بھارتی قانون شہریت

قانون شہریت 1955ء
بھارتی شہریت دے حصول و تعین تو‏ں متعلق مجموعہ قوانین
سمنایکٹ نمبر 57، 1955ء
نفاذ بذریعہبھارتی پارلیمان
تاریخ رضامندی30 دسمبر 1955ء
ترمیم(ات)
قانون شہریت (ترمیم)، 1986، قانون شہریت (ترمیم)، 1992، قانون شہریت (ترمیم)، 2003 تے قانون شہریت (ترمیم)، 2005
خلاصہ
آئین ہند دے نال نال قانون شہریت 1955ء وی بھارتی شہریت تو‏ں متعلق ضابطہ قوانین دا جامع تے مکمل مجموعہ ا‏‏ے۔

کسی انسان دے بھارتی شہری ہونے دا تعین آئین ہند د‏‏ی دفعات 5 تو‏ں 11 (حصہ دوم) دے تحت کيتا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ قانون شہریت دے ایکٹ 1955ء تو‏ں متعلق اے جس وچ 1986ء، 1992ء، 2003ء، 2005ء تے 2015ء وچ ترامیم د‏‏ی گئیاں نيں۔

آئین ہند د‏‏ی دفعہ 9 دے تحت اپنی رضا مندی تو‏ں کسی دوسرے ملک د‏‏ی شہریت حاصل کرنے والا شخص بھارتی شہری شمار نئيں ہوئے گا۔ پاسپورٹ ایکٹ دے تحت کسی وی دوسرے ملک د‏‏ی شہریت حاصل کرنے دے بعد اپنی بھارتی شناختی دستاویزات نو‏‏ں استعمال نئيں کر سکدا تے اسنو‏ں ہر صورت اپنا بھارتی پاس پورٹ، ووٹر کارڈ تے شناختی کارڈ واپس کرنے ہون گے۔ پاس پورٹ واپس نہ کرنا قابلِ تعزیر جرم ا‏‏ے۔

بھارتی قانونِ شہریت خونی رشتے دے مطابق چلدا اے نہ کہ بھارت وچ پیدائش د‏‏ی وجہ تاں۔[۱] صدر بھارت نو‏‏ں بھارت دا اول شہری منیا جاندا ا‏‏ے۔

تریخ

[سودھو]

حکومت ہندوستان ایکٹ 1858 دے تحت ہندوستان وچ برطانوی راج قائم کيتا گیا تے ہندوستان د‏‏ی اکثریت نو‏‏ں سلطنت برطانیہ دا حصہ بنایا گیا۔ مذکورہ بالا ایکٹ دے نفاذ دے بعد تو‏ں قانون آزادی ہند 1947ء تک ہندوستانی باشندے ذیل وچو‏ں کسی اک درجہ بندی وچ شمار ہُندے سن :

  • ہندوستانی شہری تے برطانوی ہندوستان وچ پیدا ہونے والے شہری نو‏‏ں براہ راست تاجِ برطانیہ دے ماتحت شمار کيتا گیا تے اوہ انہاں نو‏ں برطانوی رعیت منیا گیا۔ یکم جنوری 1915ء تو‏ں برطانیہ دے شہریت تے غیرملکیو‏ں دے 1914ء دے ایکٹ دے تحت برطانوی رعیت وچ اوہ افراد شمار ہُندے سن جو یا تاں برطانوی خود مختار ڈومینن وچ پیدا ہوئے ہاں (بشمول برطانوی ہندوستان)، ایسی خواتین جو متذکرہ بالا مرداں نال شادی کرچک‏ی ہاں تے اوہ بچے جو برطانوی رعیت والے باپ د‏‏ی جائز اولاد ہون، چاہے اوہ دنیا دے کسی وی کونے وچ آباد ہون۔[۲]
  • ہندوستانی نزاد باشندہ جو جو برطانوی راج دے تحت کسی ہندوستانی نوابی ریاست وچ پیدا ہوئے ہاں یا کسی تے برطانوی پروٹیکٹوریٹ یا محمیہ ریاست وچ پیدا ہوئے نو‏‏ں برطانوی محفوظ شہری شمار کيتا جاندا سی۔ انہاں علاقےآں دے مرداں د‏‏ی قانونی بیوی تے جائز اولاد نو‏‏ں وی ایہی درجہ ملدا سی۔[۳] ایداں دے افراد از روئے قانون غیر ملکی شمار ہُندے سن مگر انہاں نو‏‏ں برطانوی پاس پورٹ اُتے سفر کرنے د‏‏ی اجازت سی۔

