مناظرِ اسلام، مولانا محمد اسماعیل کٹکی | |
|---|---|
| فائل:Ismail Katki.jpg | |
| صدر جمعیت علمائے اوڈیشا (اول) | |
| امیر شریعت اوڈیشا (اول) | |
| عہدہ سمبھالیا 1964 توں 2005 | |
| رکنِ مجلسِ شوری، دار العلوم دیوبند | |
| عہدہ سمبھالیا 1992 توں 2005 | |
| ذاتی | |
| پیدائش | 1914ء سونگڑہ، کٹک، اوڈیشا |
| وفات | ۲۰ فروری ۲,۰۰۵ (عمر Error: Need valid year, month, day سال) سونگڑہ، کٹک، اوڈیشا |
| مذہب | اسلام |
| فقہی مسلک | حنفی |
| تحریک | تحفظ ختم نبوت |
| قابل ذکر کم | یادگارِ یادگیر، قادیانی اسلام، ذرا غور کریں |
| مادر علمی | جامعہ قاسمیہ مدرسہ شاہی، دار العلوم دیوبند |
| بانئ | جامعہ اسلامیہ مرکز العلوم، سونگڑہ، کٹک |
| مرتبہ | |
| استاذ | حسین احمد مدنی، مرتضی حسن چاند پوری، محمد میاں دیوبندی، محمد ابراہیم بلیاوی، اصغر حسین دیوبندی، محمد شفیع دیوبندی، قاری محمد طیب |
محمد اسماعیل کٹکی (1914ء-20 فروری 2005ء) اک بھارتی دیوبندی عالم، مقرر، مناظر تے محافظِ ختمِ نبوت سن ۔ بھارت وچ خصوصاً ریاست اوڈیشا وچ تحریک تحفظ ختم نبوت اُتے انہاں دے بے بہا خدمات نيں۔ اوہ جمعیت علمائے اوڈیشا و امارت شرعیہ اوڈیشا دے پہلے صدر سن ۔ سونگڑہ، کٹک وچ انہاں دے زیر اہتمام جامعہ مرکز العلوم دی بنیاد رکھی گئی سی۔
اسماعیل کٹکی دی پیدائش 1914ء نوں رسول پور سونگڑہ، ضلع کٹک، اوڈیشا وچ ہوئی۔[۱][۲] ابتدائی تعلیم اپنی پھوپھی”سیدن بی بی “ دے پاس ہوئی۔[۱][۳] اگے دی تعلیم دے لئی اوہ جامعہ قاسمیہ مدرسہ شاہی مرادآباد پہنچے تے اوتھے دے جبالِ علم استاداں توں اکتسابِ علم کیا، جنہاں وچوں کچھ استاداں دے ناں ایہ نيں: محمد میاں دیوبندی، محمد اسماعیل سنبھلی، عبد الحق مدنی تے مولانا قدرت اللّٰہ قدرت۔[۳] اس دے بعد اوہ دار العلوم دیوبند تشریف لے گئے تے اوتھے داخلہ ہوگیا تے اوتھے انہاں دے استاداں وچ حسین احمد مدنی، محمد ابراہیم بلیاوی، قاری محمد طیب، رسول خان ہزاروی، محمد شفیع دیوبندی، اصغر حسین دیوبندی، اعزاز علی امروہوی، مرتضی حسن چاند پوری، نبیہ حسن دیوبندی تے عبد السمیع دیوبندی شامل نيں۔[۳][۴] دار العلوم دیوبند وچ دورۂ حدیث توں انہاں دی فراغت؛ 1353ھ بہ مطابق 1934ء وچ ہوئی، صحیح البخاری؛ حسین احمد مدنی توں پڑھی۔[۵][۶] دار العلوم دیوبند توں فراغت دے بعد ہور چھ ماہ انھاں نے عظیم مناظر مرتضی حسن چاند پوری دے پاس رہ کے مناظرہ اُتے مشق و تمرین کيتا تے انہاں توں مناظرہ دے اصول و ضوابط سیکھے، زمانۂ طالب علمی ہی وچ اوہ اک کامیاب مناظر بن چکے سن ۔[۲][۴]
فراغت دے بعد کوراپٹ، اوڈیشا وچ (1947ء تک[۱]) اسکول دی سرکاری ملازمت وچ مشغول رہے،[۲] 1946ء ہی وچ اوہ مولانا مدنی دے ایما اُتے اوڈیشا ہی وچ تحفظ ختم نبوت دی اک تحریک "انجمن تبلیغ الاسلام" توں منسلک ہوکے سرگرمِ عمل ہوچکے سن، ایہ تحریک 1945ء وچ سونگڑہ ہی دے اہل فکر افراد نے قائم کيتی سی۔[۲] انھاں دے انتظام وچ 1946ء وچ باقاعدہ جامعہ مرکز العلوم قائم کيتا گیا تے اوہ تدریسی و اصلاحی خدمات وچ مشغول ہوگئے۔[۲] فراغت دے بعد توں لے کے نوے دی دہائی تک انھاں نے نوے توں ودھ مناظرے کیتے،[۴] جنہاں وچ ردِّ قادیانیت اُتے ہونے والے مناظرےآں وچ : 1958ء دا "مناظرۂ بھدرک، 1963ء دا مناظرۂ یادگیر، 1988ء دا مناظرۂ کتہ گوڑم تے ردِّ بریلویت اُتے ہونے والا 1979ء دا مناظرۂ بارہ بٹی اسٹیڈیم مشہور اے۔[۲] اٹھ سو توں ودھ افراد آپ دے ہتھ اُتے مشرف با اسلام ہوئے[۴] تے آپ دی وعظ و تقریر تے اظہارِ حق و ابطالِ باطل توں لاتعداد مسلماناں دا ایمان مضبوط و مستحکم ہويا۔[۶] قادیانیاں دے مشہور مناظرین مفتی صادق، سرور شاہ، محمد حنیف کشمیری، غلام احمد مجاہد تے محمد سلیم وغیرہ نوں بار بار عبرت ناک شکست دتی۔[۴] بریلوی مناظرین وچ ارشد القادری تے مولانا حبیب الرحمن بھدرک توں وی انہاں دا اپنے رفقا دے نال مناظرہ ہويا تے کامیاب وی رہے۔[۲] 1964ء توں وفات تک یعنی 2005ء تک آپ امیر شریعت اوڈیشا رہے۔ اوہ اپنی وفات تک جمعیت علمائے اوڈیشا دے صدر وی رہے۔[۲] 1986ء وچ "کل ہند مجلسِ تحفظِ ختم نبوت" دا انھاں نائب صدر منتخب کيتا گیا سی۔[۶] 1992ء وچ اوہ مجلس شورٰی دار العلوم دیوبند دے رکن بنائے گئے تے اپنی وفات یعنی 2005ء تک اس عہدہ اُتے سرفراز رہے۔[۷] اوہ کانگریس دے حامی سن تے اخیر عمر تک ايسے توں منسلک رہے تے تحریک آزادی وچ وی سرگرم رہے۔[۱]
انہاں دے تربیت یافتہ تلامذہ وچوں بعض مشاہیر دے ناں تھلے لکھے نيں:[۲]
انہاں دا انتقال 11 محرم 1426ھ بہ مطابق 20 فروری 2005ء نوں 91 یا 92 سال دی عمر وچ سونگڑہ، کٹک ہی وچ ہويا۔[۲][۳]
انہاں دیاں لکھتاں دے ناں تھلے لکھے نيں:[۲][۸]
