اوڈیشا دے تہوار
اس مضمون وچ بھارت دی ریاست؛ اوڈیشا دے روايتی تہواراں تے ہور ثقافتی تقریگل کيتی لسٹ دتی گئی اے۔ اوڈیشا وچ بارہ مہینیاں وچ تیرہ تہوار منائے جاندے نيں، جنہاں اڈیہ بولی وچ "بارو ماسورے تیرو ٹا پوربو" (بارہ مہینیاں دے تیرہ عید) کہیا جاندا اے۔
وڈے تہوار
[سودھو]ذیل وچ پورے اوڈیشا وچ منائے جانے والے تہواراں دی لسٹ اے تے ہر موسم دے تحت ايسے موسم دے تہوار رکھے گئے نيں۔
- ہور ویکھو: بھارت دی ثقافت
پت جھڑ
[سودھو]دُرگا پوجا
[سودھو]- ہور ویکھو: درگا پوجا
درگا پوجا (ଦୁର୍ଗା ପୂଜା) اشوِن (اکتوبر / ستمبر) دے مہینے وچ ہُندا اے، جو اک دس دناں دا میلہ ہُندا اے۔ اس عرصہ وچ شکتی پیٹھاواں یا عارضی عبادت گاہاں وچ درگا دیوی دی پوجا کيتی جاندی اے۔ نوراتری توں مراد تہوار دے پہلے نو دن نيں۔ انہاں نو دناں دے دوران؛ درگا، نو درگا دی نو شکلاں دی پوجا کيتی جاندی اے۔ نوراتری دا آغاز اشوِن مہینے دے پرتھمیا توں شروع ہوکے نومی اُتے ختم ہُندا اے، جو عموماً گریگورین تقویم یعنی عیسوی کیلنڈر دے ستمبر و اکتوبر مہینےآں وچ آندا اے۔ [۱][۲] ہندو داستان دے مطابق اسور، مہیشورا نوں دسويں دن درگا نے قتل کيتا سی۔ آخری پنج دن خاص طور اُتے اہم سمجھے جاندے نيں۔ [۳] کٹک دی درگا پوجا؛ بتاں دے تاج تے پنڈال اُتے چاندی تے سونے دی تارکشی دے کم دے لئی قابل ذکر اے۔ اس عرصہ وچ بوہت سارے سیاح؛ کٹک شہر دا سفر کردے نيں۔ سیاحاں دی آمدورفت وچ وادھا دی وجہ توں اس دوران وچ خصوصی ٹریناں وی چلائیاں جاندیاں نيں۔ [۳] کٹک وچ پوجا دے بعد وجیادشمی دے دسويں دن؛ بتاں نوں اسراف جلوساں وچ کڈیا جاندا اے تے کاٹھا جوڑی ندی وچ ڈبو دتا جاندا اے۔ [۴]
کالی پوجا
[سودھو]کالی پوجا اشوِن (اکتوبر) دے مہینے وچ ہُندا اے۔ ایہ درگا پوجا ختم ہونے دے بعد منایا جاندا اے۔ ایہ دیوی کالی دے غصہ وچ ناچنے تے بھگوان شیو دے اُتے قدم رکھنے دی افسانوی کہانی نوں یادگار بنانا تے برائی اُتے بھلائی دی جِت دی خوشی منانا اے۔ جسنوں اوڈیشا دے شمالی ضلعے جداں کیندوجھر وچ اک وڈا تہوار سمجھیا جاندا اے۔ [۵] خاص طور اُتے کیندوجھر ضلع وچ کالی پوجا دے دوران؛ اک ہفتہ طویل میلہ لگیا رہندا اے۔ ہفتہ ختم ہونے دے بعد؛ دیوی کالی دے بت نوں اک وڈی سواری اُتے لے جایا جاندا اے، فیر کسی ندی یا کسی قریبی پانی والے حصہ وچ ڈبو دتا جاندا اے۔ [۶]
کُمار پُرنیما
[سودھو]کمار پورنیما (କୁମାର ପୂର୍ଣିମା) اشون مہینے دے پہلے مکمل چاند دے دن ہُندا اے۔ ایہ بنیادی طور اُتے غیر شادی شدہ لڑکیاں مناندی نيں جو اک خوبصورت شوہر دے لئی دعا کردیاں نيں۔ ہندو عقیدے دے مطابق؛ خوبصورت دیوتا کارتیکے جو کمار دے ناں توں وی جانیا جاندا اے، ايسے دن پیدا ہويا سی۔ لڑکیاں وی اس دن روايتی کھیل جداں "پُچی" کھیلدی نيں تے نويں کپڑے زیب تن کردیاں نيں۔[۷]
