دیپال پور
| دیپال پور | |
| Dipalpur | |
 | |
| مُلک : | پاکستان 
|
| صوبا : | پنجاب 
|
| ضلع : | اوکاڑا |
| تحصیل : | دیپال پور |
| لوک گݨتی : | 99858 |
| بولی : | پنجابی |
دیپال پور پنجاب دے ضلع اوکاڑا دی تحصیل دیپال پور وچ اک شہر اے ۔ ایہ شہر تحصیل دیپال پور دا راجگڑھ اے ۔ دیپال پور اوکاڑا توں 25 کلومیٹر دے فاصلے اُتے واقع اک شہر اے ۔ دیپال پور اک قدیم شہر اے ۔ ایہ ضلع قصور دے مغرب وچ واقع اے ۔ تحصیل تیرہويں تے چودھویں صدی وچ متعدد لڑائیاں دا مقام ہون دی وجہ توں قابل ذکر اے تے بھٹی راجپوت ، ڈھڈی راجپوت تے جاٹ قبیلہ دی تریخ توں وی وابستہ اے۔ اس خطے وچ پنجابی سب توں زیادہ بولی جانے والی بولی اے۔ آرین کامیانہ ، بیگوکا ، سید نے بخاری دا ناں وی دتا [نامعلوم ضرورت] سید نوں دوسری صورت وچ گیلانی ، قاضی ، شیخ ، کھوکھر ، وٹو ، بھٹی ، پٹھان (خان) ، جوہیا ، جاٹ تے کھرل دے ناں توں جانیا جاندا اے۔ وٹو ، آرین ، بھٹی راجپوت ، جوہیا ، کھرل ، کھوکھر مقامی نيں جدوں کہ بقیہ تارکین وطن نيں تے تقسیم ہند دے بعد آباد نيں۔
اہم علاقے
[سودھو]تحصیل دیپال پور دے اہم دیہات درج ذیل نيں۔
1-بصیر پور
2- دھرمے والا
3-حویلی لکھا
4-بھومان شاہ
تریخ
[سودھو]دیپال پور نوں سری چند نے آباد کيتا سی تے اس دا ناں سری نگر رکھیا سی اس دے بعد اس دے بیٹے ہر سنگھ نے ایتھے فصیل تعمیر کرائی تے بعد وچ ایہدا ناں دیپال پور ہو گیا۔ دیپال پور دا موجودہ ناں دیپا دے ناں توں منسوب اے ،جو راجا سالواہن دا پُت سی۔ اوہنے شہر نوں دوبارہ تعمیر کرایا سی۔
عہد بہ عہد
[سودھو]سکھاں دے عہد وچ دیپال پور دی حیثیت اک تحصیل دی سی۔ 1810ء تک ایہ نکئی خاندان دی جاگیر رہیا۔ نکئی خاندان توں لینے دے بعد کنور کھڑک سنگھ تے 1928ء وچ سردار جوند سنگھ موکل دی جاگیر وچ شامل ہويا۔ 1840ء وچ اس دی موت تک اوہ اس دی جاگیر وچ رہیا، فیر اس دے بعد اس دا بیٹا بیلا سنگھ اس دا جانشین بنیا۔ انگریزاں دے پنجاب اُتے قبضے تک اوہ جاگیر اُتے قابض رہیا۔ ایتھے متعدد قدیم عمارتاں دے آثار پائے جاندے نيں۔ انہاں وچ لالو جسراج دا مندر، شاہجہان دور دے وزیر خان خاناں دی تعمیر کردہ مسجد، امام شاہ تے محمود شاہ نامی بزرگاں دے مزارات قابلِ ذکر نيں۔
موجودہ عہد
[سودھو]پہلاں ایہ ضلع ساہیوال دی تحصیل سی۔ ہن ایتھے طلبہ و طالبات دے وکھ وکھ ڈگری کالج، تحصیل سطح دی عدالتاں، دفاتر، اہم قومی بنکاں دیاں شاخاں، تحصیل ہیڈ کوارٹر ہسپتال متعدد ہائی، مڈل تے پرائمری سکول موجود نيں۔ کپاس، گندم، گنیاایتھے دی اہم زرعی پیداوار نيں جدوں کہ شہر وچ تجارت دی متعدد مارکیٹاں تے بازار نيں۔ پرانا شہر تن دروازےآں ٹھٹھیاری دروازہ، ملتانی دروازہ تے شمالی دروازہ دے اندر اے جدوں کہ کئی جدید آبادیاں انہاں دے گرد آباد ہوئے چکياں نيں۔[۱]
تریخی فن تعمیر
[سودھو]پچھلے دناں ، دیپال پور اک مضبوط قلعے توں گھرا ہويا سی ، جو 25 فٹ دی اونچائی تک بڑھدا سی تے گہری کھادی توں مضبوط ہُندا سی۔ ایہ دیوار کدوں تے کس دے ذریعہ تعمیر ہوئی ایہ معلوم نئيں اے ، لیکن فیروز شاہ تغلق دی حکومت دے دوران اس دی تزئین و آرائش ، مرمت تے بہتری ہوئی سی تے بعد وچ عبدالرحیم خان خانان ، جو اکبر دے زمانے وچ گورنر سن ۔ فیروز شاہ تغلق نے اک عظیم الشان مسجد تے محل تعمیر کیتے۔ اس نے شہر دے چاراں طرف باغات نوں سیراب کرنے دے لئی دریائے ستلج توں اک نہر دی کھدائی وی کیتی۔
