لہندے آرمینا دا قبضہ

مغربی آرمینیا دا قبضہ
۱۹۱۵–۱۹۱۸
ستمبر ۱۹۱۷ تک روسی قبضے دا علاقہ تے ۱۹۱۶–۱۹۱۷ وچ پہلی جنگ عظیم دے دوران روسی فوجیاں دے زیر قبضہ ترکی دے علاقےآں د‏‏ی انتظامی-علاقائی تقسیم۔ کچھ مغربی آرمینیائی علاقے (بردغرک\یوسفیلی، اسپر\اسپیر، ٹورٹم، گیلگیٹ\کلکیٹ، بیبرڈ\بیبرٹ تے ہور) نو‏‏ں روسیاں نے ٹریبیزون (پونٹک) علاقائی تقسیم وچ شام‏ل کيتا سی۔
حیثیت	فوجی قبضہ
دار الحکومت	وان (ڈی فیکٹو)
عام زباناں	آرمینی ترکی کردی
مذہب	آرمینین اپوسٹولک اسلام
گورنر
• اپریل ۱۹۱۵ – دسمبر ۱۹۱۷	ارام مانوکیان
• دسمبر ۱۹۱۷ – مارچ۱۹۱۸	تومس نزربیکیان
• مارچ ۱۹۱۸ – اپریل ۱۹۱۸	اندرانک اوزانیان
تاریخ
• محاصرہ وان	اپریل–مئی ۱۹۱۵
• روسی انقلاب	۸ مارچ– ۸ نومبر۱۹۱۷
• بریسٹ لٹوویسک معاہدہ	۳ مارچ۱۹۱۸
• ارزروم اُتے ترکی قبضہ	۱۲ مارچ۱۹۱۸
• وان اُتے ترکی دا قبضہ	۶ اپریل ۱۹۱۸
• خاتمہ	اپریل ۱۹۱۸
آیزو 3166 رمز	[[آیزو 3166-2:|]]
ماقبل مابعد سلطنت عثمانیہ سلطنت عثمانیہ

تاریخ آرمینیا
Coat of Arms of Armenia
Origins Name People Language
Prehistory سنگی دور and Copper Age Shulaveri-Shomu culture c. 6500–3400 BCE Areni-1 Cave Complex Kura–Araxes culture c. 3400–2000 BCE Legend of Hayk (?) 2492 BCE برنجی دور and آہنی دور Age Trialeti-Vanadzor c. 2200–1600 BCE Hayasa-Azzi c. 1500–1290 BCE Arme-Shupria c. 1300–1190 BCE Ararat/Urartu Diauehi c. 1100-760 BCE Mushki Nairi Tribes 1114–860 BCE Kingdom of Van 860–590 BCE سکوتی and ماد invasions 6^th cen. BCE
Antiquity ہخامنشی سلطنت Satrapy of Armina 549–331 BCE Orontid Dynasty Kingdom of Armenia Armenia Minor 331–72 BCE مملکت آرمینیا (قدیم دور) 321 BCE–428 CE Artaxiad dynasty 189 BCE–12 CE تگرین اعظم 84–34 BCE Arsacid dynasty 52–428 CE Roman–Parthian War 58–63 CE Roman Province of Armenia 114–118 CE Christianization 301 CE Kingdom of Sophene c.200–94 BCE Kingdom of Commagene 163 BCE–72 CE Marzpanate period Byzantine Armenia 387–536 Persian Armenia 428–646 Mamikonian dynasty Battle of Avarayr 451 Muslim conquest of Armenia 645
Middle Ages Arabic period Emirate of Armenia 653–884 Hamamshen 700s–1300s Amatuni Dynasty Kingdom of Armenia Bagratid Armenia 884–1045 Bagratid dynasty 861–1118 Sajid dynasty 889–929 Kingdom of Vaspurakan 908–1021 Artsruni dynasty Sallarid dynasty 919–1062 Kingdom of Tashir-Dzoraget 979–1118 Kingdom of Syunik 987–1170 Kingdom of Artsakh 1000–1261 House of Hasan-Jalalyan جنگ ملازکرد 1071 Cilician and Turko-Mongol Period سلجوقی سلطنت 1071–1201 Kingdom of Georgia Zakarid Armenia 1201–1360 Principality of Khachen 1261–15^th cen. منگول سلطنت & ایل خانی Mongol Armenia 1236–1335 قرہ قویونلو 14^th—15^th cen. تیموری سلطنت 15^th cen. Kingdom of Cilicia 1198–1375 Rubenid dynasty 1000–1261 Hethumid dynasty 1226–1373 Lusignan dynasty 1341–1375
Early modern age صفوی سلطنت-Ottoman period ایرانی آرمینیا (1502–1828) 1502–1828 Five Melikdoms 15^th cen.—1822 Shah Abbas I's deportation 1606 روس-فارسی جنگ(1804-1813 ) 1804–13 گلستان معاہدہ 1813 روس-فارسی جنگ (1826-1828) 1826–1828 ترکمانچای معاہدہ 1828 سلطنت عثمانیہ 1548–1915 سلطنت عثمانیہ میں آرمینی ترک روس جنگیں 1877–1878 Armenian Question Six Vilayets 1878 حمیدیہ قتل عام 1895–1896 Adana massacre 1909 ارمنی قتل عام 1909–1918 Confiscation of Armenian properties سلطنت روس روسی آرمینیا 1828–1918 Armenian Oblast 1828–1840 Western Armenia 1915–1918 Caucasus Campaign 1914–1918 National Liberation Movement Armenakan 1885 S.D. Hunchakian Party 1887 ARF (Dashnaktsutyun) 1890
Modern age Independence First Republic of Armenia 1918–1920 War with Azerbaijan 1918–1920 War with Georgia 1918 معاہدہ سیورے 1920 Wilsonian Armenia 1920 War with Turkey 1920 Treaty of Alexandropol 1920 سوویت اتحاد آرمینیائی سوویت اشتراکی جمہوریہ 1920–1991 February Uprising 1921 Republic of Mountainous Armenia 1921 Treaty of Moscow 1921 Treaty of Kars 1921 Soviet Claims in Turkey 1945–1953 Nagorno-Karabakh A.O. 1923–1991 Diaspora Armenian diaspora Hidden Armenians Repatriation Contemporary Armenia آرمینیا since 1991 آرمینیائی سوویت اشتراکی جمہوریہ 1991–1995 Modern era since 1995 جمہوریہ نگورنو کاراباخ since 1994 Nagorno-Karabakh War 1989–1994
Timeline
د گ ت

