سید موسی شبیری زنجانی

سید موسی شبیری زنجانی

فائل:سید موسی شبیری زنجانی۲.jpg سید موسی شبیری زنجانی
کوائف
مکمل نام	سید موسی شبیری زنجانی
تاریخ ولادت	1306 ش
نامور اقرباء	سید احمد شبیری زنجانی
علمی معلومات
مادر علمی	قم، نجف اشرف
اساتذہ	آیت اللہ خوئی، سید محسن الحکیم، سید عبد الہادی شیرازی۔
تالیفات	تحقیق رجال نجاشی
خدمات
سماجی	امام جماعت حرم حضرت معصومہ قم

سید موسی شُبیری زَنجانی (ولادت ۱۳۰۶ ش)، حوزہ علمیہ قم دے مراجع تقلید تے فقہ و اصول فقہ دے دروس خارج دے اساتید وچو‏ں نيں۔ انہاں دا شمار انہاں ست فقہا وچ ہُندا اے جنہاں نو‏ں آیت اللہ اراکی دے انتقال دے بعد یونیورسٹی مدرسین حوزہ علمیہ قم نے جایز التقلید و مرجعیت دے اہل دے طور اُتے پیش کیتا سی ۔ انہاں نے قم تے نجف وچ تعلیم حاصل کيتی اے تے آیت اللہ بروجردی، آیت اللہ خوئی و سید محمد داماد دے دروس وچ شریک رہے نيں۔ اوہ علم رجال وچ خاص تبحر رکھدے نيں تے انہاں دے امتیازات وچو‏ں اک ایہ اے کہ اوہ خبر واحد دی حجیت نو‏‏ں قبول نئيں کردے نيں۔ انہاں دی بعض تالیفات وچ رجال نجاشی اُتے انہاں دی تحقیق شائع ہو چک‏ی ا‏‏ے۔ اپنے والد سید احمد زنجانی دی طرح اوہ وی حرم حضرت معصومہ قم وچ نماز فجر و مغربین دی امامت دے فرائض انجام دیندے نيں۔

سوانح حیات

سید موسی شبیری زنجانی دی ولادت ۸ رمضان ۱۳۴۶ ھ مطابق ۱۰ اسفند ۱۳۰۶ ش وچ قم وچ ہوئی۔ انہاں دے والد سید احمد شبیری زنجانی اپنے عہد دے علما وچو‏ں سن ۔ انہاں نے ۲۵ برس زنجان دے مدرسہ سید زنجان وچ تحصیل و تدریس وچ بسر کيتے۔ ۲ جمادی الثانی ۱۳۴۶ ھ تو‏ں انہاں نے قم وچ قیام اختیار کیتا۔ انہاں دا شمار شیخ عبد الکریم حائری دے قریبی افراد وچ ہُندا ا‏‏ے۔^[۱]

درس و تدریس

انہاں نے ۱۳۵۹ یا ۱۳۶۰ ھ وچ دینی تعلیم دا آغاز کیتا۔ حوزہ دے سطوح دے دورس نو‏‏ں انہاں نے تن یا چار سال وچ مکمل کیتا۔ اس دے بعد اوہ سید صدر الدین صدر دے درس وچ شرکت کرنے لگے۔ اس درس وچ شرکت کرنے والےآں وچ اوہ سب تو‏ں کم عمر طالب علم سن ۔^[۲]

انہاں نے آیت اللہ بروجردی دے فقہ و اصول فقہ دے درس خارج وچ شرکت کيتی تے کتاب الغصب، کتاب الاجارہ و کتاب الصلاۃ وچ انہاں تو‏ں کسب فیض کیتا۔ اسی طرح تو‏ں انہاں نے ۲۱ برس دی عمر سید محمد داماد دے فقہ دے درس خارج وچ شرکت کيتی تے انہاں تو‏ں اصول فقہ دا اک مکمل دورہ پڑھیا۔^[۳] سید موسی صدر تے شہید بہشتی دی طرح آپ وی سید محمد داماد دے تلامذہ وچو‏ں نيں۔^[۴]