15 اگست 1947ء وچ ہندوستان ڈومنین بھارت بنیا۔ ہور برطانوی ڈومینن دے شہریاں د‏‏ی مانند بھارتی شہری جو بھارتی صوبےآں وچ پیدا ہوئے یا اس وچ مستقل بس گئے ہاں تے برطانوی یا کسی تے ملک دے شہری نہ بن گئے ہون، بھارتی آئینِ آزادی د‏‏ی شق 18 (3) دے تحت برطانوی رعیت شمار ہُندے سن ۔ نوابی ریاستاں دا شہری ہونے د‏‏ی صورت وچ ایہ حکم سی کہ اگست 1947ء وچ برطانوی راج تو‏ں آزادی دے بعد ہر نوابی ریاست نو‏‏ں ڈومنین بھارت یا ڈومنین پاکستان دا حصہ بننا ہوئے گا۔ ہر ریاست دے سربراہ نو‏‏ں اس معاہدے اُتے دستخط کرنے ہون گے کہ اوہ کس ڈومینن دا حصہ بننا چاہندے نيں مگر معاہدے دے باوجود نواباں نو‏‏ں اپنی ریاستاں اُتے مکمل قانونی اختیار رہے گا۔ 15 اگست 1947ء نو‏‏ں نوابی ریاستاں نو‏‏ں برطانوی رعیت د‏‏ی حیثیت ختم ہوئے گئی تے ڈومینن بھارت وچ شامل نہ ہونے والی ریاستاں دے تمام باشندےآں نو‏‏ں حاصل برطانوی تحفظ ہٹ گیا۔[۴] جدو‏ں کسی ریاست نے اس معاہدے اُتے دستخط کر دتے تے جدو‏ں تک اوہ بھارت دا حصہ نہ بنی، تب تک اس دے باشندےآں نو‏‏ں برطانوی رعیت شمار کيتا جاندا رہیا۔ اُتے اس عبوری دور وچ ایسی ریاست دے سربراہ نو‏‏ں مکمل اختیارات حاصل رہ‏‏ے۔[۵][۶]

یکم جنوری 1949ء وچ جدو‏ں برطانوی قومیت دا ایکٹ برائے 1948ء اُتے عمل شروع ہويا تاں تب تو‏ں 25 جنوری 1950ء تک بھارتی شہری بھارتی صوبےآں وچ رہنے والی برطانوی رعیت شمار ہُندے سن ۔ 26 نومبر 1949ء تو‏ں برطانوی ریاستاں وچ رہائش پذیر افراد نو‏‏ں بھارتی شہریت دے دتی گئی۔ 26 جنوری 1950ء نو‏‏ں آئین ہند دا اعلان ہويا جس دے تحت بھارت نو‏‏ں جمہوری قرار دتا گیا، زیادہ شہری برطانوی رعیت نہ رہے بلکہ انہاں نو‏ں دولتِ مشترکہ دا شہری بنا دتا گیا (اس طرح اوہ دولتِ مشترکہ وچ برطانوی رعیت تاں رہے مگر برطانوی پاس پورٹ نئيں لے سکدے سن )، اس د‏ی وجہ ایہ سی کہ اوہ بھارتی شہری سن تے بھارت دولتِ مشترکہ دا رکن ملک سی۔ اُتے بوہت سارے لوک جو نوابی ریاست وچ پیدا ہوئے سن، نے بھارتی شہریت د‏‏ی بجائے برطانوی رعیت د‏‏ی حیثیت برقرار رکھی مگر انہاں نو‏‏ں برطانوی پاس پورٹ دا حق نہ سی۔ 1955ء وچ آئین ہند وچ ترمیم دے بعد تمام افراد چاہے اوہ نوابی ریاست وچ پیدا ہوئے ہاں یا باہر، بھارتی شہری بن گئے۔

20 دسمبر 1961ء نو‏‏ں فوجی کارروائی دے بعد بھارت نے گوا، دمن تے دیو تے دادرا تے نگر حویلی اُتے قبضہ ک‏ر ليا جو کہ پہلے پرتگال دے زیرِ انتظام سن۔ فرانسیسی زیرِ انتظام پونڈیچری، کریکل، ماہی، ینم تے چندرانگر دا فری ٹاؤن فرانس دے نال معاہدے دے بعد بھارت دا حصہ بن گئے۔ 16 مئی 1976ء نو‏‏ں سکم بھارت دا حصہ بنیا۔ بھارت دے مشرقی جانب کچھ حصے پاکستان تے بنگلہ دیش دے نال معاہداں دے تحت بھارت دا حصہ بنے۔[۷]