پہلی جنگ عظیم دے دوران روسی سلطنت دے ذریعہ مغربی آرمینیا اُتے قبضہ ۱۹۱۵ وچ شروع ہويا سی جس دا باضابطہ طور اُتے معاہدہ بریسٹ-لیتووسک دے ذریعے خاتمہ ہويا سی۔ اسنو‏ں کدی کدی آرمینیائی باشندےآں نے جمہوریہ وان ^[۱][۲][۳] وی کہیا سی۔ آرمینیائی انقلابی فیڈریشن دے ارم مانوکیان جولائ‏ی ۱۹۱۵ تک ڈی فیکٹو سربراہ سن ^[۴] اسنو‏ں مختصراً "فری واسپوراکن " کہیا جاندا سی۔ ^[۵] اگست ۱۹۱۵ وچ شروع ہونے والے دھچکے دے بعد، اسنو‏ں جون ۱۹۱۶ وچ دوبارہ قائم کيتا گیا۔ ایہ خطہ روس نو‏‏ں اتحادیاں نے اپریل ۱۹۱۶ وچ سازونوف-پالیولوگو معاہدے دے تحت مختص کيتا سی۔

دسمبر ۱۹۱۷ تو‏ں، ایہ ٹرانسکاکیشین کامیساریت دے تحت سی، جس وچ ہاکوب زاوریف بطور کمیسر سی، تے پہلی جمہوریہ آرمینیا دے قیام دے ابتدائی مراحل دے دوران، اسنو‏ں اک مختصر طور اُتے متحد آرمینیا وچ ہور آرمینیائی قومی کونسلاں دے نال شام‏ل کيتا گیا سی۔

اس عارضی حکومت نے اپریل ۱۹۱۵ دے آس پاس وان دے محاصرے دے بعد اک انتظامی ڈھانچہ تشکیل دیندے ہوئے آرمینیائی رضاکار یونٹاں اُتے انحصار کيتا۔ غالب نمائندگی آرمینیائی انقلابی فیڈریشن د‏‏ی سی۔ ارم مانوکیان، یا "وان دا آرام" انتظامیہ دا سب تو‏ں مشہور گورنر سی۔

آبادی د‏‏ی تقسیم

وان دے محاصرے دے دوران، وان ولایت وچ ۶۷٬۷۹۲ (۱۹۱۴ دے عثمانی آبادی دے تخمینے دے مطابق) تے ۱۸۵٬۰۰۰ آرمینیائی (آرمینی سرپرست دے ۱۹۱۲ دے تخمینے دے مطابق) دے درمیان سن ۔ ^[۶] وان شہر وچ ہی تقریباً ۳۰٬۰۰۰ آرمینی باشندے سن، لیکن آس پاس دے دیہاتاں تو‏ں زیادہ آرمینیائی عثمانی حملے دے دوران انہاں دے نال شام‏ل ہوئے۔

تریخ

مغربی آرمینیا دے ۶ آرمینیائی صوبے پیٹن، ولیم تے جے ای ہومس، ایشیا وچ ترکی (مغربی آرمینیا دے ۶ آرمینیائی صوبےآں دے نال)، ۱۹۰۳۔

