اسرائیل وچ عربی بولی
اسرائیل وچ عربی زبان اس دی آبادی دے 20 فیصد توں زیادہ دی مادری زبان اے۔ انہاں وچ زیادہ تر اسرائیل دے عرب نژاد باشندے نيں جنہاں وچ عرب دنیا دے عربی بولنے والے یہود وی شامل نيں۔
اسرائیل نوں 'یہودی ریاست' قرار دینے دے قانون دے بعد اسرائیل وچ عربی دی بطور قومی زبان حیثیت باقی نئيں رہی، ہن محض قانونی دستاویزات وچ استعمال کيتی جائے گی تے اسنوں قومی دی بجائے ہن 'خصوصی حیثیت' دے دتی گئی اے۔
تریخ
[سودھو]جدید معیاری عربی (جسنوں فصیح عربی تے ادبی عربی وی کہندے نيں) نوں اسرائیل وچ خصوصی بولی دا درجہ حاصل اے۔ اسرائیل وچ عربی زبان دے متعدد لہجے بولے جاندے نيں تے انہاں نوں بولنے والےآں وچ اسرائیل دے عرب نژاد باشندے، اسرائیل دروز دے علاوہ کچھ مزراحی یہود (یمنی یہود)، مصری یہود، سوری یہود، مغربی یہود، تونسی یہود، لیبیائی یہود، الجیریائی یہود تے فرانسیسی یہود شامل نيں۔ خصوصاً اوہ مہاجرین جنہاں نے عربی بولی نوں سرکاری قرار دینے والے ملکاں توں اسرائیل ہجرت دی اے۔ سنہ 1949ء وچ 156،000[۱] فلسطینی عرب اسرائیل دے خط صلح دے اندر رہ گئے سن تے اوہ عبرانی نئيں جاندے سن لہذا اسرائیل وچ خود بخود عربی جاننے تے بولنے والے ہوئے گئے۔ اج دے دور وچ زیادہ تر عرب اسرائیلی، جو اوتھے دی آبادی دا پنجواں حصہ نيں، روانی توں عبرانی بولدے نيں تے اسنوں اپنی دوسری بولی دا درجہ دیندے نيں۔
عدالت عظمی دا فیصلہ
[سودھو]کئی برساں تک اسرائیلی عہدیداراں نوں عربی بولی بولنا سخت منع سی، صرف واضح قانونی حکم دی صورت ہی وچ رعایت ملدی سی (مثلاً خطرناک کیمیائی خطرات توں آگاہ کرنا) یا جدوں عربی بولنے والےآں نوں خطاب کرنا یا کوئی پیغام پہونچانا مقصود ہوئے۔ ایہ رویہ نومبر سنہ 2000ء وچ عدالت عظمی دے اک فیصلے دے بعد تبدیل ہويا جس دی رو توں عربی بولی نوں عبرانی زبان دے بعد دوسرا درجہ دتا گیا تے زیادہ وسیع پیمانے اُتے استعمال کرنے دی ہدایت دتی گئی۔[۲] اس قانون دے بعد سڑکاں دی تمام تختیاں، کھانے دے لیبل تے حکومت کیتی جانب توں جاری کردہ پیغامات جو عبرانی وچ شائع ہُندے نيں انہاں نوں فصیح عربی وچ ترجمہ کرنا لازم قرار دتا گیا۔ البتہ اس حکم توں مقامی انتظامیہ دی جانب توں جاری ہونے والے انہاں پیغاماں نوں مستثنیٰ رکھیا گیا جنہاں دے مخاطب محض عبرانی بولنے والے ہون۔
کنیست وچ عربی بولی
[سودھو]کنیست وچ عربی بولی دے استعمال کیتی ہمیشہ اجازت رہی اے مگر عربی بولنے والے کنیست دے کچھ ہی ارکان نے اس اجازت دا فائدہ اٹھایا۔ ایہ صورت حال ایويں وی واضح ہُندی اے کہ کنیست دے تمام عربی دان ارکان عبرانی وی اچھی طرح جاندے نيں جدوں کہ اس دے برعکس بیشتر عبرانی دان ارکان عربی توں واقف نئيں ہُندے۔
تعلیمی نصاب وچ عربی
[سودھو]عبرانی اسکولاں وچ عربی دے اسباق درجہ 7 توں درجہ 9 تک پڑھائے جاندے نيں۔ درجہ 9 دے بعد وی عربی بولی دی تعلیم جاری رکھنے دے خواہش مند طلبہ عربی نوں اختیاری مضمون دے طور اُتے منتخب کر سکدے نيں تے بارہويں تک اس دی تعلیم جاری رکھ سکدے نيں، ایہی نئيں بلکہ عربی بولی دا میٹریکولیشن دا امتحان وی دے سکدے نيں۔ اُتے ایہ وی حقیقت اے کہ فوج وچ تعلیم حاصل کرنے دے بعد ہی اوہ عربی بولی نوں طلاقت دے نال بول پاندے پاں۔ انہاں وچ زیادہ تر محکمہ سراغ رسانی وچ نوکری پانے دے خواہاں ہُندے نيں۔
عربی بولی تریخ بہ تریخ
[سودھو]اکیڈمی برائے عربی بولی
[سودھو]- مارچ 2007 وچ کنیست نے اکیڈمی برائے عبرانی زبان دی طرح اکیڈمی برائے عربی زبان کھولنے دی درخواست منظور کيتی۔ اس ادارہ دی بنیاد سنہ 2008ء وچ رکھی گئی، حیفا وچ اس دا مرکزی دفتر اے تے اس دے موجودہ صدر پروفیسر محمود غنائم نيں۔[۳][۴]
ہور واقعات
[سودھو]- سنہ 2008ء وچ کنیست ارکان دی اک جماعت نے عربی بولی دے بحیثیت سرکاری بولی دا درجہ رد کرنے دے لئی اک قانون متعارف کروایا۔[۵][۶] ایداں دے ہی بل سنہ 2011ء تے 2014ء وچ وی متعارف کروائے گئے۔[۷]
- سنہ 2009ء وچ وزیر مواصلات، اسرائیل کاتز نے اعلان کیتا کہ اسرائیل، مشرقی یروشلم تے ممکنہ حد تک مغربی کنارہ دی تمام وڈی سڑکاں دے نشانات وچ ترمیم کيتی جائے گی، جگہ تے علاقےآں دے عربی تے انگریزی دے ناں دی جگہ عبرانی ناں ہوئے بہو لکھے جان گے۔ مثلاً ناصرہ نوں ناصرت توں بدل کے “تاتضرت“ کیتا جائے گا۔[۸] وزیر نے ایہ وی کہیا کہ تبدیلی ناں دی ایہ کارروائی تدریجا ہوئے گی تاکہ ناگہانی واقعات توں نمٹا جا سکے۔ لیکن اس فیصلے دی سخت تنقید ہوئی تے اسنوں اسرائیل وچ فلسطینی سبھیاچار نوں ختم کرنے دی کارروائی دسیا گیا۔[۸][۹]
- 19 جولائی 2018ء نوں عربی بولی اسرائیل وچ اپنا قومی بولی دا درجہ کھو بیٹھی، ہن اسنوں صرف ”خصوصی حیثیت“ یا درجہ حاصل اے۔[۱۰]
ہور ویکھو
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ «Dr. Sarah Ozacky-Lazar, Relations between Jews and Arabs during Israel's first decade (in Hebrew)».
- ↑ «The official text of the Israeli supreme court ruling (in Hebrew)».
- ↑ The law in Hebrew in the Israeli official gazette (publication no. 2092 from 28 March 2007).
- ↑ «Arabic Language Academy – Haifa». Arabicac.com. 21 March 2007. بایگانیشده از اصلی در 8 مارچ 2012. دریافتشده در 4 مئی 2012. تاریخ وارد شده در
|accessdate=،|archivedate=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Knesset Hawks Move To Strip Arabic of Official Status in Israel –». Forward.com. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در 2018-12-24. دریافتشده در 4 مئی 2012. تاریخ وارد شده در
|accessdate=را بررسی کنید (کمک) - ↑ Ilan، Shahar (17 February 2012). «MKs: Make Hebrew the only official language – Haaretz Daily Newspaper | Israel News». Haaretz. Israel. بایگانیشده از اصلی در 24 December 2018. دریافتشده در 4 مئی 2012. تاریخ وارد شده در
|accessdate=را بررسی کنید (کمک) - ↑ Liora Halperin (6 October 2014). «The Irony of Erasing Arabic». Forward.com. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در 24 December 2018. دریافتشده در 13 جنوری 2018. تاریخ وارد شده در
|accessdate=را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۸.۰ ۸.۱ CounterPunch, 17 July 2009, Israeli Road Signs: Wiping Arabic Names Off the Map Archived June 13, 2011, at the وے بیک مشین
- ↑ BBC, 13 July 2009, Row over 'standard' Hebrew signs
- ↑ ’یہودی ریاست‘ دے قانون اُتے تنازع کیوں - BBC News اردو
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