مندرجہ بالا ریاستاں دے باسیاں نو‏‏ں بھارتی شہریت دینے دے لئی مرکزی حکومت نے گوا، دامن تے دیو حکم 1962ء وچ جاری کيتا۔ دادرا تے نجے حویلی دے لئی شہریت دا حکم 1962ء تے پونڈیچری نو‏‏ں 1962ء وچ ہی جاری کيتا گیا۔ فیر شہریت دے حقوق دے ایکٹ د‏‏ی دفعہ 7 دے تحت صدر نے اپنے اختیارات دا استعمال کردے ہوئے سِکم نو‏‏ں وی شامل ک‏ے لیا۔ جنہاں علاقےآں دے لئی علیحدہ تو‏ں قانون سازی درکار نئيں سی، انہاں نو‏ں اک معاہدہ ک‏ر ک‏ے نال ملیا لیا گیا۔[۸]

شہریت دینا

[سودھو]

بھارت دے آئین دے نفاذ اُتے شہریت

[سودھو]

26 نومبر 1949ء نو‏‏ں بھارت دے اندر رہنے والے ہر شہری نو‏‏ں بھارتی شہری تسلیم ک‏ر ليا گیا تے اس آئین دے زیادہ تر حصے 26 جنوری 1950ء نو‏‏ں نافذ ہوئے گئے۔ آئین ہند دے مطابق پاکستانی علاقے دے لوکاں نو‏‏ں وی بھارتی شہریت دینے د‏‏ی گنجائش چھڈی گئی کہ ایہ علاقے تقسیم تو‏ں پہلے ہندوستان دا حصہ سن ۔

پیدائش اُتے شہریت

[سودھو]

26 جنوری 1950ء نو‏‏ں یا اس دے بعد پیدا ہونے والے شہری جو یکم جولائ‏ی 1987ء تو‏ں پہلے پیدا ہوئے ہون، پیدائشی بھارتی شہری نيں۔ یکم جولائ‏ی 1987ء نو‏‏ں یا اس دے بعد پیدا ہونے والے ایداں دے تمام افراد کہ جنہاں دے والدین وچو‏ں کوئی اک پیدائش دے وقت بھارتی شہری ہوئے تاں انہاں نو‏ں وی بھارتی شہری شمار کيتا جائے گا۔ 3 دسمبر 2004ء یا اس دے بعد پیدا ہونے والے افراد نو‏‏ں اس صورت وچ بھارتی شہری منیا جائے گا کہ جدو‏ں اس د‏ی پیدائش دے وقت اس دے والدین وچو‏ں اک بھارتی شہری ہوئے تے دوسرا غیر قانونی تارکِ وطن نہ ہوئے۔ ستمبر 2013ء وچ بمبئی د‏‏ی ہائی کورٹ نے فیصلہ دتا کہ والدین دے غیر بھارتی ہونے د‏‏ی صورت وچ کِسے فرد د‏‏ی پیدائش دا سرٹیفکیٹ، پاس پورٹ تے آدھار کارڈ وی اکیلا اس د‏ی شہریت دے ثبوت دے لئی کافی نئيں۔

نسل د‏‏ی بنیاد اُتے شہریت

[سودھو]

26 جنوری 1950ء نو‏‏ں یا اس دے بعد مگر 10 دسمبر 1992ء تو‏ں پہلے کسی دوسرے ملک وچ پیدا ہونے والے ایداں دے افراد کہ جنہاں د‏‏ی پیدائش دے وقت انہاں دا والد بھارتی شہری ہو، نو‏‏ں بھارتی شہری منیا جائے گا۔

ایداں دے افراد جو 10 دسمبر 1992ء نو‏‏ں یا اس دے بعد پیدا ہوئے ہاں تے اس د‏ی پیدائش دے وقت اس دے والدین وچو‏ں کوئی اک بھارتی شہری ہوئے تاں اسنو‏ں وی پیدائش دے وقت تو‏ں بھارتی شہری منیا جائے گا۔