چوڑی تے ہويا دار سرنگاں نے قلعے دے اندر واقع شاہی رہائشی حلفےآں نوں باہر توں ملحقہ باغات توں جوڑ دتا سی۔ اس قلعے دی چوٹی اُتے قلعے دی دیوار اُتے 24 برگ (مشق چھید) ، 24 مسیتاں ، 24 باولس (تالاب) تے 24 کنويں سن ۔ خندق ، تالاب تے سرنگاں بھر دتی گئیاں نيں ، لیکن کچھ جگہاں اُتے خندق دے مقام دی وضاحت حالے وی کيتی جاسکدی اے۔ بیشتر دیوار مسمار ہوگئی اے۔ چار وڈے پیمانے اُتے گیٹ وے وچوں دو جو نوکیلی محراباں دے نال وی موجود نيں اگرچہ اوہ بری طرح توں خراب نيں تے انہاں دے لکڑی دے دروازے مٹ گئے نيں۔ بعد وچ سیمنٹ دے کوٹ گیٹ وے دے اصل فن تعمیر نوں خراب کر چکے نيں۔
ہندو خانقاہ
[سودھو]سجا دتے ہوئے تختاں ، جھارکھس ، کھڑکیوں تے کٹ اِٹاں دے کماں والے دروازےآں دے علاوہ ، پرانی دیپالپور دے اندر سب توں نمایاں خصوصیت لال جاس راج دی خانقاہ اے ، جو اک مقامی گروہ اے جس وچ بہت زیادہ عقیدت مند اے۔
لیجنڈ دے مطابق ، لال جس راج راج دیپالپور دے بانی راجہ دیپا چند دا چھوٹا بیٹا سی۔ اوہ اپنی سوتیلی ماں رانی ڈھولن دے ذریعہ اک لعنت دی وجہ توں زمین وچ ڈُب گیا۔ [وضاحت کيتی ضرورت اے ] راجہ دیپا چند نے اپنے بیٹے دی یاد وچ ایہ خانقاہ تعمیر کروائی۔ اج ، ایہ ایوان خستہ حال اے ، دروازے جام نيں تے اک سیڑھی راہ وچ استعمال کیتی جاندی اے۔ ڈھانچہ خود ہی ٹُٹ رہیا اے۔ مقامی رہائشیاں دے مطابق ، ایتھے اک عظیم الشان سالانہ "میلہ" ہُندا سی۔ اسنوں ہندوواں نے تقسیم دے وقت تک سرڈوقار (سر منڈانے دی رسم) ادا کرنے دے لئی وی استعمال کيتا سی ، لیکن "اب کوئی نئيں آندا" [حوالہ دی ضرورت]۔
کاروانسرائے
[سودھو]دیپال پور دی سارے (سرائے) لال جس راج دی خانقاہ دے نیڑے اے۔ ایہ اک وسیع و عریض عمارت سی جس دے چاراں طرف ہويا دار کمرے سن ، وسط وچ اک وڈا صحن تے چار محراباں دے دروازے سن ۔ سرائے ، جداں شہر دے بیشتر قدیم ڈھانچے دی طرح ، ہن حالت ناکارہ حالت وچ اے۔ اسنوں لگاتار قابضین نے متعدد بار تقسیم تے تقسیم کيتا اے کہ اصل شکلاں مٹا دتیاں گئیاں۔ ایتھے تک کہ برآمدات نوں کمرے بنانے وچ تبدیل کردتا گیا اے۔
بہت سارے مسلمان اولیاء اس علاقے وچ تبلیغ کرنے آئے نيں۔ بہاول حق عام طور اُتے بہاول شیر قلندر دے ناں توں جانیا جاندا اے بغداد توں آیا سی تے دیپال پور دے نیڑے پنڈ پتھر وال وچ آباد ہويا سی۔ اس ولی نے پنڈ دے باہر اک حجرہ (اک چھوٹا جہا کمرہ) تے اک مسجد بنائی۔ انہاں دے پوتے شاہ مقیم نے اپنا مشن جاری رکھیا۔ ایہ پنڈ ہجرہ شاہ مقیم دے ناں توں مشہور ہويا۔ ایہ اوہ مقام اے جس دا تذکرہ مشہور پنجابی محبت دی کہانی مرزاصاحبان وچ کیہ گیا اے ، حالانکہ اس دے بارے وچ کوئی تاریخی ثبوت موجود نئيں اے کہ جتی صاحبہ (مرزا صاحبہ) ایتھے آئے سن تے دعا کيتی سی کہ "جب میرے عاشق مرزا گھمدے نيں تاں گلیاں نوں چھڈ دینا چاہیدا"۔
مغل شہنشاہ اکبر، اپنے پُت سلیم تے شاہی وفد دے نال، جد 1578ء وچ فرید گنج شکر نوں خراج عقیدت پیش کرن آیا تاں دیپال پور وچ رہیا۔ بابا گرو نانک وی کچھ دیر دیپال پور وچ رہے۔ گرودوارے دے کھنڈرات اس جگہ دی نشاندہی کردے نيں۔
سعی عبدالرزاق دے ناں توں مسلمان بزرگ دیپال پور وچ رہے تے بعد وچ اوہناں نے مقامی لوکاں لئی اپنیاں رضاکارانہ سرگرمیاں شروع کيتياں تے اوہناں دی وفات توں بعد اوہناں نوں شہر وچ دفن کردتا گیا۔ ہن اوہناں دی وفات دی جگہ نوں رزاقیہ دربار دے ناں توں جانیا جاندا اے۔
دوجے ذکر جوگ وسنیک
[سودھو]- قیصر شہزاد ، کرکٹر
- منظور وٹو (پیدائش: 1939 بنگا فاضلکا) ، سیاست دان
حوالے
[سودھو]- ↑ نگر نگر پنجاب پروفیسر اسد سلیم شیخ، فکشن ہاؤس مزنگ روڈ لاہور
باہرلے جوڑ
[سودھو]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||