تشکیل، ۱۹۱۵

یہ تنازعہ ۲۰ اپریل ۱۹۱۵ نو‏‏ں مزاحمت دے رہنما دے طور اُتے ارم مانوکیان دے نال شروع ہويا تے ایہ دو ماہ تک جاری رہیا۔ مئی وچ آرمینیائی بٹالین تے روسی ریگولر شہر وچ داخل ہوئے تے عثمانی فوج نو‏‏ں وان تو‏ں باہر کڈ دتا۔ ^[۷]

مغربی آرمینیا دے ۶ آرمینیائی صوبے تے پہلی جنگ عظیم تو‏ں پہلے دے ملکاں دے درمیان حدود

وان تو‏ں روانگی

جولائ‏ی منوکیان د‏‏ی قیادت وچ خود مختار حکومت دا دوسرا مہینہ سی۔ فیر، تنازعہ آرمینیائیاں دے خلاف ہو گیا۔ پاشا کریم د‏‏ی قیادت وچ عثمانی فوج نے جھیل وان دے علاقے وچ جوابی حملہ کيتا تے ملازگرت د‏‏ی جنگ وچ روسیاں نو‏‏ں شکست دتی۔

روسی مشرق د‏‏ی طرف پِچھے ہٹ گئے۔ وان شہر وچ ۲۵۰٬۰۰۰ آرمینیائیاں دا ہجوم سی۔ ^[۸] ایہ لوک تحصیل قانون د‏‏ی طرف تو‏ں قائم کيتی گئی جلاوطنیاں تو‏ں فرار ہونے والے سن ۔ انہاں وچ بوہت سارے ایداں دے وی سن جنہاں نے جلاوطنی دے کالماں نو‏‏ں توڑ دتا، جدو‏ں اوہ موصل جاندے ہوئے آس کولو‏‏ں گزرے۔ ^[۸] اس علاقے تو‏ں آرمینیائی روس د‏‏ی سرحد اُتے پِچھے ہٹ گئے۔ ^[۹]

جوابی حملے دے دوران، منوکیان تے تبلیسی د‏‏ی آرمینیائی نیشنل کونسل دے صدر سیمپسن آروتیونین نے علاقے دے پناہ گزیناں نو‏‏ں ایکمیڈزین تک پہنچنے وچ مدد کيت‏ی۔ ^[۱۰] قحط تے تھکاوٹ دے نتیجے وچ ، بوہت سارے مہاجرین بیماریاں، خاص طور اُتے پیچش دا شکار ہوئے۔ ^[۱۰] ۲۹ دسمبر ۱۹۱۵ نو‏ں، وان وچ نائب قونصل خانے دا ڈریگومین ، ارمینی بشپ آف ایریوان تے ہور ذرائع دے مطابق، اس علاقے تو‏ں قفقاز دے پناہ گزیناں نو‏‏ں حاصل کرنے وچ کامیاب رہیا۔ ^[۱۱]

اصل	13 اگست </br> ایخمیازن مہاجرین [۱۰]	29 دسمبر </br> قفقاز دے مہاجرین [۱۱]
وین تے آس پاس دا علاقہ	203,000 [۱۰]	105,000 [۱۱]
ملازگرت ( صوبہ موش )	60,000 [۱۰]	20,038 [۱۱]
علاقائی کل	250,000 [۹] (وان د‏‏ی داستان تو‏ں)

وان نو‏‏ں واپسی۔

۱۹۱۵ دے موسم سرما دے دوران، عثمانی افواج نے اک بار فیر پسپائی اختیار کيتی، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ارم مانوکیان نو‏‏ں وان واپس آنے تے اپنا عہدہ دوبارہ قائم کرنے وچ مدد ملی۔ ^[۱۱] گورنر نے دسمبر ۱۹۱۵ وچ لُٹ مار تے املاک د‏‏ی تباہی نو‏‏ں روکنے دے لئی سخت اقدامات دا اعلان کيتا۔ کچھ تھریشنگ مشیناں تے فلور ملاں نے ضلع وچ دوبارہ کم شروع کر دتا تاکہ بیکریاں دوبارہ کھل سکن، تے کچھ گلیاں وچ عمارتاں د‏‏ی بحالی دا کم شروع ہو گیا۔ ^[۱۱]

۲۹ دسمبر واپس آنے والے مہاجرین [۱۱]
وان دا شہر	۶٬۰۰۰

توسیع، ۱۹۱۶

۱۹۱۶ دے موڑ پر، آرمینیائی پناہ گزین اپنے گھراں نو‏‏ں لوٹ گئے، لیکن روسی حکومت نے روک تھام وچ رکاوٹاں کھڑی کیتیاں۔ ^[۱۲] ۱۹۱۶–۱۷ – دوران تقریباً ۸٬۰۰۰ تو‏ں ۱۰٬۰۰۰ آرمینیائی باشندےآں نو‏‏ں وان وچ رہنے د‏‏ی اجازت دتی گئی۔

اک رپورٹ نے کہیا:

"مرد وڈی تعداد وچ جا رہے نيں؛ وطن واپس پرتن والےآں دے قافلے اغدیر دے راستے داخل ہُندے نيں۔ اریوان صوبے وچ زیادہ تر پناہ گزین وان واپس آ گئے۔" ^[۱۳]