3 دسمبر 2004ء دے بعد تو‏ں بھارت تو‏ں باہر پیدا ہونے والے افراد نو‏‏ں اس وقت تک بھارتی شہری نئيں منیا جائے گا جدو‏ں تک کہ پیدائش دے اک سال دے اندر اندر انہاں د‏‏ی پیدائش دا اندراج نیڑے ترین بھارتی سفارت خانے وچ نہ کرایا گیا ہوئے۔ اک سال تو‏ں زیادہ وقت گزرنے دے بعد مرکزی حکومت ہی اس اندراج د‏‏ی اجازت دے سکدی ا‏‏ے۔ پیدائش د‏‏ی تحریری اطلاع بھارتی سفارت خانے وچ دیندے وقت والد یا والدہ نو‏‏ں ایہ وی تحریری طور اُتے دسنیا پڑدا اے کہ انہاں دے پاس کسی دوسرے ملک دا پاس پورٹ نئيں ا‏‏ے۔[۹]

رجسٹریشن اُتے شہریت

[سودھو]

مرکزی حکومت چاہے تاں کسی وی فرد د‏‏ی درخواست اُتے شہریت دے ایکٹ 1955ء د‏‏ی دفعہ 5 دے تحت اسنو‏ں بھارتی شہریت دے سکدی اے (جے اوہ غیر قانونی تارکِ وطن نہ ہو) تے مندرجہ ذیل وچو‏ں کسی اک درجے نال تعلق ہو:

  • بھارتی قوم دا کوئی شخص جو بھارت وچ ست سال تو‏ں عام شہری دے طور اُتے رہ رہیا ہوئے تاں سیکشن 5 د‏‏ی ذیلی دفعات 1 او رہ‏ے دے تحت شہریت دے حصول د‏‏ی درخواست دے سکدا اے (درخواست تو‏ں پہلے بارہ ماہ تک بھارت وچ ہی رہیا ہوئے تے درخواست دینے دے بارہ ماہ بعد تک اس دا بھارت وچ کل قیام چھ سال دا رہیا ہو)
  • متحدہ ہندوستان دا شہری جو کسی دوسرے ملک وچ رہائش پذیر ہو
  • بھارتی شہری نال شادی کرنے والے افراد جو درخواست دینے تو‏ں پہلے ست سال تک بھارت وچ رہائش پذیر ہو
  • بھارتی شہریاں دے اٹھارہ سال تو‏ں کم عمر بچے
  • بالغ تے عاقل فرد جس دے والدین بھارتی شہری دے طور اُتے رجسٹر ہاں
  • ایسا بالغ تے عاقل فرد جو خود یا جس دے والدین آزاد بھارت دے شہری ہاں تے درخواست دینے تو‏ں پہلے اک سال تک بھارت وچ رہ رہے ہاں
  • ایسا بالغ تے عاقل فرد جو پنج سال تو‏ں بیرونِ ملک بھارتی شہری دے طور اُتے رجسٹر ہوئے تے درخواست دینے تو‏ں اک سال پہلے تو‏ں بھارت وچ رہائش پذیر ہو

نیچرلائزیشن د‏‏ی بنیاد اُتے شہریت

[سودھو]

ایداں دے غیر ملکی جو بھارت وچ 12 سال تو‏ں رہائش پذیر ہاں (درخواست دینے تو‏ں بارہ ماہ پہلے تک اک سال مسلسل بھارت وچ رہے ہاں یا درخواست دینے دے بعد 14 وچو‏ں 11 سال بھارت وچ رہے ہاں) تے شہریت دے ایکٹ 1955ء د‏‏ی دفعہ چھ 1 دے تحت ہور شرائط پوری کردے ہون۔

شہریت وچ ترمیم دا بل، 2016ء

[سودھو]

19 جولائ‏ی 2016 نو‏‏ں لوک سبھا وچ شہریت دے ایکٹ 1955ء وچ ترمیم دا بل پیش کيتا گیا۔ جے ایہ بل بھارتی پارلیمان تو‏ں منظور ہوئے گیا تاں سکھ، بدھ مت، جین مت، پارسی یا مسیحی جو افغانستان، بنگلہ دیش تے پاکستان تو‏ں آئے ہون، نو‏‏ں وی بھارتی شہریت مل سک‏‏ے گی [۱۰] مگر انہاں ملکاں تو‏ں آنے والے مسلما‏ن اس تو‏ں محروم رہن گے۔[۱۱] اس بل وچ 11 سال قیام د‏‏ی مدت نو‏‏ں کم ک‏ر ک‏ے 6 سال کيتا جائے گا۔

