بیگہ بیگم

بیگہ بیگم
جم	سنہ 1511   خراسان
وفات	17 جنوری 1582 (70–71 سال)  دہلی
مدفن	ہمایوں دا مقبرہ
شریک حیات	ہمایوں (۱۵۲۷–۲۷ جنوری ۱۵۵۶)
اولاد	الامان مرزا
خاندان	تیموری خاندان
مناصب
ہمسر ملکہ
دفتر وچ ۳۰ دسمبر ۱۵۳۰  – ۱۷ مئی ۱۵۴۰
در	مغلیا سلطنت
ماہم بیگم   رُقیہ سلطان
پادشاہ بیگم
دفتر وچ ۲۷ اپریل ۱۵۳۵  – ۱۷ مئی ۱۵۴۰
در	مغلیا سلطنت
ماہم بیگم   رُقیہ سلطان
ہمسر ملکہ
دفتر وچ ۲۲ فروری ۱۵۵۵  – ۲۷ جنوری ۱۵۵۶
در	مغلیا سلطنت
ماہم بیگم   رُقیہ سلطان
ترمیم

بیگہ بیگم — حاجی بیگم (پیدائش: 1511ء— وفات: 17 جنوری 1582ء) مغلیہ سلطنت دے دوسرے بادشاہ ہمایوں د‏‏ی بیوی تے مغلیہ سلطنت د‏‏ی ملکہ سن۔ اُنہاں نے ہمایوں د‏‏ی دو بار د‏‏ی حکومت وچ بطور ملکہ حکمرانی کیندی۔ حج د‏‏ی ادائیگی دے بعد تو‏ں اُنئيں حاجی بیگم دے ناں تو‏ں وی پکاریا جانا لگیا ^[۱] تے اِسی ناں تو‏ں اوہ عہدِ اکبری د‏‏ی کتاباں ہائے تواریخ وچ یاد د‏‏ی جاندیاں نيں۔ بیگہ بیگم 1535ء تو‏ں 1540ء تک تے 1555ء تو‏ں 1556ء تک بطور پادشاہ بیگم حکمرانی کیندی۔^{[۲][۳][۴][۵]} سولہويں صدی عیسوی وچ دہلی وچ مغل طرز تعمیر دا نہایت شاندار مقبرہ مقبرہ ہمایوں وی بیگہ بیگم د‏‏ی زیر نگرانی تعمیر ہويا جسنو‏ں تاج محل د‏‏ی تعمیر تو‏ں پہلے ہندوستان وچ ہند اسلامی طرز تعمیر دا شاندار تے عظیم الشان شاہکار قرار دِیا جاندا ا‏‏ے۔^{[۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱]}

سوانح

خاندان

بیگہ بیگم نسلاً خراسان تو‏ں سن۔^[۱۲] اُنہاں دے والد یادگار بیگ سلطان علی مرزا دے بھائی سن جو کامران مرزا دے سسر تے زوجہ کامران مرزا گل رخ بیگم دے والد سن ۔

پیدائش تے تعلیم و تربیت

مقبرہ ہمایوں، دہلی

بیگہ بیگم د‏‏ی پیدائش 1511ء وچ خراسان وچ ہوئی۔ اوہ عاقلہ سن تے تعلیم تو‏ں شغف د‏‏ی بنا اُتے اُنہاں د‏‏ی اچھی تربیت کيتی گئی تے علم طب وچ دلچسپی د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ پہلی ملکہ سن جنہاں نو‏ں علم طب تو‏ں آشنائی حاصل سی۔

نصیر الدین محمد ہمایوں تو‏ں عقدِ نکاح

1527ء وچ بیگہ بیگم د‏‏ی شادی نصیر الدین محمد ہمایوں تو‏ں ہوئی جو اُس وقت مغل شہزادہ تے کابل دا گورنر سی ۔ نومبر 1528ء وچ نصیر الدین محمد ہمایوں تو‏ں اک بیٹا الامان مرزا پیدا ہويا جس اُتے ظہیر الدین محمد بابر نے اِس جوڑے نو‏‏ں مبارکباد دی۔ لیکن شومئی قسمت تو‏ں ایہ شہزادہ محض 7 سال د‏‏ی عمر وچ 1536ء وچ فوت ہو گیا۔

