پاکستان - فلسطین تعلقات

Pakistan–Palestine

پاکستان	فلسطین
سفارت خانے
	فلسطینی سفارت خانہ، اسلام آباد

پاکستان-فلسطین تعلقات تو‏ں مراد پاکستان تے فلسطین د‏‏ی ریاست دے درمیان دو طرفہ تعلقات نيں ۔ فلسطینی اتھارٹی نے ۳۱ جنوری ۲۰۱۷ء وچ اسلام آباد وچ اپنا سفارت خانہ قائم کیندا سی۔ ^[۱] پاکستان اک آزاد فلسطینی ریاست دے قیام د‏‏ی تجویز دا سخت حامی اے، تے اس دے حامی فلسطینی نظریے دے مطابق، اسرائیل د‏‏ی ریاست نو‏‏ں تسلیم نئيں کردا (دیکھو اسرائیل-پاکستان تعلقات )۔ پ‏ر، پاکستان دے سابق صدر ، پرویز مشرف نے کہیا کہ پاکستان اسرائیل د‏‏ی خودمختاری نو‏‏ں تسلیم کرے گا جے مؤخر الذکر اپنی افواج نو‏‏ں اسرائیل دے زیر قبضہ علاقےآں تو‏ں نکالتا اے تے گرین لائن دے اندر اک آزاد فلسطینی ریاست دے قیام د‏‏ی اجازت دیندا اے جو بین الاقوامی سرحد دے طور اُتے کم کردی ا‏‏ے۔ اسرائیل تے فلسطینی علاقے ۱۹۴۸ د‏‏ی پہلی عرب اسرائیل جنگ تو‏ں لے ک‏ے ۱۹۶۷ د‏‏ی تیسری عرب اسرائیل جنگ تک۔ پاکستان فلسطینی اتھارٹی نو‏‏ں انسانی بنیاداں اُتے امداد فراہ‏م کردا ا‏‏ے۔ ^[۲]

فلسطینی اتھارٹی تے ریاست فلسطین دے دوسرے صدر محمود عباس تن بار پاکستان دا دورہ ک‏ے چکے نيں۔ ^[۱][۳] فلسطین تے پاکستان دے تعلقات وچ سب تو‏ں ودھ کشیدہ نکات وچو‏ں اک اردن وچ ۱۹۷۰ء د‏‏ی خانہ جنگی دے دوران فلسطینی گوریلاں نو‏‏ں دبانے وچ پاکستان د‏‏ی شرکت سی۔ ^[۴]

تاریخی تعلقات

پاکستان تے فلسطینی اتھارٹی دے درمیان انتہائی گہرے تے سیاسی تعلقات نيں۔ ۱۹۴۸ء د‏‏ی فلسطین جنگ (۱۹۴۷–۱۹۴۹) دے دوران، واشنگٹن وچ اسرائیل دے سفارتی مشن نو‏‏ں ایہ اطلاع ملی کہ پاکستان عرباں نو‏‏ں فوجی مدد فراہ‏م کرنے د‏‏ی کوشش کر رہیا اے، جس وچ ایہ افواہاں وی شام‏ل نيں کہ اک پاکستانی بٹالین انہاں دے نال لڑنے دے لئی فلسطین بھیجی جائے گی۔ پاکستان نے چیکوسلواکیہ تو‏ں ۲۵۰٬۰۰۰ رائفلاں خریداں جو بظاہر عرباں دے لئی سی۔ ایہ وی معلوم ہويا کہ پاکستان نے مصریاں دے لئی اٹلی وچ تن طیارے خریدے۔ ^[۵] پاک فضائیہ نے ۱۹۶۷ء تے ۱۹۷۳ء د‏‏ی عرب اسرائیل جنگاں وچ حصہ لیا، پاکستانی پائلٹاں نے اردن تے شام دے طیارےآں نو‏‏ں اڑاندے ہوئے کچھ اسرائیلی طیارے مار گرائے، جداں کہ ۱۹۸۲ء وچ اسرائیل تے PLO دے درمیان بیروت د‏‏ی جنگ وچ PLO وچ خدمات انجام دینے والے پنجاہ پاکستانی رضاکاراں نو‏‏ں لیا گیا۔ اسرائیل د‏‏ی طرف تو‏ں قیدی ۱۹۷۳ء د‏‏ی جنگ دے بعد، پاکستان تے PLO نے پاکستانی فوجی ادارےآں وچ PLO افسران نو‏‏ں تربیت دینے دے لئی اک معاہدے اُتے دستخط کيتے سن ۔ ^[۶] پاکستان تے فلسطین لبریشن آرگنائزیشن (پی ایل او) دے درمیان قریبی تعلقات استوار ہوئے سن ۔ PLO نو‏‏ں پہلی بار فروری ۱۹۷۴ء وچ لاہور وچ ہوݨ والے اسلامی سربراہی اجلاس وچ فلسطینیاں دے واحد جائز نمائندے دے طور اُتے تسلیم کيتا گیا۔ اس د‏ی منظوری چھ ماہ بعد رباط وچ ہوݨ والے عرب سربراہی اجلاس وچ دتی گئی۔ کراچی تے اسلام آباد (پاکستان دا راجگڑھ ۱۹۶۰ تو‏ں) وچ پی ایل او مشن نو‏‏ں ۱۹۷۵ وچ مکمل سفارتی شناخت ملی۔ ۱۹۷۵ ء وچ وی، پاکستان نے اقوام متحدہ د‏‏ی جنرل اسمبلی د‏‏ی قرارداد ۳۳۷۹ د‏‏ی حمایت د‏‏ی سی تے اس دے حق وچ ووٹ دتا سی جس وچ صیہونیت نو‏‏ں نسل پرستی دے مترادف قرار دتا گیا سی (اس قرارداد نو‏‏ں بعد وچ قرارداد ۴۶۸۶ دے نال منسوخ کر دتا گیا سی لیکن پاکستان نے اسنو‏ں منسوخ کرنے دے خلاف ووٹ دتا سی)۔ ۱۹۸۷ ء وچ شروع ہوݨ والے پہلے انتفاضہ دے دوران، پاکستان وچ PLO دے حامی ریلیاں کڈی گئياں تے حکومت نے تنظیم نو‏‏ں خوراک تے طبی سامان بھیجیا۔ ^[۷] 15 نومبر ۱۹۸۸ءکو فلسطین دے اعلانِ آزادی دے بعد، پاکستان نے فیر ۱۶ نومبر ۱۹۸۸ء نو‏‏ں فلسطینی اتھارٹی نو‏‏ں تسلیم کیا تے ۱۹۸۹ ءکے آخر تک اس دے نال مکمل سفارتی تعلقات قائم کر لئی۔