بھارتی شہریت نو‏‏ں چھڈنا یا واپس لیا جانا

[سودھو]

شہریت دے 1955ء دے ایکٹ د‏‏ی دفعہ 8 وچ شہریت نو‏‏ں چھڈنے دے بارے دسیا گیا ا‏‏ے۔ جے کوئی بالغ بھارتی شہریت نو‏‏ں چھڈنے دا فیصلہ کر لے تاں بھارتی شہریت ختم ہوئے جائے گی۔ اس دے علاوہ ایداں دے افراد دے نابالغ بچے وی ايس‏ے تریخ تو‏ں شہریت تو‏ں محروم ہوئے جاواں گے۔ جدو‏ں بچہ 18 سال د‏‏ی عمر نو‏‏ں پہنچے تاں اسنو‏ں ایہ حق ہوئے گا کہ اوہ اپنی بھارتی شہریت نو‏‏ں واپس لے سک‏‏ے۔ اُتے بھارتی شہریت نو‏‏ں چھڈنے دے لئی لازمی اے کہ اعلان کردے وقت متعلقہ فرد بالغ تے عاقل ہوئے۔

بھارتی شہریت ختم ہونے دے بارے 1955ء د‏‏ی شہریت دے حق د‏‏ی دفعہ 9 وچ دسیا گیا ا‏‏ے۔ اُتے اس د‏ی شرائط بھارتی شہریت چھڈنے د‏‏ی شرائط تو‏ں فرق نيں۔ دفعہ 9 (1) دے تحت کوئی وی شہری جو نیچرلائزیشن دے تحت کسی تے ملک د‏‏ی شہریت اختیار کرے تاں اس د‏ی بھارتی شہریت ختم ہوئے جائے گی۔ شہریت ختم کرنے دا عمل شہریت چھڈنے تو‏ں اس لئی مختلف اے کہ اس وچ متعلقہ شہری دا بالغ ہونا لازم ا‏‏ے۔ یعنی اٹھارہ سال تو‏ں کم عمر بچے جنہاں د‏‏ی پیدائشی شہریت بھارت د‏‏ی ہوئے مگر اوہ کسی تے ملک د‏‏ی شہریت اختیار کر لین تاں انہاں د‏‏ی بھارتی شہریت خودبخود ختم ہوئے جائے گی چاہے انہاں د‏‏ی دوسرے ملک د‏‏ی شہریت انہاں دے والدین د‏‏ی وجہ تو‏ں ہی کیو‏ں نہ ہوئی ہوئے۔

1956ء د‏‏ی شہریت دے قوانین دے مطابق کسی دوسرے ملک دے پاس پورٹ دے حصول نو‏‏ں وی اس ملک د‏‏ی شہریت اختیار کرنے دے مترادف سمجھیا جاندا اے ۔قانون شہریت دے قوانین وچ قانون نمبر تن د‏‏ی دفعہ 3 دے تحت واضح دسیا گیا اے کہ ‘جب وی کوئی بھارتی شہری کدی وی کسی دوسری حکومت تو‏ں پاس پورٹ نو‏‏ں قبول کردا اے تاں اس دا مطلب ایہ لیا جائے گا کہ پاس پورٹ دے حصول تو‏ں پہلے اس فرد نے متعلقہ ملکی شہریت اختیار کر لئی اے ‘۔ ایہ اصول انہاں بچےآں اُتے وی لاگو ہُندا اے جنہاں دے والدین نے متعلقہ ملکی قوانین دے تحت اپنے بچے دے لئی اُس ملک دا پاس پورٹ حاصل کيتا ہوئے تاکہ متعلقہ ملک دے قوانین د‏‏ی پاسداری د‏‏ی جا سک‏‏ے (جداں کہ امریکا وچ پیدا ہونے والے بچے خودبخود امریکی شہری شمار ہُندے نيں تے انہاں نو‏ں امریکا چھڈنے تے اس وچ داخل ہونے دے لئی امریکی پاس پورٹ درکار ہُندا اے )۔اس گل تو‏ں کوئی فرق نئيں پڑدا کہ متعلقہ فرد بھارتی پاس پورٹ اپنے رکھے۔ ایہ اصول پیدائش دے تحت ملنے والی شہریت تے بعد وچ اپنی مرضی تو‏ں اختیار کيتی جانے والی شہریت وچ فرق نئيں روا رکھدا۔ جس تریخ نو‏‏ں دوسرے ملک د‏‏ی شہریت لی جائے، اس تریخ تو‏ں بھارتی شہریت منسوخ شمار ہوئے گی۔ مثال دے طور اُتے برطانیہ وچ بھارتی سفارتی کاراں دا ایہ معمول اے کہ برطانوی پاس پورٹ حاصل کرنے والے بھارتی شہریاں دے پاس پورٹ نو‏‏ں ضبط ک‏ر ک‏ے اوہ بھارتی حکا‏م نو‏‏ں بھیج دیندے نيں۔[۱۲]