دیپاولی
[سودھو]- ہور ویکھو: دیوالی
دیپاولی/دیوالی (ଦୀପାବଳି) کارتک اماوس دی رات منائی جاندی اے۔ [۸] گھر دے افراد؛ جوٹ دے ڈنڈاں نوں جلیا کے اپنے آباء و اجداد نوں یاد کردے نيں تے اور انھاں وڈا بڑوا اشعار پڑھ کر آشرواد و دعا دے لئی کہندے نيں:[۹] ”وڈا بڑُوا ہو
اندھارا رے آسو
آلُوا رے جاؤ
مہاپرساد کھائی
بائسی پہاچو گڑا گڑُوا تھاؤ'“
ବଡ଼ ବଡୁଆ ହୋ
ଅନ୍ଧାରରେ ଆସ
ଆଲୁଅରେ ଯାଅ
ମହାପ୍ରସାଦ ଖାଇ
ବାଇଶି ପାହାଚ ରେ ଗଡ଼ା ଗଡୁଥାଅ।
ترجمہ: ”اے آباء و اجداد! اس اندھیری شام ساڈے پاس آئیاں! ہم جنت وچ آپ دا راستہ روشن کردے نيں مہاپرساد کھاکر پوری دی جگناتھ مندر دی بائیس سیڑھیاں چڑھ کر نجات حاصل کرن!“[۸]
ریاست دے کچھ حصےآں وچ کالی پوجا وی ايسے دن منایا جاندا اے۔[۸]
موسم سرما
[سودھو]پرتھماستمی
[سودھو]
پرتھماستمی (ପ୍ରଥମାଷ୍ଟମୀ) اُتے گھر والے پہلے بچےآں دی لمبی عمر دے لئی دعا کردے نيں۔ اندوری پیٹھا اک خاص پکوان اے، جو اس موقع اُتے تیار کيتا جاندا اے۔[۱۰] اس دی ثقافتی اہمیت ایسی اے کہ عام طور اُتے ایہ توقع کيتی جاندی سی کہ پہلا پیدا ہونے والا فرد؛ خاندان دے سربراہ دا منصب سنبھالے گا۔ ایہ مارگسیرا ماہ دے اٹھويں دن آندا اے۔[۱۱]
موسم بہار
[سودھو]وسنت پنچمی
[سودھو]وسنت پنچمی (ବସନ୍ତ ପଞ୍ଚମୀ) ماگھ مہینے (مگھا شکلا پنچمی) دے پہلے قمری پندرہواں (شکلا پکشا) دے پنجويں دن ہُندا اے، جو عام طور اُتے جنوری یا فروری وچ آندا اے۔ اسنوں سرسوتی پوجا (ସରସ୍ୱତୀ ପୂଜା) وی کہیا جاندا اے۔ سرسوتی؛ ہندو مت وچ علم و حکمت دی دیوی اے۔ روايتی طور اُتے بچےآں نوں اس دن انہاں دے خطوط ملدے نيں۔ بوہت سارے تعلیمی ادارے وی اس میلے دا مشاہدہ کردے نيں۔ ایہ وی موسم بہار دی آمد دی نشان دہی کردا اے۔[۱۲][۱۳]
مہاشیوراتری
[سودھو]
مہا شیوراتری (ମହା ଶିବରାତ୍ରି) پھاگن مہینہ وچ تیرہويں اگست دی رات یا چودہويں دن؛ قمری پندرہواں دے اختتام اُتے منائی جاندی اے۔ ایہ تہوار عام طور اُتے فروری یا مارچ وچ آندا اے۔ اس رات نوں شیوراتری خیال کيتا جاندا اے، جس دن شیو نے ٹانڈو رقص پیش کيتا سی۔ دیکھیا جاندا اے کہ ہندو پیروکار خصوصیت توں اس دن دا اپواس (روزہ) رکھدے نيں۔ شادی شدہ سوانیاں اپنے شریک حیات دی خیریت دے لئی دعا کردیاں نيں۔ بعض غیر شادی لڑکیاں وی اک مثالی شوہر دے لئی دعا کردیاں نيں۔ اس دن تے رات نوں شیو مندراں دی ریارت کيتی جاندی اے۔ بیل پھل تے اس دے پتے؛ اس بھگوان نوں پیش کیتے جاندے نيں (ہندؤاں دے مطابق)۔ جس دی عبادت اک شیولنگ دی شکل وچ کيتی جاندی اے۔ پوجا کرنے والے رات بھر جاگرن دا انعقاد کردے نيں تے اگلی صبح اپواس (روزہ) توڑدے نيں۔[۱۴] شیوراتری وڈے شیوی مندراں وچ منایا جاندا اے جداں لنگ راج مندر، کپلش مندر تے مکتیشور مندر۔ شیوراتری وی سنیاسیاں دے نزدیک اہمیت دا حامل اے ؛ کیوں کہ شیو نوں اک سنیاسی دیوتا سمجھیا جاندا اے۔ کدی لوک اس دن مشروبات جداں ٹھنڈائی وچ حصہ لیندے نيں۔[۱۴]
