مقبرہ نور جہاں

مقبرہ نورجہاں Tomb of Nur Jaha
سرخ بلوا پتھر دا مقبرہ پیٹرا ڈورا ناݪ سجیا ہویا
عمومی معلومات
مقام	شاہدرہ باغ، لہور، پنجاب، پاکستان
متناسقات	متناسقات: 31°37′15″N 74°17′41″E / 31.6209°N 74.2947°E / 31.6209; 74.2947

مقبرہ نور جہاں (انگریزی: Tomb of Nur Jahan)، لہور، پنجاب، پاکستان وچ 17ویں صدی دا اک مقبرہ اے جو مغلیا ملکہ نور جہاں لئی بݨایا گیا سی۔ 18ویں صدی وچ سِکھاں دے دور وچ مقبرے دے سنگ مرمر نوں امبرسر دے گولڈن ٹیمپل وچ استعمال کرن لئی لٹ لیا گیا سی۔^[۱][۲][۳] سرخ ریتلے پتھر دا مقبرہ، قریبی مقبرہ جہانگیر، مقبرہ آصف خان تے اکبری سرائے دے ناݪ، لہور دے شاہدرہ باغ وچ مغلاں دیاں یادگاراں دا اک حِصہ اے۔

محل وقوع

مقبرہ لہور توں دریائے راوی دے پار شاہدرہ باغ وچ واقع اے۔ ایہ مقبرہ قریبی یادگاراں دے مجموعے دا حِصہ اے، جیہدے وچ مقبرہ جہانگیر، اکبری سرائے تے مقبرہ آصف خان وی شامل اے۔ ملکہ نور جہاں دے مقبرے نوں کُھلے میداناں دے ذریعے دیگر یادگاراں توں الگ کر دِتا گیا سی، ^[۴] جیہنوں بعد وچ برطانوی دور وچ ریلوے لائن نے متاثر کیتا سی۔

پچھوکڑ

مہر النساء، جیہناں نوں نور جہاں دے لقب ناݪ نوازیا گیا، جیہدا مطلب اے "دنیا دی روشنی"، عصمت بیگم تے اوہناں دے شوہر مرزا غیاث بیگ دی چوتھی اولاد سی، جو دونوں فارس توں ہجرت کر کے آئے سی۔ اوہناں دا پہلا ویاہ 17 سال دی عمر وچ شیر افگن علی قلی خان استاجلو نامی اک فارسی مہم جو ناݪ ہویا، جو اپݨے شاندار فوجی کیریئر توں مشہور سی، تے جس توں 1607ء اپݨی وفات توں پہلاں اک بیٹی مہر النساء بیگم پیدا ہوئی۔ ^[۵] اوہناں دے والد نے مغل شہنشاہ اکبر لئی خدمات انجام دِتیاں سی، جیہنوں "اعتماد الدولہ" دے لقب ناݪ نوازیا گیا۔ نورجہاں سَبھ توں طاقتور ملکہ سی۔ ^[۶]

تریخ

جہانگیر ناݪ 18 سال زندہ رہݨ مگروں اوہ 68 سال دی عمر وچ انتقال کر گئیاں تے مقبرے دا زیادہ تر حصہ غالبن اوہناں دی زندگی دے دوران تعمیر کیتا گیا سی۔ تِن لکھ روپے دی لاگت ناݪ اس مقبرے نوں مکمل ہوݨ وچ چار سال لگے۔ شاہ جہاں دے تخت نشین ہوݨ توں بعد، اوہنوں 200,000 روپے سالانہ الاؤنس فراہم کیتا گیا۔

آصف خان دے مقبرے ونگوں، سِکھاں نے نور جہاں دے مقبرے توں قیمتی پتھر تے سنگ مرمر لُٹ لیا سی، جو امبرسر وچ گولڈن ٹیمپل نوں سجاؤݨ لئی ورتیا گیا۔^{[۷] [۱][۲][۳][۸]}

نور جہاں دے مقبرے سمیت شاہدرہ دے یادگاراں آݪے حِصے نوں انگریز دور حکومت وچ نقصان دا سامݨا کرنا پیا جَد آصف خان تے نور جہاں دے مقبرےآں دے درمیان اک ریلوے لائن بچھائی گئی۔ مقبرے دی معمولی مرمت کیتی گئی لیکن ایہنوں وڈے پیمانے اُتے بحالی لئٰ تیار کیتا گیا اے۔^[۹]