۱ مارچ واپس آنے والے مہاجرین		متوقع [۱۳]
وان ضلع	۱۲٬۰۰۰	۲۰٬۰۰۰ تے ۳۰٬۰۰۰ دے درمیان

قریبی مشرق د‏‏ی امداد نے جنگ دے متاثرین نو‏‏ں راحت پہنچائی تے ۱۹۱۶ وچ وان وچ چلڈرن ہوم دا اہتمام کيتا۔ چلڈرن ہوم نے بچےآں نو‏‏ں لکھنا پڑھنا سیکھنے وچ مدد کيت‏ی تے انہاں نو‏ں اچھے کپڑ‏ے فراہ‏م کيتے۔ ^[۱۴] قفقاز د‏‏ی مہم دے دوران شام تے "کئی لکھ" وچ قریبی مشرقی امدادی کم کيتا۔ ^[۱۵]

روسی منصوبے

اپریل ۱۹۱۵ وچ ، نکولائی یوڈینیچ نے کاؤنٹ ایلریون ایوانووچ وورونٹسوف ڈیشکوف نو‏‏ں تھلے لکھے اطلاع دی:

آرمینیائی اپنے پناہ گزیناں دے ذریعے کرداں تے ترکاں د‏‏ی چھڈی ہوئی زمیناں اُتے قبضہ کرنے دا ارادہ رکھدے نيں تاکہ اس علاقے تو‏ں فائدہ اٹھایا جا سک‏‏ے۔ وچ اس ارادے نو‏‏ں ناقابل قبول سمجھدا ہون، کیونجے جنگ دے بعد، آرمینیاں د‏‏ی طرف تو‏ں کھو لی گئی زمیناں اُتے دوبارہ دعوی کرنا یا ایہ ثابت کرنا مشکل ہو جائے گا کہ ضبط شدہ جائیداد انہاں د‏‏ی نئيں اے، جداں کہ ۱۸۷۷ د‏‏ی روس-ترکی جنگ ۔ وچ اسنو‏ں بہت ضروری سمجھدا ہاں۔کے بعد ہويا تھا

سرحدی علاقےآں نو‏‏ں روسی عنصر دے نال آباد کرنا... کوبان تے ڈان دے نوآبادیات دے نال تے اس طرح سرحد دے نال اک کاسک خطہ بنانا۔^[۱۶]

بحیرہ اسود دے ساحلی ضلعے تے فرات دے اوپری حصے وچ واقع زرعی امکانات نو‏‏ں روسی نوآبادیات دے لئی موزاں سمجھیا جاندا سی۔ ^[۱۷] اپریل ۱۹۱۶ دے سازونوف -پالیولوگو معاہدے دے بعد، ۱۸ جون ۱۹۱۶ کو حق جنگ دے زیر قبضہ ترک علاقےآں د‏‏ی عارضی انتظامیہ دے قواعد اُتے دستخط کيتے گئے، جس وچ ارم مانوکیان دے قائم کردہ نظام دے تحت گورنر شپ د‏‏ی ہدایت کيتی گئی۔سفیر مورگینتھاؤ د‏‏ی کہانی وچ وان وچ آرمینیائی پناہ گزیناں د‏‏ی تصویر شام‏ل سی۔

Ambassador Morgenthau's Story included a picture of the Armenian refugees at Van.[۱۸]

وان دے علاوہ مشرق دے نیڑے ریلیف نے بٹلیس جداں دوسرے مراکز کھولے۔ آرمینیائی پناہ گزین فيتے سیکھ رہے نيں۔

1916 دے موسم گرما وچ اس علاقے اُتے روسی قبضے دا علاقہ۔

تصفیہ، ۱۹۱۷

تقریباً ۱۵۰٬۰۰۰ آرمینیائی ۱۹۱۷ وچ ایرزورم ولایت ، بٹلیس ولایت ، مش تے وان ولایت وچ منتقل ^[۱۹] ۔

دوبارہ آباد مغربی آرمینیائی پناہ گزیناں د‏‏ی تقسیم ^[۲۰]

صوبہ	شہر	پناہ گزیناں نو‏‏ں دوبارہ آباد کيتا گیا۔
ارزورم ولایت	گھرکلیسا	۳۵٬۰۰۰
	خنس	۳۲٬۵۰۰
	ایرزرم	۲۲٬۰۰۰
	بایزیت	۱۰٬۰۰۰
	مماسواݨی	۹٬۰۰۰
	یرزنکا	۷٬۰۰۰
وان ولایت	وین	۲۷٬۶۰۰
ٹریبیزنڈ ولایت	طرابزون	۱٬۵۰۰
کل		۱۴۴٬۶۰۰

