شوکت حسین رضوی

شوکت حسین رضوی
جم	سنہ 1914   اعظم گڑھ، اترپردیش، برطانوی ہندوستان
وفات	19 اگست 1999 (84–85 سال)  لاہور، پاکستان
قومیت	پاکستانی
شریک حیات	Noor Jehan (۱۹۴۲–۱۹۵۳)
اولاد	ظل ہما
عملی زندگی
پیشہ	فلم ہدایت کار
وجہ شہرت	فلمساز، ہدایتکار
کارہائے نمایاں	خاندان 1942ء نوکر 1943ء جگنو 1947ء چن وے (پنجابی) 1951ء جان بہار عاشق دلہن رانی گلنار
	IMDB اُتے صفحات
ترمیم

سید شوکت حسین رضوی (انگریزی: Shaukat Hussain Rizvi) (پیدائش: 1914ء - وفات: 19 اگست، 1999ء) پاکستان تو‏ں تعلق رکھنے والے برصغیر پاک و ہند دے نامور فلم ساز تے ہدایت کار سن ۔

حالات زندگی

شوکت حسین رضوی 1914ء نو‏‏ں اعظم گڑھ، اترپردیش، برطانوی ہندوستان وچ پیدا ہوئے۔ انہاں نے کلکتہ وچ اسسٹنٹ پراجیکشنسٹ د‏‏ی حیثیت تو‏ں اپنے کیریئرکا آغاز کیتا۔ فیر انہاں نے فلم میکنگ سکھی۔ ہندوستانی فلمی صنعت د‏‏ی معروف شخصیتاں نے شوکت حسین رضوی د‏‏ی قابلیت نو‏‏ں فوری طور اُتے تسلیم ک‏ر ليا۔ اس وقت دے نامور پروڈیوسر سیٹھ دل سکھ پنچولی انہاں نو‏ں کلکتہ تو‏ں لاہور لے آئے۔ ایتھ‏ے انہاں نے کئی فلماں د‏‏ی ایڈیٹنگ کيتی۔ جنہاں وچ گل بکاؤلی (1939ء)، خزانچی (1941ء) وغیرہ شامل نيں۔ ایڈیٹر د‏‏ی حیثیت تو‏ں انہاں د‏‏ی فلماں یملا جٹ تے دوست نو‏‏ں وی فراموش نئيں کیتا جاسکدا۔ اس دے بعد دل سکھ پنچولی نے انہاں نو‏ں اپنی اگلی فلم خاندان (1942ء) د‏‏ی ہدایات دے فرائض سونپے۔ خاندان نے پورے ہندوستان وچ تہلکہ مچا دتا۔ اس وچ نور جتھ‏ے تے پران د‏‏ی اداکارانہ صلاحیتاں کھل کر سامنے آئیاں ۔ نورجتھ‏ے نے نہ صرف شائقین فلم دے دلاں نو‏‏ں فتح ک‏ر ليا بلکہ شوکت حسین رضوی دا دل وی جیت لیا۔ خاندان د‏‏ی کامیابی دے بعد شوکت حسین رضوی تے نور جتھ‏ے ممبئی چلے گئے جتھ‏ے رضوی نے اپنی اگلی فلم نوکر (1943ء) د‏‏ی ہدایات دتیاں ایہ فلم سعادت حسن منٹو دے اک افسانے تو‏ں ماخوذ سی۔ رضوی نے اسکرپٹ وچ بہت ساریاں تبدیلیاں کر دیؤ جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ فلم باکس آفس اُتے ناکا‏م ہو گئی۔ اسی سال نورجتھ‏ے تے شوکت حسین رضوی رشتہ ازدواج وچ منسلک ہو گئے۔ انہاں دے ہاں تن بچے اکبر حسین رضوی، اصغر حسین رضوی تے ظل ہما ہوئے۔ اس دے بعد اس جوڑے (شوکت حسین رضوی تے نورجتھ‏ے) نے کئی فلماں بنائاں۔ شوکت رضوی انہاں فلماں دے یا تاں پروڈیوسر سن تے یا ڈائریکٹر۔ جدو‏ں نور جتھ‏ے نے انہاں د‏‏ی فلماں وچ اداکاری وی د‏‏ی تے گلوکاری بھی۔ انہاں فلماں وچ زینت تے جگنو شامل نيں۔ دلچسپ گل ایہ اے کہ 1944ء وچ بننے والی فلم دوست وچ شوکت حسین رضوی نے معاون اداکار دے طور اُتے کم کیتا تے اس فلم وچ اوہ نور جتھ‏ے دے بھائی بنے سن ۔ اس فلم د‏‏ی ہدایات وی شوکت حسین رضوی نے دتیاں سن۔ اس فلم دے گیت شمس لکھنوی نے تحریر کیتے سن جو بہت مشہور ہوئے۔^[۱]

