پاکستانی قالین
اک پاکستانی قالین اک طرح توں ہتھ توں تیار فرش نوں ڈھکنے والی ٹیکسٹائل اے جو روايتی طور اُتے پاکستان وچ بنائی جاندی ہے ۔
تریخ
[سودھو]پاکستان اُتے مشتمل خطے وچ بنائی دا فن ایداں دے وقت وچ تیار ہويا جدوں کچھ دوسری تہذیباں نے اسنوں ملازمت وچ لیایا سی۔ موئنجوداڑو تے ہڑپہ دی کھدائی - وادی سندھ دی رہتل دے قدیم شہراں نے ایہ ثابت کيتا اے کہ باشندے تکلا استعمال کردے نيں تے مختلف قسم دے بنائی دے سامان نوں کٹاندے نيں۔ کچھ مورخین دا خیال اے کہ وادی سندھ دی رہتل نے پہلے بنے ہوئے ٹیکسٹائل دے استعمال نوں ترقی دتی۔ [۱][۲]
شاید قالین بنائی موجودہ پاکستان دے علاقے وچ گیارہويں صدی توں پہلے پہلے مسلمان فاتحین ، افغان غزنویاں تے غوریاں دے آنے توں ہی تعارف کرائی گئی ہوئے۔ سولہويں صدی دے اوائل وچ مغل سلطنت دے آغاز تک اس دا زیادہ پختہ اندازہ لگایا جاسکدا اے ، جدوں تیمور دے آخری جانشین ، بابر نے کابل ، افغانستان توں ڈھاکہ ، بنگلہ دیش تک اپنی حکمرانی وچ توسیع دی تے مغل سلطنت دی بنیاد رکھی۔ مغلاں دی سرپرستی وچ ، مقامی کاریگراں نے فارسی تراکیب تے ڈیزائن اپنائے۔ اس وقت پنجاب وچ بنے ہوئے قالین (جنھاں اج کل لاہور دے قالین کہیا جاندا اے ) مغل فن تعمیر وچ پائے جانے والے نقشاں تے آرائشی طرزاں دا استعمال کردے سن ۔
مغل دور وچ ، جنوبی ایشیاء وچ بنے قالین اس قدر مشہور ہوئے گئے کہ انہاں دا مطالبہ بیرون ملک پھیل گیا۔ انہاں قالیناں نے مخصوص ڈیزائن تے اعلیٰ گرہ کثافتاں نوں ودھایا۔ جہانگیر تے شاہجہان سمیت مغل بادشاہاں دے لئی بنے قالین بہترین معیار دے سن ۔ شاہجہان دے دور وچ ، مغل قالین بنائی نے اک نويں جمالیات دا آغاز کيتا تے اپنے کلاسیکی مرحلے وچ داخل ہويا۔
لاہو وچ بنے ہوئے قالین پہلی بار یورپین مارکیٹاں وچ پہنچے ، جنہاں وچ انگلینڈ وی شامل سی ، جتھے ستارہويں صدی دی گل اے۔ برطانوی نوآبادیاتی دور دے دوران ، لاہور تے کراچی جداں شہراں وچ ضلعی تے خواتین جیلاں وچ قالیناں بنائی گئی۔ جیلاں دے باہر بنائے جانے والی قالین صنعت نوں آزادی دے بعد اس وقت زندہ کيتا گیا جدوں پاکستان وچ قالین صنعت دی ترقی ہوئی۔ [۳]
اس وقت پاکستان وچ مقیم افغان مہاجرین ہتھ توں بندھے ہوئے قالین تیار کردے نيں ، قالین بناتے نيں تے ملک دے معروف برآمدی مصنوعات وچوں اک نيں۔ ہتھ توں بنی ہوئی قالین تیار کرنا پاکستان دا دوسرا وڈا کاٹیج تے چھوٹی صنعت اے۔ کاریگراں وچ ایہ صلاحیت موجود اے کہ اوہ مختلف امتزاجاں وچ گلاں ، تمغاں ، پیسلیاں (بوٹھے) ، سراغاں ، تے جغرافیائی ڈیزائناں دے تمام مشہور نقشاں دا استعمال کردے ہوئے کِسے وی قسم دی قالین تیار کرے۔ [۴]
کچھ پاکستانی قالین درحقیقت اوہ افغان دریاں نيں جو برآمدات توں پہلے پاکستان وچ "میڈ اِنہاں پاکستان" دا لیبل دتا گیا سی۔ [۵]
پاکستانی قالین دی قسماں
[سودھو]- پاک فارسی
فارسی توں متاثرہ منحنی خطوط تے / یا پھُلاں دے ڈیزائن ، عام طور اُتے پرانے کاشان ، کرمان ، اصفہان ، تبریز ، شکار ، درخت زندگی ، محل تے سلطان آباد قالیناں توں لگائے گئے نيں۔ سینہ (فارسی) گرہ دے نال بنے ہوئے حوالےدی لوڑ؟ [ حوالہ دی ضرورت ]
- بخارا
غیودی(ترکی) گرہ ، جغرافیائی ٹیکے ڈیزائن۔ پاکستانی بخارا قالین کئی رنگاں وچ بنے ہوئے نيں ، کلاسیکی لالاں توں لے کے متحرک سبز تے سونے تک۔
- جلدار
روايتی سروک تے یامود ڈیزائناں توں متاثر ہويا جو پاکستان وچ شروع ہويا سی۔ اس وچ قطار وچ بار بار ہیرے دے سائز دا گل نمونہ استعمال کيتا جاندا اے۔ غیودیگرہ دے نال بنے ہوئے.
