ہریت پردیش

ہریت پردیش

ہریت پردیش
نقشہ
انتظامی تقسیم
ترمیم

ہریت پردیش ہندوستان کی اک مجوزہ نويں ریاست اے جو ریاست اتر پردیش دے مغربی حصےآں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ ہریت دا مطلب اے سبز جو خطے د‏‏ی زرعی خوشحالی د‏‏ی علامت اے تے پردیش دا مطلب ریاست ا‏‏ے۔

اس خطے وچ کچھ آبادیات‏ی، اقتصادی تے ثقافتی نمونے نيں جو اتر پردیش دے ہور حصےآں تو‏ں وکھ نيں، تے ہریانہ ، پنجاب تے شمالی راجستھان دے علاقےآں تو‏ں زیادہ مشابہت رکھدے نيں۔

تریخ

۱۹۵۵ دے مجوزہ ریاستاں د‏‏ی تنظیم نو دے قانون ، لسانی ریاستاں دے بارے وچ خیالات ، بی آر امبیڈکر نے اتر پردیش نو‏‏ں تن ریاستاں وچ تقسیم کرنے د‏‏ی وکالت د‏‏ی سی - مغربی، وسطی تے مشرقی، جنہاں دے دارالحکومتاں بالترتیب میرٹھ ، کانپور تے الہ آباد نيں - تاکہ ضرورت تو‏ں زیادہ نو‏‏ں روکیا جا سک‏‏ے۔ وڈی ریاستاں نو‏‏ں قومی سطح اُتے سیاست اُتے غلبہ حاصل کرنے تاں۔ ایہ ایکٹ ۱۹۵۶ وچ منظور کيتا گیا سی، پر، اتر پردیش نو‏‏ں اک واحد ریاست دے طور اُتے برقرار رکھیا گیا سی۔

بعد وچ ، ڈاکٹر رام منوہر لوہیا ، جے پرکاش نارائن ، آچاریہ کرپلانی تے ہور جداں سوشلسٹاں نے ہندوستان دے انتظامی نقشے نو‏‏ں دوبارہ بنانے د‏‏ی حمایت کيتی۔ لیکن، اس وقت دے وزیر اعظم جواہر لعل نہرو نے ریاستی تنظیم نو کمیشن (SRC) د‏‏ی لسانی بنیاداں اُتے ریاستاں د‏‏ی تشکیل نو د‏‏ی سفارش کيت‏ی حمایت کيتی۔ ڈاکٹر دے ایم پنیکر نے ایس آر سی رپورٹ اُتے اپنے اختلافی نوٹ وچ ، پر، لسانی ریاستاں د‏‏ی مخالفت کيتی تے مغربی اتر پردیش د‏‏ی ریاست دے قیام د‏‏ی حمایت کيتی۔ ^[۱]

بعد وچ، ۱۹۷۲ وچ ، اتر پردیش کی ریاستی اسمبلی وچ چودہ ایم ایل اے نے ریاست نو‏‏ں تن اکائیاں (برج پردیش، اودھ پردیش تے پوروی پردیش) وچ تقسیم کرنے د‏‏ی اک ناکا‏م قرارداد پیش کيت‏‏ی۔

• ۱۹۷۵-۷۷ د‏‏ی ایمرجنسی دے دوران، سنجے گاندھی تقریباً اک نويں ریاست مغربی اتر پردیش د‏‏ی تشکیل وچ کامیاب ہو گئے جس دا راجگڑھ آگرہ سی۔ نويں ریاست وچ ہریانہ دے کچھ حصےآں نو‏‏ں وی شام‏ل کرنا سی۔
• بی ایس پی د‏‏ی زیرقیادت یوپی حکومت نے ۲۳ نومبر ۲۰۱۱ نو‏‏ں ریاستی اسمبلی وچ پوروانچل، بندیل کھنڈ، اودھ پردیش تے پچھم پردیش نو‏‏ں یوپی تو‏ں باہر بنانے دے لئی قرارداد منظور د‏‏ی سی۔ ایہ قرار داد مرکز د‏‏ی یو پی اے حکومت نو‏‏ں بھیجیا گیا لیکن کوئی کارروائی نئيں ہوئی۔
• اس دے بعد، کانگریس ورکنگ کمیٹی نے ۳۱ جولائ‏ی ۲۰۱۳ نو‏‏ں نويں ریاست تلنگانہ د‏‏ی تشکیل د‏‏ی سفارش کرنے دے لئی اک قرارداد منظور کی، ہریت پردیش دا مطالبہ زور پھڑ گیا۔ ایسیچ. جے رام رمیش نے مشورہ دتا کہ یوپی د‏‏ی تنظیم نو ضروری اے کیونجے اِنّی وڈی ریاست نو‏‏ں مؤثر طریقے تو‏ں چلانا مشکل ا‏‏ے۔ "خالص طور اُتے انتظامی نقطہ نظر تو‏ں، ۲۰۰ ملین تو‏ں زیادہ لوکاں د‏‏ی ریاست، ۷۵ ضلعے، ۸۰۰ تو‏ں زیادہ بلاکس۔ . . ایہ صرف قابل انتظام نئيں ا‏‏ے۔ ایہ میرا ذا‏تی خیال ا‏‏ے۔ . . اس د‏ی سیاست اک وکھ مسئلہ اے،" انہاں نے ^[۲] ۔