آرکیٹیکچر

مقبرہ تخت گاہ دی طرز اُتے بݨایا گیا سی، ^[۵] جیہدے وچ چبوترا تخت یا تختے دا کَم کردا اے۔ 158 مربع فٹ دے پلیٹ فارم دے ناݪ، قبر اک مربع دی شکل وچ اے تے ہر پاسا 124 فٹ دی پیمائش دا اے تے 19.6 فٹ بلَند اے۔ منار اس توں قبل مقبرے دے کونےآں ناݪ اُٹھے ہوݨ گے، جو کہ قریبی مقبرہ جہانگیر وَرگے نیں۔^[۵]

باہرلا پاسا

اوہناں ے والد اعتماد الدولہ دے مقبرے دے برعکس، جو چِٹے سنگ مرمر ناݪ تعمیر کیتا گیا سی، نور جہاں دا مقبرہ بنیادی طور تے سُرخ ریتلے پتھر ناݪ ٹعھکیا ہویا اے، جیہدی چھت اوہناں دے شوہر جہانگیر دے مقبرے ونگوں اے۔^[۵] باہرلے حِصے وچ 7 والٹڈ محراب نیں، ^[۵] جو سنگ مرمر ناݪ ٹعھکے ہوئے نیں تے نیم قیمتی پتھراں وچ پُھلاں دی پچی کاری (Mosaic) ناݪ تیار کیتے گئے نیں۔ ہر طرف مرکزی محراب 3 فلانکنگ والٹڈ محراباں ناݪ باہر نِکݪدا اے۔ منٹ پینلنگ نوں پیچیدہ نمونےآں وچ انجام دِتا گیا سی تے کارنایسز کئی کمرےآں وچ شہد دے چھتے دی شکل وچ نیں۔ اندرونی منزل سنگ مرمر ناݪ ٹعھکی ہوئی اے تے بیرونی پلیٹ فارم ریت دے پتھر ناݪ۔ بیرونی حصہ، سرخ ریتلے پتھر وچ بند، چِٹے، کاݪے تے اور پیݪے سنگ مرمر توں علاوہ پُھلاں دیاں شکلاں ناݪ مزین اے۔

اندرلا پاسا

مقبرے دے مرکزی والٹ چیمبر وچ سنگ مرمر دا اک چبوترا اے جیہدے وچ دو قبراں نیں، اک ملکہ نور جہاں ناݪ منسوب اے تے دوسری اوہناں دی بیٹی مہر النساء بیگم ناݪ۔

باغات

ایہ مقبرہ فارسی طرز دے چارباغ دے درمیان اے۔ اصل باغ ہُݨ باقی نئیں رہیا، پَر اک وار ایہدے وچں ٹیولپس، گلاب تے چمیلی شامل سی۔

گیلری

• 
• 
• 
• 

حوالے

1. (1881) The Calcutta Review, Volumes 72-73. University of Calcutta. Retrieved on 14 September 2017. 
2. (2009) Royal tombs of India: 13th to 18th century. Mapin, 119. ISBN 9788189995102. Retrieved on 14 September 2017. 
3. (2012) Art of Islam. Parkstone International, 94. ISBN 9781780429939. Retrieved on 14 September 2017. 
4. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
5. (1993) Nur Jahan, Empress of Mughal India. Oxford University Press. ISBN 9780195074888. Retrieved on 14 September 2017. 
6. (2011) World History. Cengage Learning, 531. ISBN 9781111345143. 
7. (1906) Archaeological Survey of India. Office of the Superintendent of Government Printing. 
8. (1885) Preservation of National Monuments: ... Report of the Curator of Ancient Monuments in India for the Year ..., Issue 3. Government Central Branch Press. Retrieved on 14 September 2017. 
9. Malik, Sonia (17 July 2012). "Restoration of Nur Jahan's Tomb to begin soon". The Express Tribune. http://tribune.com.pk/story/409285/restoration-of-nur-jahans-tomb-to-begin-soon/. Retrieved on
   ۶ دسمبر ۲۰۱۳.