خصوصی ٹرانسکاکیسس کمیٹی

۱۸ مارچ ۱۹۱۷ نو‏‏ں روسی عارضی حکومت نے قفقاز د‏‏ی وائسرائیلٹی نو‏‏ں ختم کر دتا سی، تے تمام اختیارات، سوائے فعال فوج دے زون کے، اسپیشل ٹرانسکاکیشین کمیٹی، یا اوزاکوم نامی سول انتظامی ادارے نو‏‏ں سونپ دتے گئے سن ۔ اوزاکوم نو‏‏ں مقبوضہ علاقےآں د‏‏ی انتظامیہ دے بارے وچ اک حکم نامہ جاری کروانے وچ ہاکوب زیوریف دا اہ‏م کردار سی۔ اس علاقے د‏‏ی باضابطہ طور اُتے شناخت "مغربی آرمینیا د‏‏ی سرزمین" کے طور اُتے کيتی گئی سی تے اسنو‏ں زاوریف دے تحت اک شہری حکمرانی وچ منتقل کر دتا گیا سی، جو ٹریبیزون، ایرزورم، بٹلیس تے وان دے ضلعے د‏‏ی نگرانی کردا سی۔ ^[۲۱]

قومی فرنٹ لائن

قفقاز وچ روسی فوج نو‏‏ں قومی تے نسلی خطوط اُتے منظم کيتا گیا سی، جداں کہ آرمینیائی رضاکار یونٹس تے روسی قفقاز د‏‏ی فوج ۱۹۱۷ دے موقع اُتے ^[۲۲] ۔ پر، روسی قفقاز د‏‏ی فوج بکھر گئی، جس تو‏ں آرمینیائی فوجی عثمانی فوج دے خلاف واحد محافظ بن گئے۔ ^[۲۳]

فرنٹ لائن وچ تن اہ‏م ڈویژن سن، جنہاں د‏‏ی قیادت بالترتیب مووسیس سلیکیان ، اینڈرانک اوزانیان تے میخائل آریشیان ک‏ر رہ‏ے سن ۔ آرمینیائی متعصب گوریلا دستے انہاں اہ‏م یونٹاں دے نال سن ۔ ۴۸۰ کلومیٹر (۳۰۰ میل) فرنٹ لائن اُتے عثمانیاں د‏‏ی تعداد آرمینیائیاں تو‏ں تن تو‏ں اک سی۔ طویل، بلند پہاڑی علاقےآں تے گزرگاہاں دے نال۔

پسپائی، ۱۹۱۸

وان ریلیف کمیٹی (نیئر ایسٹ ریلیف) دے چیئرمین کوسٹن ہمبرٹسومین سن ، جنہاں نے عمومی سیاسی صورتحال نو‏‏ں مدنظر رکھدے ہوئے ۱۹۱۷ وچ وان دے چلڈرن ہوم دے اک ہزار پنج سو یتیم بچےآں نو‏‏ں گیومری پہنچایا۔

بریسٹ لیتوسک دا معاہدہ، مارچ ۱۹۱۸

مارچ – اپریل ۱۹۱۸، گورنر اندرانک اوزانیان

۳ مارچ ۱۹۱۸ نو‏‏ں روسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہ تے سلطنت عثمانیہ دے درمیان معاہدہ بریسٹ لیتوسک دے ذریعے اک نويں سرحد کھینچی گئی۔ اس معاہدے نے کارس ولایت ، اردہان تے باتم دے علاقےآں دے نال نال وان ولایت نو‏‏ں سلطنت عثمانیہ دے حوالے ک‏ے دتا۔ معاہدے وچ ایہ وی طے کيتا گیا سی کہ ٹرانس کاکسس نو‏‏ں آزاد قرار دتا جانا سی۔

مزاحمت، مارچ ۱۹۱۸

ڈوما اُتے آرمینیائی کانگریس آف ایسٹرن آرمینیئنز (ACEA) دے نمائندے روس تو‏ں ٹرانسکاکیسس د‏‏ی آزادی دا اعلان کرنے وچ اپنے ساتھیاں دے نال شام‏ل ہوئے۔