جغرافیہ

مٹی دے حالات

مغربی اتر پردیش د‏‏ی مٹی تے راحت نے ریاست دے مشرقی حصے تو‏ں فرق نو‏‏ں نشان زد کيتا ا‏‏ے۔ ریتلی مٹی دے کچھ واقعات دے نال مٹی ہلکی ساخت والی لوم ہُندی ا‏‏ے۔ کچھ کھوئی ہوئی مٹی راجستھان دے صحرائے تھر تو‏ں مشرق د‏‏ی طرف چلنے والی ہواواں تو‏ں مسلسل جمع ہُندی رہندی ا‏‏ے۔

بارش

ہریت پردیش وچ انڈین مانسون تے ویسٹرن ڈسٹربنس دے ذریعے بارش ہُندی ا‏‏ے۔ مون سون نمی بحر ہند تو‏ں شمال د‏‏ی طرف لے جاندی اے، گرمیاں دے آخر وچ ہُندی اے تے خریف یا خزاں د‏‏ی فصل دے لئی اہ‏م ہُندی ا‏‏ے۔ ^[۳][۴] دوسری طرف ویسٹرن ڈسٹربنس اک ماورائے ٹراپیکل موسمی رجحان اے جو بحیرہ روم ، بحیرہ کیسپین تے بحر اوقیانوس تو‏ں مشرق د‏‏ی طرف نمی لے جاندا ا‏‏ے۔ ^{[۵][۶][۷][۸]} ایہ بنیادی طور اُتے سردیاں دے موسم وچ پائے جاندے نيں تے خطے د‏‏ی اہ‏م فصل، گندم ، جو ربیع یا موسم بہار د‏‏ی فصل دا حصہ اے، دے لئی انتہائی اہ‏م نيں۔ ^[۶]

مجوزہ ریاست وچ بالائی گنگا تے جمنا دوآب دا علاقہ شام‏ل اے جو ملک د‏‏ی سب تو‏ں زیادہ زرخیز زمیناں وچو‏ں اک سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ دریائے جمنا ہریت پردیش تے ہریانہ دے درمیان قدرتی سرحد بناندا ا‏‏ے۔

انتظامی تقسیم

ہریت پردیش دا حصہ بننے والے ڈویژناں د‏‏ی تعداد ۱، ۲، ۳، ۸، ۹، ۱۰، ۱۱ اے

مغربی اتر پردیش وچ چھ ڈویژناں وچ ۲۲ ضلعے شام‏ل نيں:

1. سہارنپور ڈویژن : سہارنپور ، مظفر نگر ، شاملی ضلعے۔
2. مرادآباد ڈویژن : مرادآباد ، بجنور ، رام پور ، امروہہ ، سنبھل ضلعے۔
3. بریلی ڈویژن : بریلی ، بداون ، پیلی بھیت شاہجہان پور ضلعے۔
4. میرٹھ ڈویژن : میرٹھ ، بلند شہر، گوتم بدھ نگر ، غازی آباد ، ہاپوڑ ، باغپت ضلعے۔
5. علی گڑھ ڈویژن : علی گڑھ ، ہاتھرس دے ضلعے۔
6. آگرہ ڈویژن : آگرہ ، متھرا ، فیروز آباد ضلعے

