پاکستان وچ بدھ مت

ٹیکسلا وچ گوتم بدھ د‏‏ی مراقبہ د‏‏ی حالت وچ موجود مجسمہ۔

پاکستان دے بہت سارے علاقا جات مقامی رہتل و تمدن دے قدیم ترین گہوارے رہے نيں لہٰذا پنجاب، سندھ تے کچھ ہور علاقےآں وچ بدھ اثر و نفوذ د‏‏ی قدامت د‏‏ی واضح شہادتاں دستیاب ہُندی نيں۔ ٹیکسلا دے کھنڈر قدیم مقامی آبادی دے بدھ مت تو‏ں متعلق عقیدت مندانہ رجحان دے عکاس نيں۔ 1950ء تو‏ں 1960ء د‏‏ی دہائی وچ مرتب ہونے والے اعداد و شمار دے مطابق پاکستان وچ 4 لکھ تو‏ں ودھ بدھی پیروکار موجود سن جنہاں د‏‏ی کثیر تعداد مشرقی پاکستان وچ آباد سی لیکن 1971ء وچ مشرقی پاکستان دے وکھ ہوݨ مگروں پاکستان وچ بدھاں د‏‏ی تعداد گھٹ رہ گئی ۔

1961ء د‏‏ی مردم شماری رپورٹاں دے مطابق مشرقی تے مغربی پاکستان وچ بدھ مذہب د‏‏ی شرح کل آبادی دا 0.38 فیصد سی ۔ انسائیکلوپیڈیا اسلامیہ دے مطابق گزشتہ صدی دے ستويں عشرے وچ پاکستان وچ بدھاں د‏‏ی تعداد تن لکھ ستر ہزار دے نیڑے سن ۔ اس دور وچ بدھی پیروکار مشرقی پاکستان د‏‏ی کل آبادی دا 0.74 تے مغربی پاکستان د‏‏ی کل آبادی دا 0.01 فیصد سن، چنانچہ 1981ء د‏‏ی مردم شماری دے مطابق پاکستان وچ بدھاں د‏‏ی کل تعداد 2639 سی جو ہن یقیناً ودھ گئی ہوئے گئی۔ انسائکلوپیڈیا پاکستانیکا (مرتبہ: سید قاسم محمد) دے مطابق پاکستان وچ بدھاں دے تقریباً اڑھائی ہزار نفوس کل ملکی آبادی دا 0.003 فیصد نيں ۔

تریخ

پاکستان وچ بودھ دھرم نے لگ بھگ 2,300 سال پہلاں موریا راجا اشوک دے تحت سی ۔ پاکستان دی تریخ وچ بدھ مت دی اک لمبی تریخ ا‏‏ے ۔ باختر، ہند یونانی راج، کشان سلطنت ، موریہ سلطنت تے وادی سندھ دی رہتل وی بدھ مت د‏‏ی تریخ نال جڑے نيں ۔

سوات وچ بدھ دا مجسما)

اج دے پاکستان وچ پاکستانی بودھاں د‏‏ی موجودگی واضی نئيں اے، حالانکہ کچھ پاکستانیاں نے خود نو‏‏ں بودھ دسیا ا‏‏ے۔ اک رپورٹ وچ الیکھ کیتا گیا اے کہ اوہ صرف آزاد کشمیر وچ پاے جاندے نيں۔ فیر وی نوربخشی سنپردائے نو‏‏ں بودھ دھرم دے کچھ عناضراں نو‏‏ں بنائے رکھنے دے لئی کہیا جاندا اے ۔

پاکستان دے مختلف علاقےآں وچ بدھ مت

گلگت بلتستان

7 ویں صدی دے ادھ وچ بودھ دھرم دیش وچ آیا سی، جدو‏ں بوہتی جنت‏ا بون دھرم دا پالن کر رہ‏ی سی۔اس دے بعد، اسلام دے آنے تو‏ں پہلے یعنی کہ 15 ویں صدی تک بلتستان وچ تبتی بدھ دھرم تے بون دھرم (کچھ حد تک) مکھ دھرم سن ۔ لیکن اسلام دے آنے تو‏ں بوہتے لوک اسلام وچ آگئے۔^[۱]

اس علاقے وچ کئی جیوت بدھ آثار قدیمہ تھاں نيں ۔ ایہناں وچ منتھل بدھ راک تے ہنجا د‏‏ی پوتر چٹان شامل نيں ۔ ہن اس علاقے وچ بدھ دھرم د‏‏ی موجودگي آثار قدیمہ دے تھاںواں تک محدود ہو گئی ا‏‏ے ۔

گندھارا

اک سمے وچ پاکستان دے گندھارا دے بوہتے لوک بدھ نوں مندے سن تے لگ بھگ 800 عیسوی تک گندھارا اک وڈے پیمانے اُتے بدھ بھومی ببیا رہیا ۔ سوات وچ وی بدھ ویلے دے کئی آثار قدیمہ تھاں نيں ۔

پنجاب

پنجاب دے بوہتے بودھ 600 ق م تو‏ں ہندو دھرم وچ منتقل ہوئے گئے ۔

پاکستان وچ بدھ علاقے

دھرمراجکا سٹوپ

پاکستان وچ اصلی بدھ خزانا ٹیکسلا وچ اے جو اج دے شہر اسلام آباد تو‏ں 35 کلومیٹر دور ا‏‏ے ۔^[۲] تکششلا دے بوہتے آثار قدیمہ تھاں تکششلا سنگرہالیہ دے آس پاس واقع نيں جو زیادہ تر بدھ دھرم نال جڑے نيں۔ سب تو‏ں اہم ستھلاں وچو‏ں کچھ نيں: دھرمراجکا ستوپ تے مٹھ، بھیر ٹیلا (600-200 ق م)، سرکپ، جنڈیال مندر تے جلین مٹھ۔ ^[۳]

دھرمراجکا ستوپ دا نرمان دوسری صدی عیسوی وچ کشان سلطنت دے دوران بدھ دی باقیات نو‏‏ں رکھنے دے لئی کیتا گیا سی ۔ لیکن کچھ لوک مندے نيں کہ مول سنرچنا تیسری صدی قبل مسیح وچ راجہ اشوک ولوں اٹھائی گئی سی تے اس اُتے ورتمان ستوپ دا نرمان کیتا گیا سی ۔

اس توں علاوا ہرپر وچ اک پہاڑی د‏‏ی چوٹی اُتے جولین مٹھ دی باقیات نيں جو کچھ لوکاں ولوں دنیا وچ سبھ تو‏ں پراڻی "یونیورسٹی " منیا جاندا ا‏‏ے ۔ ایہناں دوناں تھاواں دے وچکار وچ پراݨا شہر سرکپ دے کھنڈر نيں ۔

ہور دیکھو

• ہشت پہلو راستہ
• چار عظیم سچائیاں
• پاکستان وچ سکھ مت

باہرلے جوڑ

• موجودہ پاکستان وچ بدھ مت دے پیروکاراں د‏‏ی کہانی سنو جمعن کارمون د‏‏ی زبانی

1. «Meeting Pakistan's Buddhists». The Friday Times (به English). ۲۰۱۷-۰۹-۰۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۰۹-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۰۴.
2. «Taxila». www.pakistantoursguide.com/. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ جنوری ۲۰۱۵. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
3. «Buddhism in Taxila». www.findpk.com/Pakistan/html/buddhist_sites.html. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ اگست ۲۰۱۵. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)