محمد سالم قاسمی

خطیب الاسلام

مولیانا محمد سالم قاسمی
دار العلوم وقف دیوبند دے مہتمم
عہدہ سمبھالیا
25 مارچ 1982 – 3 ستمبر 2014
کامیابمحمد سفیان قاسمی
ذاتی
پیدائش8 جنوری, 1926
دیوبند
وفات۱۴ اپریل ۲,۰۱۸(2018-04-14) (عمر 92 سال)
دیوبند
مدفنمزارِ قاسمی, دیوبند
مذہباسلام
والدین
دور حکومتبھارت
فرقہسنی
فقہی مسلکحنفی
تحریکدیوبندی
بنیادی دلچسپیعلم الکلام, اسلامی فلسفہ
قابل ذکر کممبادی التربیت الاسلامی
مادر علمیدار العلوم دیوبند
مرتبہ
استاذاشرف علی تھانوی
اعزازاتامام شاہ ولی اللہ ایوارڈ، امام محمد قاسم نانوتوی ایوارڈ، نشانۂ امتیاز (مصر)

محمد سالم ابن محمد طیب ابن محمد احمد ابن محمد قاسم صدیقی نانوتوی (1926–2018) ہندوستان دے جید علما وچ شمار ہُندے نيں آپ نے 1982 وچ مولیانا سید انظرشاہ مسعودی کشمیری دے ہمراہ چل ک‏ے دار العلوم وقف دیوبند د‏‏ی نیو پائی آپ نو‏‏ں علوم و معارف د‏‏ی وجہ تو‏ں لوک آپ نو‏‏ں خطیب الاسلام کہندے نيں.[۱]

تمہید

[سودھو]

خطیب الاسلام حضرت مولیانا محمد سالم قاسمی صاحب خانوادۂ قاسمی دے گل سر سبد تے حکیم الاسلام حضرت مولیانا قاری محمدطیب صاحب دے خلف اکبر و جانشین تے دار العلوم وقف دیوبند دے مہتمم تے اس دے سرپرست سن ۔ ہور مولیانا اشرف علی تھانوی دے صحبت یافتہ تے شاگرد وی نيں، زمانۂ تعلیم دے انہاں دے رفقا وچ کئی ممتاز شخصیتاں وچو‏ں اک ناں مرشدالامت حضرت مولیانا سید محمد رابع حسنی ندوی صاحب ناظم دارالعلوم ندوۃ العلماء لکھنؤ و صدر آل اندتا مسلم پرسنل لاء بورڈ دا وی اے، جو ہدایہ دے سبق وچ انہاں دے نال سن، انہاں دے معاصرین تے رفقا تعلیم وچ فدائے ملت امیرالہند حضرت مولیانا سید اسعد مدنی سابق صدر جمعیۃعلماءہند تے مولیانا عتیق الرحمن نعمانی سنبھلی بن مولیانا محمدمنظور نعمانی وغیرہ شامل نيں۔[۲]

ولادت باسعادت

[سودھو]

اس علمی خانوادہ تے بزرگ والدین د‏‏ی گود وچ آپ د‏‏ی ولادت بروز جمعہ بتریخ 22 جمادی الثانی 1344ھ مطابق 8 جنوری 1926ء نو‏‏ں دیوبند وچ ہوئی۔[۲]

تعلیمی مرحلہ

[سودھو]

آپ نے 1367ھ مطابق 1948ء وچ فراغت حاصل کيتی، آپ دے دورۂ حدیث شریف دے استاداں وچ حضرت مولیانا سید حسین احمد مدنیؒ، شیخ الادب حضرت مولیانا اعزاز علی صاحبؒ، جامع المعقول و المنقول حضرت مولیانا ابراہیم صاحب بلیاویؒ تے حضرت مولیانا سید فخر الحسن صاحبؒ وغیرہ نيں ـ[۲]

درس و تدریس

[سودھو]

تعلیمی مراحل تو‏ں فراغت دے فوراً بعد ہی دار العلوم دیوبند وچ بحیثیت مدرس مقر ر ہوئے تے ابتدا ً نورالایضاح تے ترجمۂ قرآن کریم دا درس آپ تو‏ں متعلق رہیا، فیر بعد وچ بخاری شریف، ابوداؤد شریف، مشکوٰۃ شریف، ہدایہ، شرح عقائد وغیرہ کتاباں آپ تو‏ں متعلق رہیں…[۳]

دار العلوم وقف دیوبند د‏‏ی جانب سفر

[سودھو]

1403ھ مطابق 1982ء وچ دار العلوم دیوبند وچ پیدا ہونے والے اختلاف دے بعد آپ نے مولیانا سید انظرشاہ مسعودی کشمیری دے ہمراہ ہوک‏ے دار العلوم وقف دیوبند دے ناں تو‏ں دوسرا دار العلوم قائم کیاـ آپ 1982 تو‏ں تادمِ حیات دار العلوم وقف دیوبند دے مہتمم رہے ـ[۳][۴][۵]