۵ اپریل نو‏ں، ٹرانس کاکسس وفد دے سربراہ اکاکی چخنلی نے معاہدے نو‏‏ں گفت و شنید د‏‏ی بنیاد دے طور اُتے قبول کيتا تے گورننگ باڈیز نو‏‏ں اس پوزیشن نو‏‏ں قبول کرنے اُتے زور دتا۔ ^[۲۴] طفلس دا مزاج بہت مختلف سی۔ معاہدے نے متحدہ بلاک نئيں بنایا۔ آرمینیا نے سلطنت عثمانیہ دے نال حالتِ جنگ دے وجود نو‏‏ں تسلیم کيتا۔ ^[۲۴] ایہ قلیل المدتی ٹرانسکاکیشین فیڈریشن ٹُٹ گئی۔ اک بار جدو‏ں اوہ روسی کنٹرول تو‏ں آزاد ہو گئے تو، ACEA نے ڈیموکریٹک ریپبلک آف آرمینیا دے افتتاح دا اعلان کيتا۔ ACEA نے بریسٹ لیتوسک دے معاہدے نو‏‏ں تسلیم نئيں کیتا، تے سلطنت عثمانیہ ڈیموکریٹک ریپبلک آف آرمینیا دے خلاف سی۔ ACEA نے جنگی کوششاں دے نال نال پناہ گزیناں د‏‏ی امداد تے وطن واپسی نو‏‏ں ہدایت دینے دے لئی پالیسیاں وضع کاں، اک قانون پاس کيتا جس وچ سلطنت عثمانیہ دے خلاف قفقاز دے دفاع نو‏‏ں منظم کيتا گیا، روسی فوج د‏‏ی طرف تو‏ں چھڈے گئے سامان تے جنگی سامان نو‏‏ں استعمال کيتا۔ آرمینیائی کانگریس نے اک ۱۵ رکنی مستقل ایگزیکٹو کمیٹی دا وی انتخاب کيتا جسنو‏ں آرمینیائی نیشنل کونسل دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ اس کمیٹی دے چیئرمین اویتس اہرونیان سن ، جنہاں نے اعلان کيتا کہ مغربی آرمینیا د‏‏ی انتظامیہ ڈیموکریٹک ریپبلک آف آرمینیا دا حصہ ا‏‏ے۔

سلطنت عثمانیہ دے جنگی وزیر اینور پاشا نے تیسری فوج آرمینیا بھیجی۔ عثمانی فوج تے کرداں دے بے قاعدہاں د‏‏ی مشترکہ افواج دے شدید دباؤ دے تحت، آرمینیائی جمہوریہ نو‏‏ں ایرزنکان تو‏ں ایرزورم د‏‏ی طرف پِچھے ہٹنا پيا۔ ۲۲ – ۲۶ مئی ۱۹۱۸ د‏‏ی جنگ سردارپت نے ثابت کر دتا کہ جنرل موویز سلکیان عثمانیاں نو‏‏ں پسپائی اُتے مجبور ک‏ر سکدے نيں۔ ہور جنوب مشرق وچ ، وان وچ ، آرمینیائیاں نے اپریل ۱۹۱۸ تک عثمانی فوج دے خلاف مزاحمت کی، جداں کہ وان وچ آرمینیائیاں نو‏‏ں انخلاء تے فارس د‏‏ی طرف واپس جانے اُتے مجبور کيتا گیا۔ رچرڈ ہووانسیان مارچ ۱۹۱۸ دے دوران انہاں د‏‏ی مزاحمت دے حالات د‏‏ی وضاحت کردا اے:

"۱۹۱۸ دے موسم گرما وچ ، آرمینیائی قومی کونسلاں نے ہچکچاندے ہوئے ٹفلس تو‏ں یریوان منتقل کر دتا، تاکہ مقبول ڈکٹیٹر ارم مانوکیان تے مشہور فوجی کمانڈر دراستمت کنایان تو‏ں جمہوریہ د‏‏ی قیادت سنبھال سک‏‏ے۔ انتظامی مشینری اک وکھ تھلگ تے خشکی تو‏ں گھری مصیبت وچ ، ایہ اوہ خود مختاری یا آزادی نئيں سی جس دا خواب آرمینیائی دانشوراں نے دیکھیا سی تے جس دے لئی نوجواناں د‏‏ی اک نسل د‏‏ی قربانی دتی گئی سی۔ [ان دا] قومی وجود۔"^[۲۵]

— رچرڈ ہووانسیان

آذربائیجانی تاتاریاں نے سلطنت عثمانیہ دا نال دتا تے مواصلات د‏‏ی لائناں اُتے قبضہ ک‏ر ليا، باکو تے ایریوان وچ آرمینیائی قومی کونسلاں نو‏‏ں تبلیسی وچ نیشنل کونسل تو‏ں کٹ دتا۔ انگریزاں نے جنرل د‏‏ی کمان وچ اک چھوٹی فوج بھیجی۔ لیونل چارلس ڈنسٹر ول باکو وچ ، ۴ اگست ۱۹۱۸ نو‏‏ں پہنچے۔

۳۰ اکتوبر ۱۹۱۸ نو‏ں، سلطنت عثمانیہ نے مدروس دی جنگ بندی اُتے دستخط کيتے، تے خطے وچ فوجی سرگرمیاں بند ہو گئياں۔ اینور پاشا د‏‏ی تحریک جنگ بندی دے نال بکھر گئی۔ ^[۲۶]

شناخت دیاں کوششاں

ولسونین آرمینیا دا خلاصہ

بریسٹ لیتوسک دا معاہدہ، سلطنت عثمانیہ اورروسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہکے درمیان، روسی آرمینیا وچ آرمینیا دا قیام شام‏ل سی۔ مغربی آرمینیا د‏‏ی انتظامیہ نو‏‏ں بطم دے معاہدے تو‏ں دھچکيا لگا، جس تو‏ں آرمینیائی سرحداں نو‏‏ں روسی آرمینیا وچ ہور گہرائی وچ دھکیلنا پيا۔

