په افغانستان کې د کوېډ-۱۹ وبا

په افغانستان کې د کوېډـ۱۹ ( COVID-19 ) وبا د نړۍ په کچه په ۲۰۱۹ کال کې د کورونا ویروس ناروغۍ یوه برخه ده، چې د کورونا ویروس ۲ د سخت تنفسي علایمو (SARS-CoV-2) له امله رامنځته کېږي. د دې ویروس خپرېدل په افغانستان کې هغه وخت تصدیق شو، کله چې د ۲۰۲۰ کال د فبروري په ۲۴ په هرات کې د دې لومړۍ پېښه تائید شوه. ^[۱]

د ۲۰۲۳ کال د اپریل تر ۲۷ نېټې پورې ۲۱۴،۱۱۲ مثبتې او ۷،۸۸۸ مړینې پېښې تائید شوې وې. د ۲۰۲۱ کال د سپټمبر تر ۱۳ نېټې پورې ۱۱۸،۱۸۰ کسان ورغېدل. په افغانستان کې د کوېډ-۱۹ تر ټولو زیاتې پېښې کابل وې چې شمېر يې ۱۸۸۹۶ ؤ، ورپسې هرات کې ۹۳۴۳ پېښې او  بلخ کې ۳۴۳۱ پېښې وې. که څه هم د ۲۰۲۰ کال د اګست په ۵ د عامې روغتیا وزارت د یوې رسمي سروې په راپور راغلي وو چې د هېواد نږدې دریمه برخه نفوس یا نږدې ۱۰ مېلیون خلک په کوېډ-۱۹ اخته شوي وو.   ^{[۲][۳][۴][۵]}

مخینه

ریښې

د روغتیا نړیوال سازمان (WHO) د ۲۰۲۰ کال د جنورۍ په ۱۲ تائید کړه چې د چین د هوبي په ووهان کې د خلکو په یوه ډله کې یو نوی کورونا ویروس د تنفسي ناروغۍ لامل و، چې راپور یې د ۲۰۱۹ کال د دسمبر په ۳۱ نېټه WHO ته ورکړل شو. د کوېډ-۱۹ د مړینو سلنه د ۲۰۲۳ کال SARS په پرتله خورا ټیټ ؤ، خو سرایت یې ډېر لوړ ؤ او ټولو مړینو شمېر يې زیات ؤ. د افغانستان د موډل پر بنسټ مشهابت کونه څرګندوي چې د وخت توپیر لرونکي تکثیر شمېر ( ) لپاره ۹۵٪ د باور انتروال له ۰،۱ څخه ټیټ ؤ او د ۲۰۲۲ کال له نومبر څخه تر د ۲۰۲۱ کال  فبروري پورې راټیټ شو.   ^{[۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲]}

له ایران څخه ډله ییز راستنېدونکي

د ۲۰۲۰ کال په مارچ میاشت کې په ټول ایران کې د وبا د خپرېدو له امله لږ تر لږه ۱۵۰ زره افغانان له دې هېواد څخه د هرات ولایت اسلام قلعه پولې ته راستانه شول. د یوې میاشتې په اوږدو کې هره ورځ تر ۱۰۰۰ ډېر کسان له پولې تېرېدل. په هرات ولایت کې د ۲۰۲۰ کال د مارچ او اپریل ترمنځ د پېښو شمېر ۲۰۰ ته پورته شو. د چمن او تورخم په پوله په دریو ورځو کې څه باندې ۶۰ زره افغانان له پاکستانه راستانه شوي دي.    ^{[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸]}

د ۲۰۲۰ کال فبروري میاشت

د فبرورۍ په ۲۳ لږ تر لږه د هرات درې اوسېدونکي چې په هغه وروستیو کې د ایران له قم څخه راستانه شوي وو، شکمن وو چې په کوېډ-۱۹ ناروغۍ اخته وي. د وینې نمونې یې د نورو ازموینو لپاره کابل ته واستول شوې. افغانستان د کوېډ-۱۹ لومړۍ پېښه تائید کړه چې په هرات کې له درېیو کسانو څخه یو یې ۳۵ کلن سړی ؤ.   ^[۱۹][۲۰]

د ۲۰۲۰ کال مارچ میاشت

د مارچ له ۱ څخه تر ۱۴ پورې – لومړنۍ خپرېدنه

په هرات ولایت کې درې نوې پېښې د مارچ په ۷ ثبت شوې، چې په دې سره په افغانستان کې د ټولو مثبتو پېښو شمېر څلورو ته لوړ شو.   ^[۲۱]

د مارچ په ۱۰ د هرات ولایت څخه بهر په سمنګان ولایت کې لومړۍ پېښه ثبت شوه، په دې معنی چې په افغانستان کې ټولټې پنځه پېښې ثبت شوې. ماښام خوا ته دا شمېر اوو ته لوړه شو. ^[۲۲][۲۳]

د مارچ په ۱۴ نېټه لسمه مثبته پېښه تائید شوه. د افغانستان د عامې روغتیا وزارت اعلان وکړ چې په بلخ او کاپیسا ولایتونو کې لومړۍ مثبتې پېښې ثبت شوې دي. سمنګان کې هم د کرونا ویروس وبا دریمه مثبته پېښه ثبت شوه. په همغه ورځ یوولسمه پېښه هم اعلان شوه. د بلخ ولایت ناروغ له مثبتې ازموینې وروسته تښتېدلی ؤ. ^{[۲۴][۲۵][۲۶]}

د مارچ په ۱۴ په افغانستان کې له کرونا ویروس څخه لومړۍ رغېدلی کس په هرات کې د یوه ناروغ په توګه ثبت شو، چې دا لومړۍ مثبته پېښه هم وه. ^[۲۷]

سرچينې

1. Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
2. Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
3. Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
4. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Configuration ltr' not found.
5. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Configuration ltr' not found.
6. Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
7. Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
8. Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
9. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Configuration ltr' not found.
10. Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
11. Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
12. Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
13. Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
14. Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
15. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Configuration ltr' not found.
16. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Configuration ltr' not found.
17. Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
18. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Configuration ltr' not found.
19. Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
20. Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
21. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Configuration ltr' not found.
22. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Configuration ltr' not found.
23. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Configuration ltr' not found.
24. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Configuration ltr' not found.
25. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Configuration ltr' not found.
26. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Configuration ltr' not found.
27. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Configuration ltr' not found.