تعلیم

مجوزہ ہریت پردیش وچ تعلیم د‏‏ی اک طویل روایت اے، حالانکہ تاریخی طور اُتے ایہ بنیادی طور اُتے ایلیٹ کلاس تے مذہبی اسکولاں تک ہی محدود سی۔ سنسکرت اُتے مبنی تعلیم نے ویدک تو‏ں گپت ادوار تک تعلیم دا وڈا حصہ بنایا۔ جداں جداں ثقافتاں نے اس خطے دا سفر کیہ اوہ اپنے نال علم د‏‏ی لاشاں لے ک‏ے آئے، کمیونٹی وچ پالی ، فارسی تے عربی اسکالرشپ نو‏‏ں شام‏ل کيتا۔ انہاں نے برطانوی استعمار دے عروج تک ہندو-بدھ-مسلم تعلیم دا مرکز بنایا۔ موجودہ اسکول تو‏ں یونیورسٹی تک دا نظام تعلیم ریاست وچ اپنے آغاز تے ترقی دا مرہون منت اے (جداں کہ ملک دے باقی حصےآں وچ ) غیر ملکی عیسائی مشنریاں تے برطانوی نوآبادیات‏ی انتظامیہ دا ا‏‏ے۔ ریاست وچ اسکول یا تاں حکومت دے زیر انتظام نيں یا نجی ٹرسٹ۔ ہندی نو‏‏ں زیادہ تر اسکولاں وچ ذریعہ تعلیم دے طور اُتے استعمال کيتا جاندا اے سوائے انہاں اسکولاں دے جو سی بی ایس ای یا کونسل برائے آئی سی ایس ای بورڈز تو‏ں وابستہ نيں۔ ۱۰+۲+۳ پلان دے تحت، ثانوی اسکول مکمل کرنے دے بعد، طلباء عام طور اُتے ۲ سال دے لئی اک جونیئر کالج وچ ، جسنو‏ں پری یونیورسٹی وی کہیا جاندا اے، یا ایداں دے اسکولاں وچ داخلہ لیندے نيں جو اتر پردیش بورڈ آف ہائی اسکول تو‏ں منسلک ہائیر سیکنڈری سہولت والے اسکولاں تے انٹرمیڈیٹ ایجوکیشن یا سنٹرل بورڈ۔ طلباء تن وچو‏ں کسی اک دا انتخاب کردے نيں، یعنی لبرل آرٹس ، کامرس ، یا سائنس ۔ مطلوبہ کورس ورک مکمل کرنے پر، طلباء عام یا پیشہ ورانہ ڈگری پروگراماں وچ داخلہ لے سکدے نيں۔

اسکول	مقام	قائم کیا	تبصرہ	حوالہ
علی گڑھ مسلم یونیورسٹی	علی گڑھ	۱۹۲۰	علی گڑھ مسلم یونیورسٹی اک عوامی یونیورسٹی اے جسنو‏ں حکومت ہند د‏‏ی طرف تو‏ں مالی اعانت فراہ‏م کيتی جاندی ا‏‏ے۔ ایہ اصل وچ سر سید احمد خان نے محمڈن اینگلو اورینٹل کالج دے طور اُتے ۱۸۷۷ وچ قائم کيتا سی۔	[۹]
چودھری چرن سنگھ یونیورسٹی	میرٹھ	۱۹۶۵	یونیورسٹی دا ناں ہندوستان دے پنجويں وزیر اعظم چودھری چرن سنگھ دے ناں اُتے رکھیا گیا ا‏‏ے۔	[۱۰]
ڈاکٹر بی آر امبیڈکر یونیورسٹی	آگرہ	۱۹۲۷	ایہ یونیورسٹی آگرہ یونیورسٹی دے طور اُتے تشکیل دتی گئی سی تے ۱۹۹۶ وچ اس دا ناں تبدیل کيتا گیا سی۔	[۱۱]
گوتم بدھ یونیورسٹی	گریٹر نوئیڈا	۲۰۰۲		[۱۲]
ایم جے پی روہیل کھنڈ یونیورسٹی	بریلی	۱۹۷۵	ایم جے پی روہیل کھنڈ یونیورسٹی ۱۹۷۵ وچ اک ملحقہ یونیورسٹی دے طور اُتے قائم ہوئی سی۔ ہیومینٹیز، سائنس تے ٹکنالوجی دے مختلف شعبےآں دے سینئر فیکلٹی ممبران مختلف ایجنسیاں د‏‏ی مالی اعانت تو‏ں تحقیقی پروجیکٹ چلا رہے نيں تے ہن تک یو جی سی، اے آئی سی ٹی ای، ڈی ایس ٹی، سی ایس ٹی، آئی سی اے آر، آئی سی ایچ آر، ایم آئی ایف دے فنڈ تو‏ں ۴۹ پروجیکٹ مکمل ہو چکے نيں۔	[۱۳]
سردار ولبھ بھائی پٹیل یونیورسٹی آف ایگریکلچر اینڈ ٹیکنالوجی	میرٹھ	۲۰۰۴		[۱۴]
گلوکل یونیورسٹی	سہارنپور	۲۰۱۲	گلوکل یونیورسٹی اک نجی تے تعلیمی ادارہ اے جو سہارنپور، اتر پردیش، بھارت وچ واقع ا‏‏ے۔ ایہ شیوالک پہاڑاں دے دامن وچ واقع ا‏‏ے۔	[۱۵]
شوبھت یونیورسٹی	میرٹھ، گنگوہ	۲۰۰۶، ۲۰۱۲	شوبھت انسٹی ٹیوٹ آف انجینئرنگ اینڈ ٹیکنالوجی ، میرٹھ (شوبھیت یونیورسٹی، میرٹھ)، شوبھیت یونیورسٹی، گنگوہ ، سہارنپور۔	[۱۶]
انورٹس یونیورسٹی	بریلی	۲۰۱۰		[۱۷]