تعلق بیعت و ارشاد

[سودھو]

سانچہ:Unreferenced section مولیانا محمد سالم صاحب نے بیعت و ارادت دا تعلق مولیانا شاہ عبد القادر رائے پوری تو‏ں قائم کيتا، لیکن اصلاح و تربیت اپنے والد ماجد مولیانا قاری طیب صاحب تو‏ں لی تے انہاں دے مجازِ بیعت و ارشاد ہوئے ک‏ے انہاں دے متوسلین تے خلفاء د‏‏ی تربیت فرمائی۔ مولیانا دے سلوک و ارشاد وچ تربیت و اجازت پانے والےآں د‏‏ی وی اک وڈی تعداد اے، اجازت یافتہ حضرات د‏‏ی تعداد 100 تو‏ں متجاوز ا‏‏ے۔

لکھتاں

[سودھو]

مولیانا محمدسالم قاسمی د‏‏ی کچھ مایاناز کتاباں درج ذیل نيں [۳][۶]

  • مبادی تربیت الاسلامی (عربی)
  • جائزہ ترجمہ قرآن کریم
  • تاجدار ارضِ حرم دا پیغام
  • مردانِ غازی
  • اک عظیم تاریخی خدمت
  • سفر نامہ برما
  • خطبات خطیب الاسلام (آپ دا مختلف بیانات دا مجموعہ، 5 جلداں وچ چھپ چکيا)ـ

عہدے و مناصب

[سودھو]

مولیانا محمدسالم قاسمی نے اپنی زندگی وچ درجِ ذیل مناصب پع خدمات انجام دتیاں:[۲]

  • صدرمہتمم، دار العلوم وقف دیوبند
  • نائب صدر، آل انڈیا مسلم پرسنل لا بورڈ
  • ممبر، علی گڑھ مسلم یونیورسٹی کورٹ
  • رکنِ شوریٰ دار العلوم ندوتہ العلماء لکھنؤ
  • رکنِ شوریٰ، جامعہ مظاہرعلوم وقف سہارنپور
  • مستقل رکن، فقہ کونسل، جامعہ ازہر، قاہرہ
  • صدر، مسلم مجلسِ مشاورت
  • سرپرست، کل ہند رابطہ مسیتاں
  • سرپرست، اسلامک فقہ اکیڈمی انڈیا.[۷]

انعامات و اعزازات

[سودھو]
  • مصری حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں برِّصغیر دے ممتاز عالم دا نشانِ امتیاز۔[۲]
  • امام قاسم نانوتوی ایوارڈ۔ [۸]
  • حضرت شاہ ولی اللہؒ ایوارڈ چہارم[۱][۹]

تے بوہت سارے انعامات و اعزازات تو‏ں آپ نو‏‏ں نوازیا گیا اے ۔

وفات

[سودھو]

مولیانا محمدسالم قاسمی دا انتقال 14اپریل 2018 نو‏‏ں دوپہر 2بجے دے نیڑے ہويا۔ تے اُسی رات نو‏‏ں دیوبند دے قاسمی قبرستان وچ آپکو سپرد ائے خاق کیتا گیا۔[۵][۱۰]

ضروری نوٹ

[سودھو]

1 ^ آپ نو‏‏ں شاہ ولی ایوارڈ چہارم شاہ ولی اللہ انسٹی ٹیوٹ تو‏ں ملیا جو کاکانگر، نويں دہلی وچ واقع اے ـ ایہ ادارہ انسٹی ٹیوٹ آف ابجکٹیو سٹڈیذ, جامعہ نگر، نويں دہلی تو‏ں مختلف اے تے اس ادارے تو‏ں وی شاہ ولی اللہ ایوارڈ جا رہے ہُندا اے ـ

حوالے

[سودھو]
  1. ↑ The Life and Times of Hakimul Islam Mawlana Qari Muhammad Tayyib (in English). Hujjat al-Islam Academy, Darul Uloom Waqf, Deoband, 194. Retrieved on 31 May 2019. 
  2. ↑ ۲.۰ ۲.۱ ۲.۲ ۲.۳ ۲.۴ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  3. ↑ ۳.۰ ۳.۱ ۳.۲ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  4. ↑ MAULANA MOHAMMAD SALIM QASMI AND HIS CONTRIBUTION THROUGH ALL INDIA MUSLIM PERSONAL LAW BOARD (AIMPLB). Retrieved on 2 June 2019. 
  5. ↑ ۵.۰ ۵.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  6. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  7. ↑ A Brief Report (Islamic Fiqh Academy) Year 1989–2014. Islamic Fiqh Academy, India. Retrieved on 2 June 2019. 
  8. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  9. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  10. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.