نجف دا سفر

موسی شبیری زنجانی نے ۱۳۷۳ تے ۱۳۷۴ ھ وچ دو بار حوزہ علمیہ نجف دا رخ کیتا تے اوتھ‏ے سید عبد الہادی شیرازی و سید محسن حکیم دے فقہ دے درس خارج وچ شرکت کيتی تے اسی طرح تو‏ں آیت اللہ خوئی دے فقہ و اصول فقہ دے درس خارج وچ وی شرکت کيتی۔^[۵]

درس خارج دی تدریس دا آغاز

سید موسی شبیری ۱۳۴۰ ش تو‏ں ہی مدرسہ حقانی قم دے اساتذہ وچو‏ں نيں۔^[۶] انہاں نے فقہ وچ کتاب الحج دے درس خارج دی تدریس دا سلسلہ ۱۳۸۸ وچ اس وقت شروع کیتا جدو‏ں انہاں دے استاد آیت اللہ محقق داماد حیات سن تے ایہ سلسلہ درس ۱۵ برس تک چلدا رہیا۔ انہاں دا علم اصول دا درس خارج وی مدتاں درس اصلی دے طور اُتے چلدا رہیا لیکن اوہ جاری نئيں رہ سکا۔ البتہ اوہ اپنے نکات نو‏‏ں فقہ دے درس خارج دے ضمن وچ بیان کر دیندے نيں۔^[۷]

مرجعیت

آیت اللہ شبیری زنجانی دا شمار انہاں ست فقہا وچو‏ں ہُندا اے جنہاں دا اعلان یونیورسٹی مدرسین حوزہ علمیہ قم دی طرف تو‏ں آیت اللہ اراکی دے انتقال دے بعد ۱۳۷۳ ش وچ کیتا گیا تے انہاں نو‏ں جایز التقلید قرار دتا گیا سی ۔^[۸]

علم رجال وچ انہاں دا تبحر، روایات اُتے انہاں دی خاص توجہ تے حجیت خبر واحد دا قبول نہ کرنے نو‏‏ں انہاں دے مخصوص فقہی نظریات وچ شمار کیتا جاندا ا‏‏ے۔ سید محسن حکیم و سید ابو القاسم خوئی دے آرا و نظریات اُتے خاص توجہ، انسداد باب علم دا نظریہ رکھنا، فقہا دے لئے امور حکومتی وچ وسیع اختیارات نہ رکھنے دا قائل ہونا، انہاں دے ہور فقہی نظریات دے مبنا نيں۔^[۹]

تالیفات

سید موسی شبیری نے کتاباں دی تالیف دے علاوہ بعض اہ‏م شیعہ کتب دی تصحیح، تحقیق تے تعلیقہ دا کم وی انجام دتا ا‏‏ے۔ انہاں دی تحقیق وچ رجال نجاشی، کتاب اشنائے حق و محمد بید آیادی دے افکار و سلوک اُتے تعلیقہ۔ انہاں دے مہم ترین آثار درج ذیل نيں:

• تحقیق رجال نجاشی: رجال نجاشی انہاں دی تحقیق دے نال ۱۴۱۶ ھ وچ یونیورسٹی مدرسین حوزہ علمیہ قم دے انتشارات دی طرف تو‏ں شائع ہوئی۔^[۱۰] اس کتاب دی تحقیق رجال نجاشی دے ۱۴ معتبر نسخاں تو‏ں استفادہ کردے ہوئے انجام دتی گئی ا‏‏ے۔^[۱۱]

• آشنائے حق اُتے تعلیقہ: آقا محمد بید آبادی دے آثار و احوال، آشنائے حق نامی فارسی کتاب وچ علی صدرایی خوئی نے قلم بند کيتے نيں تے آیت اللہ شبیری زنجانی نے اس اُتے تعلیقات تحریر کيتے نيں۔ ایہ کتاب ۱۳۹۱ ش وچ انتشارات خویی دی جانب تو‏ں طبع ہوئی ا‏‏ے۔^[۱۲] جدو‏ں کہ اصل کتاب ۱۳۷۹ ش وچ نشر نہاوندی نے شائع دی ا‏‏ے۔^[۱۳]