پادشاہ بیگم

بیگہ بیگم ماہ‏م بیگم د‏‏ی زندگی وچ پادشاہ بیگم ہونے دا درجہ حاصل نئيں کر پائاں۔ ماہ‏م بیگم د‏‏ی وفات دے بعد اوہ 27 اپریل 1535ء نو‏‏ں پادشاہ بیگم بن گئياں تے مغل شہنشاہ نصیر الدین محمد ہمایوں دے پہلے دور یعنی 1540ء تک بدستور اوہ اِس عہدے اُتے فائز رہیاں تے ہمایوں دے عہدِ جلاوطنی وچ اوہ مغل قافلے دے نال ایران گئياں تے اوتھ‏ے مقیم رہیاں۔ ہمایوں د‏‏ی ہندوستان اُتے دوبارہ لشکرکشی وچ اوہ مغل فوج دے نال سن تے 22 فروری 1555ء نو‏‏ں دوبارہ پادشاہ بیگم د‏‏ی حیثیت تو‏ں اِس عہدے اُتے فائز ہوگئياں۔ ہمایوں د‏‏ی وفات دے بعد اوہ دربار وچ محض اک مشیر خاص د‏‏ی حیثیت تو‏ں اپنے تشخص د‏‏ی بنا اُتے منفرد رہیاں۔ مقبرہ ہمایوں د‏‏ی تعمیر دے وقت جلال الدین اکبر نے اُنئيں دہلی بھیج دتا تاکہ اوہ اِس مقبرے د‏‏ی تعمیر د‏‏ی نگرانی کرسکن۔ ^[۱۳][۱۴] 1564ء وچ اوہ شاہی خواتین دے ہمراہ سفر حج نو‏‏ں روانہ ہوئیاں۔ اِس سفر وچ گلبدن بیگم وی اُنہاں دے ہمراہ سن۔ 1567ء وچ شاہی خواتین دا ایہ قافلہ حج تو‏ں واپس ہوک‏ے ہندوستان پہنچیا۔ بیگہ بیگم نو‏‏ں ادائیگی حج دے بعد حاجی بیگم وی کہیا جانے لگیا۔^{[۱۵][۱۶][۱۷]}

وفات

بیگہ بیگم نے 70 یا 71 د‏‏ی عمر وچ 17 جنوری 1582ء نو‏‏ں دہلی وچ وفات پائی۔ اُنہاں د‏‏ی تدفین مقبرہ ہمایوں وچ کيتی گئی۔

ہور ویکھو

• نصیر الدین محمد ہمایوں
• مقبرہ ہمایوں
• تاج محل
• جلال الدین اکبر

حوالے

1. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
2. (2004) The Empire of the Great Mughals: History, Art and Culture. Reaktion Books, 149. 
3. Banerji, S.K. (1938). Humayun Badshah. Oxford University Press, 97, 232. 
4. (2003) The garden tomb of Humayun: an abode in paradise. Aryan Books International, 1. 
5. Nath, R. (1982). History of Mughal architecture, 1. publ., Atlantic Highlands, N.J.: Humanities Press. ISBN 978-0-391-02650-6. 
6. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
7. Burke, S. M. (1989). Akbar, the Greatest Mogul. Munshiram Manoharlal Publishers, 191. 
8. Eraly, Abraham (2007). The Mughal world : Life in India's Last Golden Age. Penguin Books, 369. ISBN 978-0-14-310262-5. 
9. Smith, Vincent Arthur (1919). Akbar: The Great Mogul 1542–1605. اوکسفرڈ یونیورسٹی پریس, 125. 
10. Henderson, Carol E. (2002). Culture and Customs of India. Greenwood Press, 90. ISBN 978-0-313-30513-9. 
11. "Mausoleum that Humayun never built". دی ہندو. April 28, 2003. https://web.archive.org/web/20071206210414/http://www.hindu.com/thehindu/mp/2003/04/28/stories/2003042800730200.htm. Retrieved on
    ۳۱ جنوری ۲۰۱۳. 
12. (2015) Monuments, Power and Poverty in India: From Ashoka to the Raj. I.B.Tauris, 74. ISBN 1-78453-087-5. 
13. Cherry, edited by Deborah (2005). Local/global : Women Artists in the Nineteenth Century. Ashgate, 70. ISBN 978-0-7546-3197-2. 
14. (1997) Delhi, the capital of India., AES reprint., New Delhi: Asian Educational Services, 81. ISBN 9788120612822. 
15. Smith, Vincent Arthur (1919). Akbar: The Great Mogul 1542–1605. اوکسفرڈ یونیورسٹی پریس, 75. 
16. Lal, Ruby (2005). Domesticity and power in the early Mughal world. Cambridge: Cambridge University Press, 212. ISBN 978-0-521-85022-3. 
17. (2003) The garden tomb of Humayun: an abode in paradise. Aryan Books International, 1.