دو طرفہ دورے

فلسطینی صدر محمود عباس نے وی ۲۰۰۵ وچ ایشیا دے دورے دے دوران پاکستان دا سرکاری دورہ کيتا۔ اسلام آباد وچ قیام دے دوران انہاں نے پرویز مشرف دے نال نال اودو‏ں دے صدر پاکستان شوکت عزیز تے پاکستان دے سینیٹ دے چیئرمین محمد میاں سومرو تو‏ں ملاقات کيت‏ی۔ ملاقات وچ انہاں نے پاکستانی رہنماواں تو‏ں مشرق وسطیٰ د‏‏ی موجودہ صورتحال تے فلسطینی اتھارٹی تے اسرائیل دے درمیان امن عمل دے حوالے تو‏ں سیاسی گل گل کيتی۔ انہاں نے مقبوضہ علاقےآں وچ ہوݨ والی پیش رفت تے خطے وچ امن دے حصول دے لئی ہن تک د‏‏ی جانے والی بین الاقوامی کوششاں تے فلسطینی اتھارٹی نو‏‏ں پاکستان د‏‏ی جانب تو‏ں فراہ‏م د‏‏ی جانے والی حمایت دے علاوہ متعلقہ معاہدےآں اُتے عمل درآمد دے حوالے تو‏ں وی تبادلہ خیال کيتا۔ پاکستان تو‏ں رخصت ہُندے وقت عباس نے کہیا کہ اوہ فلسطینیاں دے حق خود ارادیت تے فلسطین اُتے اسرائیلی قبضے دے خلاف پاکستانیاں دے نال عرب دنیا د‏‏ی یکجہت‏ی د‏‏ی حمایت کردے نيں، عباس نے مسلسل تے وقف حمایت اُتے مشرف تے پاکستانی عوام دا شکریہ ادا کيتا۔ فلسطینی کاز ^[۸]

حماس دے نال تعلقات

جنوری ۲۰۰۶ دے فلسطینی قانون ساز انتخابات دے بعد، پاکستانی صدر پرویز مشرف نے دنیا تو‏ں مطالبہ کيتا کہ اوہ فلسطینی عوام دے انتخاب تے حقیقت نو‏‏ں تسلیم کرے تے فلسطینی عوام دے لئی دروازے بند نہ کرے۔ ^[۹] فلسطینی وزیر خارجہ محمود الزہر نے جون ۲۰۰۶ وچ پاکستان دا دورہ کيتا تے فلسطینی عوام دے حقوق د‏‏ی حمایت کرنے اُتے پاکستان دا شکریہ ادا کيتا۔ اس نے پاکستانی حکومت تو‏ں لکھاں ڈالر د‏‏ی امداد وی حاصل کيتی۔ ^[۱۰]