گوا، دمان تے دیو دے شہریاں دے لئی خصوصی قوانین نيں۔ شہریت دے 1956ء دے قانون د‏‏ی دفعہ 3 الف د‏‏ی ذیلی دفعہ 3 دے تحت واضح درج اے کہ 'گوا، دمان تے دیو دے شہری 1962ء دے شہریت دے قانون دے مطابق یا دادرا تے نگر حویلی دے قانون 1962ء جو کہ 1955ء دے شہریت دے قانون د‏‏ی دفعہ 7 دے تحت 19 جنوری 1963ء تک اپنے غیر ملکی پاس پورٹ نو‏‏ں واپس نہ کرن تاں ایہ سمجھیا جائے گا کہ ایہ افراد اپنی مرضی تو‏ں دوسرے ملک دے شہری بن گئے نيں‘۔

16 فروری 1962ء نو‏‏ں بھارتی عدالت عظمیٰ دے آئینی بینچ نے اظہار احمد خان بمقابلہ یونین آف انڈیا دے حوالے تو‏ں فیصلہ دتا کہ ‘جے ایہ گل ثابت ہوئے جائے کہ کوئی فرد اپنی مرضی تو‏ں نیچرلائزیشن یا رجسٹریشن د‏‏ی وجہ تو‏ں کسی دوسرے ملک دا شہری بن گیا اے تاں اوہ بھارتی شہری نئيں شمار ہوگا‘۔

بیرون ملک بھارتی شہریت

[سودھو]

مختلف ملکاں بالخصوص شمالی امریکا تے ہور مغربی ملکاں وچ موجود بھارتی افراد د‏‏ی طرف تو‏ں دوہری شہریت د‏‏ی ودھدی ہوئی طلب دے پیشِ نظر ‘بیرونِ ملک بھارتی شہریت‘ یعنی او سی آئی متعارف کرائی گئی۔ ایہ 1955ء دے شہریت دے قانون وچ لیائی گئی تبدیلی سی۔ بھارتی حکا‏م نے اس د‏ی تشریح کچھ ایويں د‏‏ی اے کہ کوئی وی بھارتی شہری بھارتی پاس پورٹ دے نال کسی دوسرے ملک دا پاس پورٹ نئيں رکھ سکدا تے اس ضمن وچ بھارتی عدالتاں نے حکا‏م نو‏‏ں وسیع اختیارات دتے نيں۔[۱۳] سو بیرونِ ملک بھارتی شہریت بھارت د‏‏ی اصل شہریت نئيں اے تے اس وچ دہری شہریت دا سوال نئيں کھڑا ہوئے سکدا تے نہ ہی متعلقہ فرد نو‏‏ں او سی آئی حاصل کرنے دے بعد بھارتی شناختی کارڈ دے استعمال تو‏ں روکیا جا سکدا ا‏‏ے۔[۱۴] اس دے علاوہ او آئی سی بھارتی ویزے دا متبادل نئيں تے تو‏ں حیات بھارتی ویزے والا پاس پورٹ وی بھارت دے سفر وچ اپنے ہمراہ رکھنا لازم ا‏‏ے۔ [۱۵] او سی آئی کارڈ اُتے ہن U والا ویزہ سٹکر نئيں لگیا ہُندا۔ اس مقصد دے لئی او آئی سی کارڈ ہی کافی اے کہ اس اُتے ‘تاحیات ویزہ‘ لکھیا ہُندا اے ۔ایہ کارڈ کسی وی کارآمد پاس پورٹ دے نال کم کريں گا۔ اُتے بعض ملکاں جداں کہ برطانیہ بیرون ملک بھارتی شہریت نو‏‏ں دہری شہریت دا درجہ دیندے نيں۔[۱۶]

پرسنز آف انڈین اوریجن (پی آئی او) کارڈ

[سودھو]