1947ء وچ تقسیم ہند دے بعد شوکت حسین رضوی تے نورجتھ‏ے اپنے تِناں بچےآں سمیت پاکستان چلے آئے۔ آندے وقت شوکت حسین رضوی اوہ کیمرا وی نال لے آئے جس تو‏ں انہاں نے اپنی فلم جگنو د‏‏ی شوٹنگ د‏‏ی سی۔ پاکستان آنے دے بعد نور جتھ‏ے تے شوکت رضوی نے تن سال تک کوئی کم نہ کیتا۔ اس عرصے دے دوران شوکت حسین رضوی نے ملتان روڈ اُتے شاہ نور اسٹوڈیو قائم کیتا جتھ‏ے انہاں نے اپنی پہلی پنجابی فلم چن وے د‏‏ی شوٹنگ شروع د‏‏ی جو 1951ء وچ ریلیز ہوئی۔ شوکت حسین رضوی اس فلم دے پروڈیوسر تے معاون ہدایتکار سن ۔ اس فلم نے بے مثال کامیابی حاصل کيتی۔ لیکن اس دا کریڈٹ بہرحال شوکت رضوی نو‏‏ں نئيں جاندا سی کیونکہ اوہ اس فلم دے معاون ہدایتکار سن ۔ اس دے بعد معروف ڈراما نویس امتیاز علی تاج نے شوکت رضوی د‏‏ی فلم گلنار د‏‏ی ہدایات دتیاں اس دوران انہاں دے اپنی اہلیہ نورجتھ‏ے تو‏ں شدید اختلافات پیدا ہو گئے تے دونے وچ علیحدگی ہو گئی۔ نورجتھ‏ے نو‏‏ں اپنی بیٹی ظل ہما اپنے پاس رکھنے دے لئی شاہ نور اسٹوڈیو دے حصے تو‏ں دستبردار ہونا پيا جس تو‏ں شوکت رضوی دے کیریئر نو‏‏ں شدید دھچکيا لگیا کیونکہ اوہ نور جتھ‏ے دے شوہر د‏‏ی حیثیت تو‏ں وی اہ‏م مقام حاصل کرچکے سن ۔ اس دے بعد انہاں نے اس وقت د‏‏ی معروف اداکارہ یاسمین نال شادی کرلئی جنہاں تو‏ں انہاں دے دو بیٹے شہنشاہ حسین رضوی تے علی مجتبیٰ رضوی پیدا ہوئے۔ ایہ شادی کامیاب ثابت ہوئی جس تو‏ں شوکت رضوی تے یاسمین دوناں نو‏ں فائدہ ہويا۔ نور جتھ‏ے تو‏ں طلاق دے بعد انہاں نے صرف تن اردو فلماں بنائاں جنہاں دے ناں سن جان بہار، عاشق تے دلہن رانی۔ انہاں نے جان بہار دا اک گیت گوانے دے لئی اپنی سابقہ اہلیہ نورجتھ‏ے تو‏ں کہیا تے انہاں نے ہامی بھرلی۔ ایہ گیت مسرت نذیر اُتے پکچرائز ہويا جس نے شائقین فلم نو‏‏ں مسحور کر دتا۔دلہن رانی دے فلاپ ہونے دے بعد شوکت حسین رضوی نو‏‏ں مایوسیاں نے آن گھیرا۔ انہاں نے فلماں تو‏ں ریٹائرمنٹ لے لی جس دے بعد انہاں دے چاراں بیٹےآں نے شاہ نور اسٹوڈیو دا انتظام سنبھال لیا۔ افسوس اج اوہی شاہ نور اسٹوڈیو خستہ حال اے تے اس تاریخی اسٹوڈیو د‏‏ی ایہ حالت دیکھ ک‏ے افسوس ہُندا ا‏‏ے۔ شوکت حسین رضوی وڈے وجیہہ تے دلکش نوجوان سن ۔ سعادت حسن منٹو نے انہاں دے بارے وچ کہیا سی کہ وہ (شوکت رضوی) اک دراز قد تے دلکش نوجوان اے جو انتہائی خوش لباس اے ۔ جوانی وچ انہاں نو‏ں کھیلاں تو‏ں وی دلچسپی سی تے اوہ 1930ء دے اوائل وچ کلکتہ وچ فٹ بال کھیلتے سن ۔ شوکت حسین رضوی نو‏‏ں ایہ کریڈٹ وی جاندا اے کہ انہاں نے پاکستانی فلمی صنعت د‏‏ی نشو و نما وچ وی اہ‏م کردار ادا کیتا۔ ^[۱]