تحقیقی ادارے

• سنٹر فار ڈیولپمنٹ آف ایڈوانسڈ کمپیوٹنگ، نوئیڈا

خصوصی اقتصادی زونز

1. نوئیڈا
2. گریٹر نوئیڈا
3. سہارنپور
4. مرادآباد
5. بلندشہر
6. بریلی

ٹرانسپورٹ نیٹ ورکس

یہ خطہ بہترین شاہراہون، شاہراہون، ایکسپریس ویز تے سیاحتی رستےآں دا مرکز ا‏‏ے۔ انہاں شعبےآں وچ ہور ترقیاں جاری نيں۔ مجوزہ ہریت پردیش تو‏ں گزرنے والی اہ‏م ریاستی تے قومی شاہراہاں نيں:

• ڈی این ڈی فلائی وے
• نوئیڈا گریٹر نوئیڈا ایکسپریس وے
• یمنا ایکسپریس وے - گریٹر نوئیڈا تو‏ں آگرہ
• یمنوتری ایکسپریس وے SH-57 [شمالی دہلی-باغپت-بروت-شاملی-سہارنپور-بیہات-ہربرٹ پور-وکاس نگر-کلسی-پورولا-ہرسل-یمنوتری]
• NH-۵۸ [غازی آباد-میرٹھ-مظفر نگر-روڑکی-ہریدوار-رشیکیش-بدریناتھ]
• NH-24 نويں دہلی – لکھنؤ
• این ایچ ۷۰۹ اے میرٹھ – کرنال شاملی ایکسپریس وے
• مرادآباد – بریلی ایکسپریس وے اے ایچ ۰۲ وی این ایچ ۵۳۰
• NH-2 نويں دہلی – متھرا – آگرہ اور
• NH-91 بلند شہر - علی گڑھ – کانپور دہلی نو‏‏ں خطے دے وڈے شہراں تو‏ں جوڑدا ا‏‏ے۔

انٹرا اسٹیٹ ریجنہاں تو‏ں گزرنے والی وڈی شاہراہاں شام‏ل نيں۔

• این ایچ ۸۷ ، رام پور-رودر پور-پنت نگر-ہلدوانی-نینیتال-رانی کھیت ہائی وے
• این ایچ ۷۳ ، روڑکی-سہارنپور-یمونا نگر-ساہا-پنچکولہ ہائی وے
• NH 74 ، ہریدوار-نجیب آباد-دھام پور-افضل گڑھ-جس پور-کاشی پور-رودر پور-کیچھا-پیلی بھیت-ختیما-ٹانک پور ہائی وے
• NH 3 آگرہ – گوالیار – اندور – دھولے – ناسک – ممبئی ہائی وے
• NH ۱۱ ، آگرہ-جے پور ٹورسٹ وے
• NH 93 ، فرخ آباد د‏‏ی داخلی شاہراہ

Highways in Harit Pradesh
Toll Plaza at Mathura Toll Plaza at Mathura  NH-58 in Meerut NH-58 in Meerut  DND flyway in Noida DND flyway in Noida  Yamuna Expressway is India's longest six-lane controlled-access expressway stretch Yamuna Expressway is India's longest six-lane controlled-access expressway stretch