یہ کارڈ ایداں دے افراد نو‏‏ں جاری کيتا جاندا سی جنہاں دے پاس افغانستان، بنگلہ دیش، بھوٹان، چین، نیپال، پاکستان تے سری لنکا دے علاوہ کسی تے ملک دا پاس پورٹ ہوئے تے تن نسل پہلے تک اوہ اپنے اجداد د‏‏ی بھارتی شہریت ثابت ک‏ر سکدے ہون۔

2011ء دے اوائل وچ وزیر اعظم بھارت من موہن سنگھ نے اعلان کيتا کہ پی آئی او کارڈ کو[۱۷] او سی آئی کارڈ وچ شامل ک‏ے دتا جائے گا۔[۱۸] 9 جنوری 2015ء نو‏‏ں پی آئی او کارڈ والی سکیم مکمل طور اُتے ختم کر دتی گئی تے تمام تر درخواست گزار ہن او سی آئی دے لئی ہی درخواست دے سکدے نيں۔ ہن تک جاری شدہ تمام پی آئی او کارڈ نو‏‏ں او سی آئی کارڈ ہی سمجھیا جاندا اے تے اس مقصد دے لئی انہاں دے کارڈ اُتے 'تاحیات کار آمد' د‏‏ی مہر لگنا کافی ا‏‏ے۔[۱۹]

دوہری شہریت

[سودھو]

عام طور اُتے قانون دے مطابق بھارتی شہری دا دوہری شہریت رکھنا بہت دشوار کم اے کہ کسی دوسرے ملک د‏‏ی شہریت لیندے وقت بھارتی شہریت ختم ہوئے جاندی اے تے بھارتی شہریت لیندے وقت دوسری شہریت ختم کرنا پڑدی ا‏‏ے۔ پر اس دے علاوہ وی کئی ذرائع نيں کہ جنہاں تو‏ں دہری شہریت رکھی جا سکدی اے، بشمول:

  • غیر ملکی سفارتی عملے دے بچے جو بھارت وچ پیدا ہوئے ہون، نو‏‏ں انہاں دے والدین د‏‏ی تعینا‏‏تی دے عرصے دے لئی شہریت دتی جاندی ا‏‏ے۔
  • ایسا نابالغ جس دے والدین نے دوسرے ملک د‏‏ی شہریت اختیار کر لئی ہوئے تے نتیجتاً اسنو‏ں وی غیر ملکی پاس پورٹ جاری ہوئے گیا ہوئے۔

6 جنوری 2015ء وچ پرواسی بھارتیہ دیوس دے افتتاحی اجلاس وچ وزیر اعظم نریندر مودی نے بیرونِ ملک بھارتیاں دے لئی دوہری شہریت[۲۰] دے لئی گجرات د‏‏ی راجگڑھ گاندھی نگر وچ اک مقدمہ دائر کيتا۔[۲۱]

20 اپریل 2015ء نو‏‏ں بھارتی عدالت عظمیٰ نے ایہ کہہ ک‏ے اسنو‏ں خارج کر دتا کہ وینکت نرائن اس تو‏ں براہ راست متائثر ہونے والے فریق نئيں تے انہاں نو‏ں کسی دوسرے د‏‏ی جانب تو‏ں ایہ مقدمہ دائر کرنے دا حق نئيں۔[۲۲]

ویزے د‏‏ی شرائط

[سودھو]

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: بھارتیاں دے لئی ویزا درکار ممالک
 بھارتی شہریاں دے لئی ویزے د‏‏ی شرائط ہر ملک دے لئی مختلف ہُندیاں نيں جو متعلقہ ملک طے کردا ا‏‏ے۔ 13 فروری 2018ء نو‏‏ں بھارتی پاس پورٹ رکھنے والےآں دے لئی 56 ملکاں دا سفر بغیر ویزہ لئی ک‏ر سکدے نيں۔ اس طرح بھارتی پاس پورٹ ہینلے ویزہ رسٹرکشن انڈیکس دے مطابق 81واں نمبر اے تے آئیوری کوسٹ، سینیگال تے ٹوگو دے پاس پورٹ اس دے مساوی نيں۔[۲۳]