ڈولا پرنیما تے ہولی
[سودھو]اسنوں ڈولا یاترا (ଦୋଳ ଯାତ୍ରା) دے ناں توں وی جانیا جاندا اے، جو پنج دن طویل ڈولا پورنیما دا تہوار اے تے جسنوں ریاست بھر وچ ہنگامہ تے جوش و خروش دے نال منایا جاندا اے۔ ڈولا پرنیما دے بعد ہی ہولی آندی اے۔ اس دن اڈیہ کیلنڈر تیار ہوجاندا اے تے دیوتا جگناتھ نوں پیش کيتا جاندا اے، جنھاں ڈولاگووندا دے ناں توں وی جانیا جاندا اے۔[۱۵] ایہ جشن زیادہ تر دیہاتاں وچ منایا جاندا اے، جتھے کرشن تے رادھا دے بت اک مشترکہ جگہ اُتے آندے نيں۔
موسم گرما
[سودھو]رتھ یاترا
[سودھو]- ہور ویکھو: رتھ یاترا
رتھ یاترا (ରଥଯାତ୍ରା) اک سالانہ ہندو تہوار اے، جو اوڈیشا دے پوری وچ شروع ہويا سی۔ ایہ تہوار عام طور اُتے جون / جولائی وچ پورے اوڈیشا وچ سیاہ پندرہ دن دے قمری مہینے اشدھا (اسدھا سکلہ دتیہ) دے دوسرے دن منایا جاندا اے۔ اس تہوار وچ جگناتھ، بلبھدر تے سبھادر دیوتاواں دی مورتیاں نوں دیو ہیکل رتھ اُتے جگناتھ مندر توں گنڈیچہ مندر تک لے جانا شامل اے۔ رتھاں نوں عقیدت مند رسیاں توں کھینچدے نيں۔ نو دن بعد؛ بتاں نوں لُٹیا دتے جاندے نيں۔ پوری وچ 2014ء دے میلے وچ نو لکھ (900000) افراد نے شرکت کيتی۔[۱۶][۱۷]
مون سون
[سودھو]- ہور ویکھو: مانسون
گنیش چترتھی
[سودھو]- ہور ویکھو: گنیش چترسی
عام طور اُتے اگست وچ ؛ گنیش چترتھی (ଗଣେଶ ଚତୁର୍ଥୀ) دیوتا گنیش دی سالگرہ دے طور اُتے منایا جاندا اے۔ ایہ بنیادی طور اُتے تعلیمی ادارےآں تے طلبہ دے ذریعہ منایا جاندا اے۔ دیوتا نوں پنڈالاں وچ مودک تے لڈو دی طرح پرساد پیش کيتا جاندا اے۔ طلبہ تحریری برتن تے نوٹ بک وی پیش کردے نيں، جو میلے دے بعد انھاں دے زیر استعمال آجاندے نيں۔ میلے دے دوران؛ طلبہ تعلیمی سرگرمیاں وچ مصروف نئيں ہُندے نيں ۔ گنیش وسرجن دے بعد؛ تعلیمی سرگرمیاں دوبارہ شروع کردتی جاندیاں نيں۔[۱۸]
علاقائی تہوار
[سودھو]اس حصہ وچ انہاں تہواراں دی لسٹ دتی گئی اے جو کسی علاقہ دے نال مخصوص نيں۔
ساحلی اوڈیشا
[سودھو]راجا پرب
[سودھو]بالی جاترا/کارتک پرنیما
[سودھو]وسطی اوڈیشا
[سودھو]گجا لکشمی پوجا
[سودھو]مغربی اوڈیشا
[سودھو]نُوا کھادی
[سودھو]سیتل سستھی
[سودھو]دھانو جاترا
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ Encyclopedia Britannica 2015
- ↑ James G. Lochtefeld 2002, pp. 468–469.