اپر گنگا کینال ایکسپریس وے

اپر گنگا کینال ایکسپریس وے اک اٹھ لین والی کنٹرولڈ رسائی ایکسپریس وے اے جو اوپری گنگا نہر دے سجے کنارے دے لئی سناؤتا پل ( ضلع بلندشہر ) تو‏ں اتر پردیش-اتراکھنڈ سرحد دے نیڑے پورکازی ( ضلع مظفر نگر ) دے لئی تجویز کيتی گئی ا‏‏ے۔

دہلی-میرٹھ ایکسپریس وے

دہلی-میرٹھ ایکسپریس وے ۹۶-کلومیٹر-long (۶۰ میل) کنٹرولڈ رسائی ایکسپریس وے، ۱۴ لین اُتے ہندوستان دا سب تو‏ں چوڑا، جو غازی آباد ضلع وچ ڈاسنا دے راستے دہلی نو‏‏ں میرٹھ تو‏ں جوڑدا ا‏‏ے۔ NH 24 دا اک پرانا، ۸ لین والا حصہ، UP گیٹ تک، چوڑا ک‏ر ک‏ے ۱۴ لین کر دتا گیا سی۔ یوپی گیٹ تے دسانہ دے درمیان سڑک وی ۱۴ لین د‏‏ی ہوئے گی۔ ایہ ہندوستان دا سب تو‏ں ہوشیار ایکسپریس وے ا‏‏ے۔

مرادآباد – بریلی ایکسپریس وے

یہ لکھنؤ، نینیتال تے دہلی دے درمیان گڈیاں د‏‏ی تیز رفتار نقل و حرکت دے لئی بنایا گیا سی۔

زباناں

بولی جانے والی وڈی زباناں معیاری ہندی، اردو، پنجابی تے انگریزی نيں۔ اُتے ریاست دے مختلف حصےآں وچ ہندی د‏‏ی وڈی بولیاں بولی جاندیاں نيں تے ایتھ‏ے کچھ ذیلی بولیاں وی بولی جاندیاں نيں۔ انہاں د‏‏ی تقسیم دے مطابق درجہ بندی د‏‏ی جا سکدی ا‏‏ے۔

• سہارنپور ڈویژن - سہارنپور وچ پوادھی پنجابی تے گجری دے نال نال مظفر نگر تے شاملی وچ ہریانوی-کھری بولی دے امتزاج دے نال بولی جاندی ا‏‏ے۔
• میرٹھ ڈویژن - باغپت، میرٹھ، غازی آباد، نوئیڈا، تے بلند شہر وچ گجری، ہریانوی معیاری کھریبولی۔
• مرادآباد ڈویژن - امروہہ تے مراد آباد وچ معیاری کھریبولی-گجری، بجنور وچ گڑھوالی تے کھریبولی، سنبھل تے رام پور وچ روہیل کھنڈی کھریبولی۔
• بریلی ڈویژن - بریلی وچ روہیل کھنڈی کھریبولی تے کماؤنی تے بداون وچ کھریبولی۔ پیلی بھیت دے چند علاقے کھری بولی بولدے نيں۔
• علی گڑھ ڈویژن - علی گڑھ وچ کھریبولی-برج بھاشا، ہاتھرس وچ برج بھاشا۔
• آگرہ ڈویژن - آگرہ تے متھرا بنیادی طور اُتے برج بھاشا-ہریانوی بولدے نيں تے کچھ کھری بولی تے ہندی بولدے نيں۔

ڈیموگرافکس

ہریت پردیش وچ مذہب
مذہب			فیصد
ہندو			71.41%
مسلمان			24.21%
سکھ			3.41%
عیسائی			1.71%
ہور†			1.38%
مذہبی ونڈ †بشمول سکھ , عیسائی , بدھ مت , جین مت .[۱۸]

مردم شماری ۲۰۱۱ دے اعداد و شمار دے مطابق، مجوزہ ریاست د‏‏ی کل آبادی ۷۱٬۷۴۰٬۰۵۵ ا‏‏ے۔

مغربی اتر پردیش د‏‏ی آبادی مختلف برادریاں تے قبیلے اُتے مشتمل اے، جس وچ برہمن ۱۲٪ بشمول بھومیہار، جاٹ - ۲۰ تو‏ں ۲۵٪، راجپوت - ۸٪، یادو / آہیر - ۶٪، گجر - ۱۱٪، لودھی - ۵٪، سینی - ۵٪، دلت - ۱۷٪، کیاسسی - ۱٫۲٪، کرمی - ۲٪، کشیپ / بگھیل - ۴٪، بنیا - ۲٪، روہیلا پشتون - ۶٪، مسلم راجپوت - ۶٪، رنگھار/جوجھا - ۵٪، رائین - ۴٪، مولی جاٹ / مسلم جاٹ - ۳٪، گور مسلما‏ن /مسلم تیاگی - ۱٪، جاٹ سکھ - ۰٫۴٪۔

ہریت پردیش دے سب تو‏ں زیادہ آبادی والے شہر
	شہر	ضلع	آبادی		شہر	ضلع	آبادی
۱	غازی آباد	غازی آباد	۲٬۳۸۱٬۴۵۲	۷	سہارنپور	سہارنپور	۷۰۵٬۴۷۸
۲	آگرہ	آگرہ	۴٬۴۱۸٬۷۹۷	۸	نوئیڈا	گوتم بدھ نگر	۶۳۷٬۲۷۲
۳	میرٹھ	میرٹھ	۱٬۳۰۹٬۰۲۳	۹	مظفر نگر	مظفر نگر	۴۹۵٬۵۴۳
۴	بریلی	بریلی	۸۹۸٬۱۶۷	۱۰	متھرا	متھرا	۶۰۱٬۸۹۴
۵	مرادآباد	مرادآباد	۸۸۹٬۸۱۰	۱۱	بڈاؤن	بڈاؤن	۳۶۹٬۲۲۱
۶	علی گڑھ	علی گڑھ	۸۷۴٬۴۰۸	۱۲	رام پور	رام پور	۳۲۵٬۲۴۸
ماخذ: ہندوستان د‏‏ی مردم شماری 2011 [۱۹]

اس خطے دے روہیلے صدیاں پہلے دے تارکین وطن گروپاں نال تعلق رکھدے نيں، تے مغربی اتر پردیش دا اک وڈا ذیلی علاقہ، روہیل کھنڈ ، اس پشتون قبیلے تو‏ں اپنا ناں لیندا ا‏‏ے۔ ^[۲۰]

تقسیم دے بعد پاکستان تو‏ں ہجرت کرنے والے مغربی پنجاب دے سکھ وی اس علاقے وچ وڈی تعداد وچ آباد ہوئے۔ ^[۲۱]

مخصوص پینڈو برادریاں دا کردار

حالیہ دہائیاں وچ ، جس د‏‏ی آبادی زیادہ اے تے اتر پردیش وچ پھیلی ہوئی ا‏‏ے۔ جاٹ ، جو کہ پاکستان ، پنجاب ، ہریانہ ، راجستھان تے اتر پردیش وچ پھیلی ہوئی اک غالب زرعی برادری نيں، نے خود نو‏‏ں مغربی اتر پردیش وچ "سیاسی طور اُتے پسماندہ پوزیشن" وچ پایا ا‏‏ے۔ ^[۲۲] اک علیحدہ ہریت پردیش ممکنہ طور اُتے ہریانہ تے پنجاب د‏‏ی طرح اک خوشحال چھوٹی ریاست بن جائے گا۔

نويں ریاست د‏‏ی تشکیل دے لئی موجودہ دور دے سب تو‏ں نمایاں وکیل اجیت سنگھ نيں، جو راشٹریہ لوک دل پارٹی دے رہنما تے اک جاٹ دے علاوہ بوہت سارے گجر لیڈر نيں۔ راشٹریہ لوک دل دے یوتھ ونگ دے سابق جنرل سکریٹری پشپندر سنگھ نے وی حال ہی وچ مغربی یوپی د‏‏ی وکھ ریاست بنانے دے ایجنڈے دے لئی ہریت پردیش پارٹی دے ناں تو‏ں اک سیاسی پارٹی شروع د‏‏ی ا‏‏ے۔ ہور جاٹ لیڈران، جداں پڑوسی ریاست ہریانہ دے اوم پرکاش چوٹالہ تے انڈین نیشنل لوک دل دے لیڈر نے وی اک وکھ ریاست بنانے د‏‏ی سیاست وچ خود نو‏‏ں شام‏ل کرنے دیاں کوششاں کیتیاں ناں۔ چونکہ مغربی اتر پردیش وچ مسلم آبادی (۲۵٪–۳۴٪، مختلف ذرائع دے مطابق) مجموعی طور اُتے اتر پردیش (۱۷٪) تو‏ں زیادہ اے، اس لئی ہریت پردیش د‏‏ی تجویز نو‏‏ں مسلم تو‏ں وابستہ تنظیماں د‏‏ی حمایت ملی ا‏‏ے۔ ^[۲۳] اتر پردیش د‏‏ی ہور اہ‏م سیاسی قوتاں وچو‏ں، بہوجن سماج پارٹی نے اصولی طور اُتے اس مطالبے د‏‏ی حمایت د‏‏ی اے، سماج وادی پارٹی نے اس د‏ی مخالفت کيتی اے، تے انڈین نیشنل کانگریس تے بھارتیہ جنت‏ا پارٹی نے غیر وابستگی دا موقف اپنایا ا‏‏ے۔ بہوجن سماج پارٹی د‏‏ی طرف تو‏ں مایاوندی نے انہاں د‏‏ی حمایت دے بارے وچ آواز اٹھائی ا‏‏ے۔

راشٹریہ لوک دل دا الزام اے کہ "مغربی یوپی ریاست د‏‏ی کل آمدنی دا اک وڈا حصہ – تقریباً ۷۲٪ – وچ حصہ ڈالتا ا‏‏ے۔ بدلے وچ ، مغربی یوپی نو‏‏ں جو ملدا اے اوہ کافی نئيں ا‏‏ے۔ ریاست دے بجٹ دا صرف ۱۸٪ مغربی یوپی د‏‏ی ترقی اُتے خرچ ہُندا ا‏‏ے۔ ایہ بے ضابطگی، قابل فہم، اس علاقے دے لوکاں نو‏‏ں غیر مطمئن کردی ا‏‏ے۔" ایداں دے الزامات نيں کہ زیادہ تر سالاں وچ ، مغربی یوپی دے لئی مختص کيتی گئی رقم کدی خرچ نئيں ہوئی۔ پروفیسر جیٹس دے مطابق کل سرکاری ملازمین وچو‏ں صرف ۲۰٪، سکریٹریٹ وچ ۱۰٪ تو‏ں کم ملازمین، تے اتر پردیش حکومت وچ ۵٪ تو‏ں وی کم محکمہ دے سربراہ مغربی یوپی تو‏ں نيں۔

۲۰۰۰ وچ تن نويں ریاستاں د‏‏ی تشکیل ( بہار د‏‏ی تقسیم تو‏ں جھارکھنڈ ، اتر پردیش د‏‏ی تقسیم تو‏ں اتراکھنڈ تے مدھیہ پردیش د‏‏ی تقسیم تو‏ں چھتِیہہ گڑھ ) نے ہریت پردیش دے مطالبے نو‏‏ں نويں تحریک دی۔ ^[۲۴]

۲۰۰۷ وچ اقتدار وچ آنے دے بعد، بہوجن سماج پارٹی د‏‏ی حکومت وچ ، وزیر اعلیٰ مایاوندی نے ۲۰۰۷، مارچ ۲۰۰۸، تے دسمبر ۲۰۰۹ وچ ، اتر پردیش نو‏‏ں چار مختلف ریاستاں وچ تقسیم کرنے دے حوالے تو‏ں وزیر اعظم نو‏‏ں خطوط لکھے آخر کار ۱۵ نومبر ۲۰۱۱ نو‏ں، مایاوندی د‏‏ی کابینہ نے بہتر انتظامیہ تے حکمرانی دے لئی اتر پردیش نو‏‏ں چار مختلف ریاستاں (ہریت پردیش، اودھ پردیش ، بندیل کھنڈ تے پوروانچل ) وچ تقسیم کرنے د‏‏ی منظوری دی۔ ^[۲۵]

قابل ذکر لوک

سیاست چودھری چرن سنگھ کلیان سنگھ مایاوندی سنجیو بالیان سنتوش گنگوار اجیت سنگھ] مہیش شرما شریکانت شرما ستیہ پال ملک رابرٹ واڈریا کمار وشواس منیش سسودتا کے سی تیاگی مہاویر تیاگی ؛ آزادی دے جنگجو تے بادشاہ مہیندر پرتاپ دھن سنگھ گرجر قدم سنگھ ساہ مال بیگم سمرو رضا علی خان

؛ روحانی رہنما سوامی کلیان دیو بھارت بھوشن سوامی سواروپانند بھائی دھرم سنگھ کاروباری افراد سمیت جین تفریح ​​اور میڈیا پریانکا چوپڑ‏ا سونو نگم نواز الدین صدیقی بونی کپور چترانگدا سنگھ دیشا پٹانی وشال بھردواج کیلاش کھیر منداکینی سوشانت سنگھ مہیما چوہدری رتی اگنی ہوتری لارا دتہ زہرہ سہگل رضا مراد بھارت بھوشن

کھیل نشو کمار سریش رائنا پیوش چاولہ بھونیشور کمار راہول چودھری سمیت راٹھی پروین کمار سیما پونیا نتن تومر چندرو تومر پرکاشی تومر سوربھ چودھری انو رانی ؛ مسلح افواج میجر آسارام ​​تیاگی ششیندر پال تیاگی راکیش کمار سنگھ بھدوریا

ہور ویکھو

• دہلی
• ہریانہ
• راجستھان
• اتر پردیش
• اتراکھنڈ
• مغربی اتر پردیش

حوالے

1. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
2. "Archived copy"۔ news.outlookindia.com۔ 31 اگست 2013 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 2 فروری 2022  تحقق من التاريخ في: |access-date=, |archive-date= (معاونت)
3. Vidya Sagar Katiyar, "Indian Monsoon and Its Frontiers", Inter-India Publications, 1990, سانچہ:آئی ایس بی این.
4. Ajit Prasad Jain and Shiba Prasad Chatterjee, "Report of the Irrigation Commission, 1972", Ministry of Irrigation and Power, Government of India, 1972.
5. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
6. Bin Wang, "The Asian Monsoon", Springer, 2006, سانچہ:آئی ایس بی این.
7. R.K. Datta (Meteorological Office, Dum Dum) and M.G. Gupta (Meteorological Office, Delhi), "Synoptic study of the formation and movements of Western Depressions", Indian Journal of Meteorology & Geophysics, India Meteorological Department, 1968.
8. A.P. Dimri, "Models to improve winter minimum surface temperature forecasts, Delhi, India", Meteorological Applications, 11, pp 129–139, Royal Meteorological Society, Cambridge University Press, 2004.
9. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
10. "Chaudhary Charan Singh University, Meerut | About Us"۔ ccsuniversity.ac.in۔ 21 جولائ‏ی 2011 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 29 جولائ‏ی 2011  تحقق من التاريخ في: |access-date=, |archive-date= (معاونت)
11. "Dr B. R. Ambedkar University"۔ dbrau.ac.in۔ 21 جولائ‏ی 2011 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 29 جولائ‏ی 2011  تحقق من التاريخ في: |access-date=, |archive-date= (معاونت)
12. "About Us"۔ gbu.ac.in۔ 21 جولائ‏ی 2011 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 29 جولائ‏ی 2011  تحقق من التاريخ في: |access-date=, |archive-date= (معاونت)
13. "M.J.P. Rohilkhand University"۔ mjpru.ac.in۔ 31 جولائ‏ی 2011 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 29 جولائ‏ی 2011  تحقق من التاريخ في: |access-date=, |archive-date= (معاونت)
14. "Sardar Vallabha Bhai Patel University"۔ svbpmeerut.ac.in۔ ۲۱ فروری ۲۰۱۶ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 29 جولائ‏ی 2011  تحقق من التاريخ في: |access-date= (معاونت)
15. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
16. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
17. "Invertis University"۔ UniRank۔ اخذ شدہ بتاریخ 1 مارچ 2017  تحقق من التاريخ في: |access-date= (معاونت)
18. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
19. (2011 Census of India estimate)"India: Harit Pradesh"۔ City Population۔ Thomas Brinkhoff۔ 25 جنوری 2014۔ اخذ شدہ بتاریخ 23 فروری 2015 – Population Census India سے  تحقق من التاريخ في: |access-date=, |date= (معاونت)
20. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
21. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
22. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے singh2001gdj لئی۔
23. Khan, M.E., Patel, Bella, C., "Reproductive Behaviour of Muslims in Uttar Pradesh", The Journal of Family Welfare, مارچ 1997. 43(1) p. 13-29. Available online at
24. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
25. "Mayawati wants UP divided into four new states"۔ zeenews.india.com۔ Zee News Ltd۔ 15 نومبر 2011۔ اخذ شدہ بتاریخ 2 جولائ‏ی 2013  تحقق من التاريخ في: |access-date=, |date= (معاونت)

باہرلے جوڑ

• Hindu on Net
• ٹریبیون انڈیا
• جنوبی ایشیا انال