- پاک گبیہ
اک پاک گبیہ کردار وچ بہت ہی مماثلت رکھدا اے فارسی گبیہ دے نال تے جدید دور دے ڈیزائن وی رکھدے نيں۔ عام طور اُتے ہینڈ اسپن اون تے سبزی دے نال بنے ہوئے دونے سنے تے غیودیگرہ ۔
- چوبی
اکثر زیگلر ، اوشک یا پشاور دے طور اُتے جانیا جاندا اے ، چوبی قالین وچ ہینڈ اسپن اون تے قدرتی رنگ شامل نيں۔ پھُلاں دے نمونے تے عام طور اُتے پاکستان وچ سنیہ گرہ دے نال بنے ہوئے۔
- کاکیسیئن
قفقاز دا روايتی ہندسی ڈیزائن۔ غیودیگرہ ۔ حوالےدی لوڑ؟ [ حوالہ دی ضرورت ]
- شال
پرانے فارس دے روايتی شال ڈیزائن توں ماخوذ۔ حوالےدی لوڑ؟ [ <span title="The material near this tag is possibly inaccurate or nonfactual. (November 2015)">مشکوک</span> ]
- لاہور
برطانوی حکمرانی دے زمانے وچ لاہور اک اہم بنائی دا مرکز بن گیا ، تے انہاں نے لاہور دی جیل وچ قالین بنے ہوئے متعدد ذرائع توں روايتی بنائی نوں فروغ دتا۔ اس وقت پیدا ہونے والی زیادہ تر قالیناں نوں عام طور اُتے لاہور دے قالین کہیا جاندا اے۔
- ڈوری
ڈوری اک قسم دے فلیٹ بنے ہوئے قالین نيں جو روايتی طور اُتے پاکستان دے بیشتر علاقےآں وچ اون تے کاٹن دے نال بنے ہوئے نيں۔
بنائی مراکز
[سودھو]اج پورے پاکستان وچ ہتھ توں بنی ہوئی قالین تیار ہُندیاں نيں جنہاں دے وڈے شہراں دے آس پاس وڈے مراکز قائم نيں۔
بلوچستان
[سودھو]- Quetta
گلگت بلتستان
[سودھو]- Gilgit
خیبر پختونخوا
[سودھو]- Nowshera
- Haripur
- Peshawar
- Rasakai
- Swabi
- Swat (Islampur)
پنجاب
[سودھو]- Attock
- Bahawalpur
- Daska
- Dera Ghazi Khan
- Faisalabad
- Farooqabad
- Gojra
- Gujranwala
- Hafizabad
- Jaranwala
- Kamalia
- Kamoke
- Lahore
- Lodhran
- Multan
- Muridke
- Narowal
- Okara
- Raiwind
- Sangla Hill
- Shakargarh
- Sheikhupura
- Sialkot
- Toba Tek Singh
سندھ
[سودھو]- Hyderabad
- Islamkot
- Karachi
- Khadro
- Mehrabpur
- Mirpur Khas
- Mithi
- Nawabshah
- Rohri
- Sanghar
- Sukkur
- Tando Adam
- Tharparkar
- Umerkot
ایہ وی دیکھو
[سودھو]- افغان قالین
- مشرقی قالین
- ہندوستانی قالین
- پاکستان کارپٹ مینوفیکچررز اینڈ ایکسپورٹرز ایسوسی ایشن
حوالے
[سودھو]- ↑ Ancient Textiles of the Indus Valley Region, by Jonathan Mark Kenoyer, published 2004 (in Tana Bana: The woven soul of Pakistan by Koel Publications, Karachi), University of Wisconsin, Madison.
- ↑ First Evidence of Cotton at Neolithic Mehrgarh, Pakistan: Analysis of Mineralized Fibres from a Copper Bead, published 2002, Journal of Archaeological Science.
- ↑ Excerpts from the book, Oriental Rugs, by John Kimberly Mumford, published 1900, Charles Scribner’s Sons, New York.
- ↑ Stone, Peter F. The Oriental Rug Lexicon. Seattle: University of Washington Press, 1997.
- ↑ https://www.csmonitor.com/World/Middle-East/2019/0821/In-Afghanistan-weaving-ancient-industry-back-into-global-market
ہور پڑھو
[سودھو]- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.