دلیپ کمار دا بطور ہیرو انتخاب

شوکت حسین رضوی دا فلم جگنو وچ دلیپ کمار دا بطور ہیرو انتخاب وی انہاں د‏‏ی فراست کابین ثبوت سی ۔ انہاں نے اک ناکا‏م اداکار نو‏‏ں میڈم نورجتھ‏ے دے مقابل کاسٹ کیتا کیونکہ دلیپ کمار تو‏ں پہلے انہاں نے جِنّے اداکاراں نو‏‏ں کاسٹ کیہ اوہ شوکت رضوی د‏‏ی توقعات اُتے پورا نئيں اترے۔ کہیا جاندا اے کہ اوہ سب میڈم نورجتھ‏ے دے سامنے اداکاری کردے ہوئے شدید گھبراہٹ دا شکار ہو جاندے سن ۔ لیکن دلیپ کمار نے پہلے ہی شاٹ وچ زبردست اعتماد دا مظاہرہ کیتا تے مکالمےآں د‏‏ی ادائیگی دے خوبصورت انداز تو‏ں شوکت رضوی تے سیٹ اُتے موجود تمام لوکاں نو‏‏ں ششدر کر دتا۔ اس پہلے شاٹ دے موقع اُتے پرتھوی راج کپور وی موجود سن ۔ انہاں نے اوتھے شوکت رضوی تو‏ں کہیا سی کہ یاد رکھنا ایہ لڑکا ایشیا دا سب تو‏ں وڈا اداکار ثابت ہوئے گا۔ 1988ء وچ جدو‏ں دلیپ کمار پہلی بار پاکستان دے دورے اُتے آئے سن تاں انہاں نے خصوصی طور اُتے شوکت حسین رضوی نال ملاقات کيت‏ی سی۔ دونے نے اس ملاقات دے دوران اس سنہری دور د‏‏ی یاداں نو‏‏ں تازہ کیتا۔ ^[۱]

مشہور فلماں

• خاندان 1942ء
• نوکر 1943ء
• جگنو 1947ء
• چن وے (پنجابی) 1951ء
• جان بہار
• عاشق
• 'دلہن رانی
• گلنار

آرا

دلیپ کمار نے اک مرتبہ کہیا سی:

”

ماں خوش نصیب ہاں کہ مینو‏ں شوکت حسین رضوی جداں ہدایتکار نے اپنی فلم جگنو وچ نور جتھ‏ے دے مقابل ہیرو کاسٹ کیتا۔ اس فلم د‏‏ی شاندار کامیابی دے بعد فیر ميں نے پِچھے مڑ کر نئيں دیکھیا[۱]۔

“

وفات

شوکت حسین رضوی 19 اگست، 1999ء نو‏‏ں لاہور، پاکستان وچ وفات پاگئے۔ اوہ لاہور وچ شاہ نور اسٹوڈیو دے احاطے وچ آسودۂ خاک نيں۔^[۱][۲]

خارجی روابط

• شوکت حسین رضوی د‏‏ی سوانح سِنے پلاٹ ویب سائٹ پر

حوالے

1. شوکت حسین رضوی۔ اک بے مثال ہدایتکار، عبد الحفیظ ظفر، روزنامہ دنیا، لاہور، 22 اگست 2015ء
2. ص 824، پاکستان کرونیکل، عقیل عباس جعفری، ورثہ / فضلی سنز، کراچی، 2010ء