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ «Durga Puja» (PDF). East Coast Railway. ستمبر 2013. بایگانیشده از اصلی (PDF) در 10 اگست 2014. دریافتشده در 8 اگست 2014. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|date=،|archive-date=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Durga Puja». Government of Odisha. بایگانیشده از اصلی در 30 اکتوبر 2008. دریافتشده در 8 اگست 2014. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|archive-date=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Kali in chains at Keonjhar shrine». The Times of بھارت. دریافتشده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۱.
- ↑ «Silver City bids adieu to Goddess Kali». The New Indian Express. دریافتشده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۱.
- ↑ «Kumar Purnima» (PDF). Government of Odisha. دریافتشده در 8 اگست 2014. تاریخ وارد شده در
|access-date=را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۸.۰ ۸.۱ ۸.۲ «Deepabali» (PDF). Government of Odisha. بایگانیشده از اصلی (PDF) در 23 جنوری 2015. دریافتشده در 17 ستمبر 2014. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|archive-date=را بررسی کنید (کمک) - ↑ "Thousands chant 'Bada Badua Ho' in Puri". The Pioneer (newspaper). 5 نومبر 2005. http://www.dailypioneer.com/state-editions/bhubaneswar/thousands-chant-bada-badua-ho-in-puri.html.
- ↑ "Oriyas prefer 'Enduri Pitha' on 'Prathamashtami'". دی ہندو. 30 نومبر 2010. http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-otherstates/oriyas-prefer-enduri-pitha-on-prathamashtami/article923205.ece.
- ↑ «Prathamastami» (PDF). Government of Odisha. بایگانیشده از اصلی (PDF) در 4 مارچ 2016. دریافتشده در 8 اگست 2014. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|archive-date=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Vasant Panchami» (PDF). حکومت ہند. دریافتشده در 8 اگست 2014. تاریخ وارد شده در
|access-date=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Odisha: Fairs and Festivals». Know بھارت. حکومت ہند. بایگانیشده از اصلی در 23 ستمبر 2014. دریافتشده در 8 اگست 2014. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|archive-date=را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۱۴.۰ ۱۴.۱ «Mahashiva Ratri» (PDF). Government of Odisha. بایگانیشده از اصلی (PDF) در 27 مارچ 2014. دریافتشده در 8 اگست 2014. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|archive-date=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Dola Purnima» (PDF). Government of Odisha. بایگانیشده از اصلی (PDF) در 10 اگست 2014. دریافتشده در 8 اگست 2014. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|archive-date=را بررسی کنید (کمک) - ↑ "Sea of humanity at Puri Rath Yatra". دی ہندو. 30 جون 2014. http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-otherstates/sea-of-humanity-at-puri-rath-yatra/article6161785.ece.
- ↑ «A glimpse of the Vamana, the dwarf or Lord Jagannath». Government of Odisha. بایگانیشده از اصلی در 24 فروری 2015. دریافتشده در 24 فروری 2015. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|archive-date=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Ganesh Chaturthi» (PDF). Government of Odisha. بایگانیشده از اصلی (PDF) در ۴ مارچ ۲۰۱۶. دریافتشده در ۸ اگست ۲۰۱۴. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک)