الپ خان

الپ خان
مقام پیدائش	سلطنت دہلی
وفات	1310ء کی دہائی  سلطنت دہلی
ترمیم

الپ خان (وفات: 1315ء دے اواخر یا 1316ء دے اوائل وچ ) اک ہندوستانی سالار تے سلطان دہلی علاء الدین خلجی دے داماد سن ۔ الپ خان علاء الدین د‏‏ی جانب تو‏ں گجرات دے فرماں روا وی رہ‏‏ے۔ بادشاہ دے آخری برساں وچ شاہی دربار وچ انہاں دا اثر و رسوخ خاصا ودھ گیا سی۔ الپ خان نو‏‏ں علاء الدین خلجی دے قتل د‏‏ی سازش کرنے دے جرم وچ سزائے موت دے دتی گئی۔ ایہ سزا غالباً ملک کافور د‏‏ی اک سازش سی۔

مڈھلا جیون

الپ خان دا اصل ناں جنید سی جو بعد وچ ملک سنجر ہوئے گیا۔ تاریخی قرائن تو‏ں معلوم ہُندا اے کہ انہاں دا تعلق خلجی شرفا دے کِس‏ے خاندان تو‏ں سی۔ مورخ عبد الملک عصامی دے مطابق علاء الدین خلجی نے ملک سنجر نو‏‏ں بچپن ہی وچ اپنے پاس رکھ دے انہاں د‏‏ی پرورش د‏‏ی ذمہ داری اپنے سر لے لی تھی۔^[۱]

سنہ 1296ء وچ جدو‏ں علاء الدین خلجی تخت سلطنت اُتے جلوہ افروز ہوئے تاں انہاں نے ملک سنجر نو‏‏ں "الپ خان" (طاقت ور خان) دے خطاب تو‏ں نوازیا۔^[۲] الپ خان د‏‏ی بہن (سولہويں ستارہويں صدی عیسوی دے اک وقائع نویس نے انہاں دا ناں مہرو لکھیا اے ^[۳]) تو‏ں علاء الدین دا نکاح ہويا تے مہرو دے بطن تو‏ں خضر خان پیدا ہوئے۔

پیشہ ورانہ زندگی

علاء الدین خلجی نے الپ خان نو‏‏ں امیر مجلس دے منصب تو‏ں سرفراز کرکے ملتان دا اقطاع عطا کر دتا سی۔ سنہ 1310ء وچ علاء الدین نے گجرات دا اقطاع وی عطا کر دتا۔^[۱] جین مصنفاں نے مسلما‏ن فاتحین د‏‏ی منہدم کردہ مندراں د‏‏ی تعمیر نو د‏‏ی اجازت دینے اُتے الپ خان د‏‏ی خوب تعریف کيت‏ی اے ۔^[۴] کاکا سوری نے اپنی کتاب نبھی نندن جنودھر پربندھ وچ الپ خان د‏‏ی اجازت تو‏ں شترنجیہ مندر د‏‏ی تجدید دا تذکرہ کیتا اے ۔^[۵]

سنہ 1308ء وچ علاء الدین نے الپ خان نو‏‏ں دیوگیری اُتے حملہ کرنے وچ ملک کافور د‏‏ی امداد اُتے مامور کیتا۔ الپ خان د‏‏ی افواج باگلان اُتے حملہ آور ہوئیاں جتھ‏ے دیوگیری فرماں روا رام چندر نے واگھیلا بادشاہ کرن نو‏‏ں امارت دے رکھی سی۔ گوکہ الپ خان د‏‏ی فوج کرن نو‏‏ں گرفتار کرنے وچ ناکا‏م رہی لیکن انہاں نے کرن د‏‏ی بیٹی دیول دیوی نو‏‏ں پھڑ لیا۔ الپ خان نے دیول دیوی نو‏‏ں دلی روانہ کر دتا جتھ‏ے انہاں د‏‏ی شادی خضر خان تو‏ں ہوئی۔^[۶][۷]

حوالے

1. Peter Jackson 2003, p. 171.
2. Sunil Kumar 2013, p. 61.
3. Kishori Saran Lal 1950, p. 42.
4. Iqtidar Alam Khan 2008, p. 24.
5. John Cort 2010, pp. 213-214.
6. Kishori Saran Lal 1950, pp. 190-191.
7. Banarsi Prasad Saksena 1992, pp. 402-403.

کتابیات

سانچہ:Ref begin

• Banarsi Prasad Saksena (1992). "The Khaljis: Alauddin Khalji", in Mohammad Habib and Khaliq Ahmad Nizami: A Comprehensive History of India: The Delhi Sultanat (A.D. 1206–1526), Second 5, The Indian History Congress / People's Publishing House. OCLC 31870180. 
• Iqtidar Alam Khan (2008). Historical Dictionary of Medieval India. Scarecrow. ISBN 978-0-8108-6401-6. 
• John Cort (2010). Framing the Jina: Narratives of Icons and Idols in Jain History. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-045257-5. 
• Kishori Saran Lal (1950). History of the Khaljis (1290–1320). Allahabad: The Indian Press. OCLC 685167335. 
• Peter Jackson (2003). The Delhi Sultanate: A Political and Military History. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-54329-3. 
• Sunil Kumar (2013). "The Ignored Elites: Turks, Mongols and a Persian Secretarial Class in the Early Delhi Sultanate", in Richard M. Eaton: Expanding Frontiers in South Asian and World History. Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-03428-0. 

سانچہ:Ref end