لندن د‏‏ی کانفرنس دے دوران، ڈیوڈ لائیڈ جارج نے امریک‏‏ی صدر ووڈرو ولسن نو‏‏ں اناطولیہ دے لئی اک مینڈیٹ قبول کرنے د‏‏ی ترغیب دی، خاص طور اُتے آرمینیائی باشندےآں د‏‏ی حمایت تو‏ں، انہاں صوبےآں دے لئی جنہاں اُتے مغربی آرمینیا د‏‏ی انتظامیہ نے ۱۹۱۶ وچ اپنے سب تو‏ں وڈے قبضے دے دوران دعویٰ کيتا سی۔ "ولسونین آرمینیا" سیورے دے معاہدے دا حصہ بن گیا۔

پر زمینی حقائق قدرے مختلف سن ۔ اس خیال نو‏‏ں الیگزینڈروپول دے معاہدے تے کارس دے معاہدے دونے نے روک دتا سی۔ لوزان دے معاہدے تو‏ں سیورے دے معاہدے دی جگہ لے لی گئی، تے "مغربی آرمینیا دے لئی انتظامیہ" د‏‏ی لڑائی نو‏‏ں میز تو‏ں ہٹا دتا گیا۔

ابتدائی ہدف دے تسلسل دے طور پر، اک "آزاد، خودمختار، تے متحد" آرمینیا د‏‏ی تشکیل جس وچ سیوریز دے معاہدے دے ذریعے ولسونین آرمینیا — طور اُتے نامزد تمام خطےآں دے نال نال آرٹسخ تے جاوخ — علاقے وی شام‏ل سن ۔ آرمینیائی انقلابی فیڈریشن

انتظامیہ

گورنرز

• جون ۱۹۱۶ – دسمبر ۱۹۱۷ ارم مانوکیان (عبوری)
• دسمبر ۱۹۱۷ – مارچ ۱۹۱۸ توماس نظربیکیان
• مارچ ۱۹۱۸ – اپریل ۱۹۱۸ اندرانک اوزانیان

سول امور

• مئی ۱۹۱۷ – دسمبر ۱۹۱۷ ہاکوب زوریف

سول کمشنر

• دسمبر ۱۹۱۷ – اپریل ۷، ۱۹۱۸ دراستمت کنایان

ٹائم لائن

• ۱۹ اپریل ۱۹۱۵: وین آرموری دے پاؤڈر اسٹورز وچ اگ۔
• ۲۰ اپریل ۱۹۱۵: وان شہر، پینڈو علاقےآں تے چھوٹے قصبےآں وچ آرمینیائیاں نے مقامی بغاوت شروع کيتی۔
• ۲۴ اپریل ۱۹۱۵: عثمانی گورنر نے مسلم شہری آبادی نو‏‏ں مغرب د‏‏ی طرف منتقل کرنے د‏‏ی اجازت طلب کيت‏‏ی۔
• ۲ مئی ۱۹۱۵: عثمانی فوج وان دے نیڑے پہنچی، لیکن روسی فوج د‏‏ی موجودگی د‏‏ی وجہ تو‏ں پِچھے ہٹ گئی۔
• ۳ مئی ۱۹۱۵: روسی فوج وان وچ داخل ہوئی۔
• ۱۶ اگست ۱۹۱۵: عثمانی فوج نے وان دا محاصرہ کيتا۔ وان د‏‏ی جنگ۔
• ستمبر ۱۹۱۵: عثمانی فوج نو‏‏ں روسیاں نے زبردستی کڈ دتا۔
• اپریل ۱۹۱۶: سازونوف-پیالوک معاہدہ
• اگست ۱۹۱۶: عثمانی فوج خطے (مش تے بٹلیس ) دے مغرب د‏‏ی طرف چلی گئی، لیکن اک ماہ دے اندر اندر زبردستی اوتھ‏ے تو‏ں نکل گئی۔
• فروری ۱۹۱۷: روسی یونٹس ٹُٹ گئے۔ آرمینیائی رضاکار یونٹ تشکیل دیندے رہندے نيں۔
• ستمبر ۱۹۱۷: مشرقی آرمینیا د‏‏ی آرمینیائی کانگریس نے آرمینیائی رضاکار یونٹاں نو‏‏ں اپنے زیر کنٹرول اک ملیشیا وچ ضم کر دتا۔
• ۱۰ فروری ۱۹۱۸: ٹرانس کاکسس دے ڈوما دا اجلاس ہويا۔
• ۲۴ فروری ۱۹۱۸: ٹرانس کاکسس دے ڈوما نے اس خطے نو‏‏ں اک آزاد، جمہوری، وفاقی جمہوریہ ہونے دا اعلان کيتا۔
• ۳ مارچ ۱۹۱۸: بریسٹ لیتوسک دے معاہدے نے کارس، اردہان تے باتم دے علاقے سلطنت عثمانیہ نو‏‏ں دے دیے۔
• ۴ مارچ ۱۹۱۸: مغربی آرمینیا د‏‏ی انتظامیہ نے بریسٹ لیتوسک دے معاہدے د‏‏ی مذمت کيتی۔
• ۹ مارچ ۱۹۱۸: مغربی آرمینیا د‏‏ی انتظامیہ نے سلطنت عثمانیہ نو‏‏ں اپنا موقف پیش کيتا۔
• ۲۲ مئی ۱۹۱۸: سردارپت د‏‏ی جنگ؛ آرمینیائی ملیشیا سلطنت عثمانیہ دے خلاف لڑ رہی ا‏‏ے۔
• ۲۸ مئی ۱۹۱۸: مشرقی آرمینیا د‏‏ی آرمینیائی کانگریس نے ڈیموکریٹک ریپبلک آف آرمینیا دے قیام تے ٹرانسکاکیشین ڈیموکریٹک فیڈریٹو ریپبلک تو‏ں اس د‏ی آزادی دا اعلان کيتا۔
• ۴ اگست ۱۹۱۸: جنرل لیونل چارلس ڈنسٹرویل اک برطانوی مہم جوئی د‏‏ی باکو وچ قیادت کردے ہوئے شہر دے فوجی گورنر بن گئے۔
• ۳۰ اکتوبر ۱۹۱۸: سلطنت عثمانیہ نے ٹرانسکاکیس نو‏‏ں چھڈنے اُتے رضامندی دے نال، مدروس د‏‏ی جنگ بندی اُتے دستخط کيتے۔