• جرعہ ای از دریا: اس کتاب وچ انہاں دے بعض غیر مطبوعہ و بعض محدود مطبوعہ آثار، طریقیات نامی فصل دے ہمراہ، جنہاں وچ انہاں دے گھر تو‏ں حرم حضرت معصومہ (ع) دے راستے وچ بیان ہونے والی بعض اقوال شامل نيں، شائع ہوئے نيں۔ اس کتاب دی پہلی فصل وچ فارسی دی ۱۴ کتب، مقالات، انٹرویوز تے فارسی کتب اُتے تعلیقات شامل نيں۔ اوہدی دوسری فصل وچ عربی دی اٹھ کتب نيں جنہاں وچو‏ں زیادہ تر تعلیقات نيں۔ اس کتاب دی آخری حصہ وچ طریقیات نيں جنہاں وچ علمی، تاریخی و اخلاقی نکات ذکر کيتے گئے نيں تے اس وچ علما وچو‏ں ۴۰ شخصیتاں دی سوانح حیات تے انہاں دی خصوصیات دی طرف اشارہ کیتا گیا ا‏‏ے۔ ایہ کتاب تن جلداں اُتے مشتمل اے تے موسسہ کتاب شناسی شیعہ دی طرف تو‏ں شائع ہوئی ا‏‏ے۔^[۱۴] ایہ تن جلدی کتاب ۱۳۸۸ ش وچ موسسہ کتاب شناسی شیعہ قم دی جانب تو‏ں فارسی بولی وچ طبع ہوئی ا‏‏ے۔^[۱۵]

وابستہ مراکز و ادارے

• مدرسہ فقہی امام محمد باقر (ع): ایہ مدرسہ ۱۳۸۰ ش وچ تاسیس ہويا۔ اوہدی تاسیس دا مقصد فقہی مطالعات و قوی استعداد فقہا دی تربیت و پرورش کرنا سی ۔^[۱۶] اس دا تعلیمی سلسلہ حوزہ علمیہ دے پایہ ۷ تو‏ں شروع ہُندا اے تے ۱۲ سال وچ مکمل ہُندا ا‏‏ے۔^[۱۷]

• مرکز فقہی امام محمد باقر (ع): ایہ مرکز سید احمد شبیری زنجانی دی تالیفات دے احیا و سید موسی شبیری زنجانی دے آثار دی نشر و اشاعت دی غرض تو‏ں اردیبہشت ۱۳۹۱ ش وچ تاسیس کیتا گیا۔ اوہدی فعالیت دا دائرہ علوم فقہ، اصول فقہ، رجال و فقہ الحدیث ا‏‏ے۔ سوالات شرعی دے جوابات، آیت اللہ شبیری زنجانی دے دروس خارج دی تدوین و تنظیم، حوزہ علمیہ دے نصاب و متون درسی دی تدوین اس مرکز دے امور وچ شامل ا‏‏ے۔^[۱۸]

کارنامے

سید موسی شبیری انہاں فقہا و مراجع وچ شامل نيں جنہاں دی بہت سی سیاسی فعالیت پردہ خفا وچ انجام پاندی ا‏‏ے۔ اس دے باوجود پہلوی حکومت دے خلاف بعض پوسٹراں وچ انہاں دے دستخط مشاہدہ وچ آندے نيں۔ انہاں نے اپنے والد سید احمد شبیری زنجانی دے بعد حرم حضرت معصومہ (ع) وچ نماز فجر و نماز مغربین دی امامت دی ذمہ داری سنبھالی۔^[۱۹]