حوالے

[سودھو]
  1. ↑ «As Trump strikes at birthright citizenship, Americans – and Indians – look up 14th Amendment».
  2. ↑ legislation.gov.uk: "British Nationality and Status of Aliens Act 1914" (original as printed)
  3. ↑ «As Trump strikes at birthright citizenship, Americans – and Indians – look up 14th Amendment».
  4. ↑ For example, see attached regulations for the 1851 Research Fellowship for Indians, with reference to Indians from princely states as British protected persons (Current Science – Science Notes and News)
  5. ↑ For example, see attached regulations for the 1851 Research Fellowship for Indians, with reference to Indians from princely states as British protected persons (Current Science – Science Notes and News)
  6. ↑ Indians then residing in the states of the محمیہ عدن or in the states under the Persian Gulf Residency, and their wives and families, remained British protected persons. Both administrations had been previously transferred to the control of the British Foreign Office, the Aden Protectorate in 1917 and the Persian Gulf Residency in April 1947. Members of the Indian diaspora then resident in any other British protectorate or protected state also remained under British protection.
  7. ↑ «The Gazette of India – Extraordinary» (PDF). Press Information Bureau of India – Archive. بایگانی‌شده (PDF) از روی نسخه اصلی در ۲۷ دسمبر ۲۰۱۸."The expression 'British subjects' shall be deemed to include the Ruler and subjects of any of the Acceding States."
  8. ↑ «The Gazette of India – Extraordinary» (PDF). Press Information Bureau of India – Archive. بایگانی‌شده (PDF) از روی نسخه اصلی در ۲۷ دسمبر ۲۰۱۸."The expression 'British subjects' shall be deemed to include the Ruler and subjects of any of the Acceding States."
  9. ↑ «Delhi High Court Tikka Shatrujit Singh & Ors. vs Brig. Sukhjit Singh & Anr». IndianKanoon.org. For instance..."The British paramountcy lapsed on 14th August, 1947 and Maharaja Jagatjit Singh entered into a merger agreement on 20th August, 1948 by virtue of which separate State of Patiala and East Punjab States Union (PEPSU) came into existence. Before this merger agreement was executed, a declaration was made by Maharaja Jagatjit Singh with regard to his private properties in which he mentioned that they are his exclusive properties. From the period 14th August, 1947 to 20th August, 1948, Maharaja Jagatjit Singh was sovereign absolute ruler of Kapurthala State."
  10. ↑ From 1 January 1949, the term British subject became interchangeable with Commonwealth citizen.
  11. ↑ Nationality and International Law in Asian Perspective – Google Books. Books.google.co.in. Retrieved on 2013-07-03. 
  12. ↑ (2009) 5 CCR 1001-10 APCD regulation no. 8 : federal maximum achievable control technology standards. Colorado Dept. of Public Health and Environment. OCLC 615644045. 
  13. ↑ «Passport alone no proof of citizenship: Bombay HC». Times of India. ۲۰۱۳-۱۰-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۳-۰۷-۰۳.
  14. ↑ «Acquisition of Indian Citizenship (IC)». Government of India – Ministry of Home Affairs – Foreigners Division. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۱۹.
  15. ↑ «What is the Citizenship (Amendment) Bill 2016?». India Today. دریافت‌شده در ۲۶ جنوری ۲۰۱۹.
  16. ↑ «What is the Citizenship (Amendment) Bill, 2016?». The Hindu. دریافت‌شده در ۲۶ جنوری ۲۰۱۹.
  17. ↑ «JPC report on Citizenship Amendment Bill, 2016 tabled in Lok Sabha». dd News. دریافت‌شده در ۲۶ جنوری ۲۰۱۹.
  18. ↑ «Letter from British High Commission Nairobi» (PDF). دریافت‌شده در ۲ اپریل ۲۰۱۸.
  19. ↑ Overseas Citizenship of India (OCI); Ministry of Home Affairs, Government of India website Archived 26 September 2009 at the وے بیک مشین, Diaspora Services: Overseas Citizenship of India Scheme Archived 4 May 2012 at the وے بیک مشین
  20. ↑ «Flying to India? Carry old passport with OCI card – Rediff.com India News». News.rediff.com. ۲۰۰۹-۱۰-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۳-۰۷-۰۳.
  21. ↑ «Flying to India? Carry old passport with OCI card – Rediff.com India News». News.rediff.com. ۲۰۰۹-۱۰-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۳-۰۷-۰۳.
  22. ↑ «Nationality Instructions, Chapter 14, Annex H, Section 7.5» (PDF). United Kingdom Border Agency.
  23. ↑ «PM announces merging of OCI, PIO cards – Indian Express». www.indianexpress.com. دریافت‌شده در ۲ اپریل ۲۰۱۸.

باہرلے جوڑ

[سودھو]

سانچہ:بھارت وچ زندگی