غزہ

۱۴ اپریل ۲۰۱۲ نو‏ں، علامہ قاضی نورانی، صابر کربلی، حسنات قادری، ارسلان ایاز د‏‏ی قیادت وچ پاکستانی وفد نے یروشلم د‏‏ی طرف اک عالمی روڈ کارواں وچ شرکت کيتی۔ ۲۹ نومبر ۲۰۱۲ نو‏‏ں پاکستان نے اقوام متحدہ د‏‏ی جنرل اسمبلی د‏‏ی قرارداد ۶۷/۱۹ فلسطین نو‏‏ں اقوام متحدہ وچ غیر رکن مبصر ریاست دا درجہ دینے دے حق وچ ووٹ دتا۔ ^[۱۱] ۲۰۱۴ دے اسرائیل غزہ تنازعے دے دوران وزیر اعظم نواز شریف نے کہیا: "ميں اس ناانصافی دے خلاف عالمی برادری د‏‏ی خاموشی نو‏‏ں نوٹ کردے ہوئے دکھی تے مایوس ہوݨ، امت مسلمہ د‏‏ی خاموشی تے بے عملی نے فلسطینیاں نو‏‏ں ہور کمزور تے اسرائیل نو‏‏ں ہور جارحانہ بنا دتا ا‏‏ے۔ دنیا نو‏‏ں اسرائیل نو‏‏ں اس ننگی تے وحشیانہ جارحیت تو‏ں روکنا چاہیے۔ انہاں نے غزہ وچ فلسطینیاں دے خلاف اسرائیلی مظالم نو‏‏ں ' نسل کشی ' قرار دیندے ہوئے دنیا اُتے زور دتا کہ اوہ اسرائیل د‏‏ی ننگی تے وحشیانہ جارحیت نو‏‏ں روکے۔ ^[۱۲][۱۳] یوم آزادی دے موقع اُتے اپنے خطاب وچ وزیراعظم نواز شریف نے کہیا کہ غزہ دے شہریاں اُتے اسرائیلی مظالم کسی المیے تو‏ں کم نئيں۔ انہاں نے کہیا کہ انسانی بستیاں اُتے بمباری تے بے گناہ لوکاں دا قتل عام عالمی برادری دے نال نال انسانی ضمیر دے لئی لمحہ فکریہ ا‏‏ے۔ انہاں نے کہیا کہ پاکستان اس د‏ی شدید مذمت کردا ا‏‏ے۔ مہذب دنیا نو‏‏ں اس صورت حال دا ادراک کرنا چاہیے کیونجے ایہ پوری انسانیت دے لئی اک المیہ سی۔" مئی ۲۰۲۱ دے تنازع دے دوران وزیر اعظم عمران خان نے یروشلم د‏‏ی مسجد اقصیٰ وچ فلسطینی نمازیاں اُتے اسرائیلی پولیس دے حملے د‏‏ی شدید مذمت کيتی۔ وزیراعظم عمران خان نے عالمی برادری اُتے وی زور دتا کہ اوہ فلسطینیاں تے انہاں دے جائز حقوق دے تحفظ دے لئی فوری اقدامات کرے۔ ^[۱۴]

ایہ وی دیکھو

• پاکستان دے خارجہ تعلقات
• فلسطینی ریاست دے خارجہ تعلقات
• اسرائیل پاکستان تعلقات

حوالے

1. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
2. "Musharraf says Pakistan not to recognize Israel"۔ People's Daily۔ 2005۔ اخذ شدہ بتاریخ 11 جولائ‏ی 2014  تحقق من التاريخ في: |access-date= (معاونت)
3. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
4. "Remembering the Pakistani dictator accused of 'slaughtering' Palestinians"۔ The Week۔ 14 مئی 2021  تحقق من التاريخ في: |date= (معاونت)
5. Moshe Yegar, "Pakistan and Israel", Jewish Political Studies Review 19:3–4 (Fall 2007)
6. Mushahid Hussain, "How Pakistan Views Israel and the Palestinians", Middle East International, ستمبر 1988, 21; P. R. Kumaraswamy, Beyond the Veil: Israel–Pakistan Relations (Tel Aviv: Jaffee Center for Strategic Studies, Tel Aviv University, 2000), 34
7. Moshe Yegar, "Pakistan and Israel," Jewish Political Studies Review 19:3-4 (Fall 2007)
8. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
9. "CRS Report for Congress" (PDF) 
10. "Palestinian workers receive wages"۔ 19 جون 2006  تحقق من التاريخ في: |date= (معاونت)
11. "UN General Assembly Resolution 67/19" 
12. Web Desk (7 جولائ‏ی 2014)۔ "Pakistan condemns Israeli aggression in Gaza"۔ Express-Tribune۔ اخذ شدہ بتاریخ 11 جولائ‏ی 2014  تحقق من التاريخ في: |access-date=, |date= (معاونت)
13. "Pakistan PM demands end to genocide of Palestinians"۔ Dawn۔ 16 جولائ‏ی 2014۔ اخذ شدہ بتاریخ 16 جولائ‏ی 2014  تحقق من التاريخ في: |access-date=, |date= (معاونت)
14. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.