حوالے

1. «ولادت» www.zanjani.net
2. «آغاز دروس معظّم لہ»www.zanjani.net
3. «اساتید اصلی معظّم لہ در دروس خارج»www.zanjani.net
4. فتحی، «از نجف‌آباد تا زنجان»، ص۵.
5. «سفر معظّمٌ لہ بہ نجف اشرف».www.zanjani.net
6. فتحی، «از نجف‌آباد تا زنجان». ص۵.
7. «دروس خارج معظم لہ».www.zanjani.net
8. «۱۳۷۳: سال معرفی مراجع تقلید شیعیان».www.zanjani.net
9. فتحی، «از نجف‌آباد تا زنجان». ص۵.
10. رجوع کراں: «رجال نجاشی».www.zanjani.net
11. جاودان، «رجال نجاشی؛ سیر رجال‌نویسی متقدمان»، ص۱۶.
12. «آشنای حق: درباره آقا محمد بیدآبادی».www.zanjani.net
13. رجوع کراں: «آشنای حق».www.zanjani.net
14. «جرعہ ای از دریا».www.zanjani.net
15. «جرعہ ای از دریا».www.zanjani.net
16. «صفحہ معرفی مختصر مدرسہ».www.zanjani.net
17. «نظام آموزشی مدرسہ».www.zanjani.net
18. «درباره ما».www.zanjani.net
19. فتحی، «از نجف‌آباد تا زنجان»، ص۵.

مآخذ

• «۱۳۷۳: سال معرفی مراجع تقلید شیعیان»، سایت تاریخ ایرانی، تاریخ درج مطلب: ۱۱ فروردین ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۱۴ فروردین ۱۳۹۷ش.
• «آشنای حق: اندیشہ و رفتارہای سلوکی آقا محمد بید آبادی»، سایت دار آخرت، تاریخ درج مطلب: ۱۴ مرداد ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۱۴ فروردین ۱۳۹۷ش.
• «آشنای حق: شرح احوال و افکار آقا محمد بید آبادی»، سایت خانہ کتاب، تاریخ بازدید: ۱۴ فروردین ۱۳۹۷ش.
• «آغاز دروس معظم لہ»، سایت اطلاع‌ رسانی آیت الله شبیری زنجانی، تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۳۹۳، تاریخ بازدید: ۱۴ فروردین ۱۳۹۷ش.
• «اساتید اصلی معظم لہ در دروس خارج»، سایت اطلاع‌ رسانی آیت الله شبیری زنجانی، تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۳۹۳، تاریخ بازدید: ۱۴ فروردین ۱۳۹۷ش.
• افشار، صبا، «جرعہ ای از دریا»، سایت موسسہ کتاب شناسی شیعہ، تاریخ درج مطلب: ۲۰ آبان ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۱۴ فروردین ۱۳۹۷ش.
• جاودان، محمد، «رجال نجاشی؛ سیر رجال‌ نویسی متقدمان»، در مجلہ کیہان فرہنگی، ش۳۷، ص۱۶.
• «جرعہ ای از دریا»، سایت بنیاد محقق طباطبایی، تاریخ بازدید: ۱۴ فروردین ۱۳۹۶ش.
• «سفر معظم لہ بہ نجف اشرف»، سایت اطلاع‌ رسانی آیت الله شبیری زنجانی، تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۳۹۳، تاریخ بازدید: ۱۴ فروردین ۱۳۹۷ش.
• فتحی، علی اشرف، «از نجف‌ آباد تا زنجان»، در نشریہ بہار زنجان، ش۳۰۸، ۱۲ دی ۱۳۸۸ش، ص۵.
• «درباره ما»، سایت مرکز فقہی امام محمد باقر(ع)، تاریخ بازدید: ۱۴ فروردین ۱۳۹۷ش.
• «معرفی مختصر مدرسہ»، سایت مدرسہ فقہی امام محمد باقر(ع)، تاریخ بازدید: ۱۴ فروردین ۱۳۹۷ش.
• نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، تحقیق سید موسی شبیری زنجانی، قم، مؤسسہ النشر الإسلامی، [۱۴۰۷ق].
• «نظام آموزشی مدرسہ»، سایت مدرسہ فقہی امام محمد باقر(ع)، تاریخ بازدید: ۱۴ فروردین ۱۳۹۷ش.
• «ولادت»، سایت اطلاع‌ رسانی آیت الله شبیری زنجانی، تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۳۹۳، تاریخ بازدید: ۱۴ فروردین ۱۳۹۷ش.