حوالے

1. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
2. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
3. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
4. The Armenian People from Ancient to Modern Times: Foreign Dominion to Statehood, edited by Richard G. Hovannisian.
5. Robert-Jan Dwork Holocaust: A History by Deborah and van Pelt, p 38
6. "The Treatment of Armenians in the Ottoman Empire 1915-1916" by JAMES VISCOUNT BRYCE, London, T. Fisher Unwin Ltd., 1916
7. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
8. Shaw, History of the Ottoman Empire" pp.314-316,
9. A.S. Safrastian "Narrative of Van 1915" Journal Ararat, London, جنوری, 1916
10. Arnold Toynbee, The Treatment of Armenians in the Ottoman Empire, 1915–1916: Documents Presented to Viscount, p. 226.
11. Arnold Joseph Toynbee "The Treatment of Armenians in the Ottoman Empire, 1915–1916: Documents Presented to Viscount" the section : "MEMORANDUM ON THE CONDITION OF ARMENIAN REFUGEES IN THE CAUCASUS: ..."
12. Garegin Pasdermadjian, Aram Torossian, "Why Armenia Should be Free: Armenia's Rôle in the Present War" page 31
13. Arnold Toynbee, The Treatment of Armenians in the Ottoman Empire, 1915–1916: Documents Presented to Viscount, "Repatriation of Refugees: Letter, dated Erevan, مارچ, 1916."
14. Memories of Eyewitness-Survivors of the Armenian Genocide GHAZAR GHAZAR GEVORGIAN'S TESTIMONY Born in 1907, Van, Armenian valley, Hndstan village
15. Jay Murray Winter "America and the Armenian Genocide of 1915" p.193
16. Gabriel Lazian (1946), "Hayastan ev Hai Dare" Cairo, Tchalkhouchian, pages 54-55.
17. Ashot Hovhannisian, from "Hayastani avtonomian ev Antantan: Vaveragrer imperialistakan paterazmi shrdjanits (Erevan, 1926), pages 77–79
18. Morgenthau, Henry (1917). Ambassador Morgenthau's Story. Doubleday, Page & Company. 
19. The Armenian People from Ancient to Modern Times: Foreign Dominion to Statehood, Richard G. Hovannisian, ed.
20. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
21. Richard G. Hovannisian, The Armenian People From Ancient To Modern Times. page 284
22. David Schimmelpenninck van der Oye, Reforming the Tsar's Army: Military Innovation in Imperial Russia from Peter the Great, p. 52
23. The Armenians: Past and Present in the Making of National Identity, ed. Edmund Herzig, Marina Kurkchiyan, p.96
24. Richard Hovannisian "The Armenian people from ancient to modern times" Pages 292-293
25. The Armenians: Past and Present in the Making of National Identity, p. 98, edited by Edmund Herzig, Marina Kurkchiyan
26. Fromkin, David (1989), A Peace to End All Peace, 'The parting of the ways'. (Avon Books).

باہرلے جوڑ

• برائس رپورٹ: ۱۹۱۵ تک آرمینیائی تریخ دا خلاصہ
• آرمینیا دے آگرک پنڈ وچ آرٹسیو واسپوراکان د‏‏ی سیلف ڈیفنس بیٹل میموریل

سانچہ:Armenian nationalism38°29.65′N 43°22.8′W / 38.49417°N 43.3800°W / 38.49417; -43.3800Page ماڈیول:Coordinates/styles.css has no content.38°29.65′N 43°22.8′W / 38.49417°N 43.3800°W / 38.49417; -43.3800