O Cancioneiro de Elvas (Elvas, Biblioteca Municipal Públia Hortênsia, Ms 11793) (P-Em 11793) é um manuscrito português do século XVI com música e poemas da época renascentista. É uma das fontes mais importantes de música profana na Península Ibérica, com obras em português e castelhano.
O manuscrito foi descoberto em 1928, na Biblioteca Municipal de Elvas, pelo musicólogo Manuel Joaquim e posteriormente publicado em 1940. É um dos quatro cancioneiros portugueses do século XVI que chegaram até nós. Os outros três são: o Cancioneiro de Lisboa, o Cancioneiro de Belém e o Cancioneiro de Paris.
Desconhece-se a data exata da sua cópia. Contudo, alguns fatores permitem dar uma datação aproximada:
Tudo isso permite afirmar que o Cancioneiro de Elvas foi copiado entre as décadas de 1560 e 1570, aproximadamente.
O tamanho do manuscrito é de 145 x 100 mm e consta de 100 fólios de papel. Apresenta restos de uma encadernação do século XVIII e foi encadernado de novo em 1965. No frontispício tem a inscrição: "ROMANCES / de / J.J. d'A.".
Está dividido em duas seções:
A parte musical do livro contém 65 obras polifónicas a 3 vozes, em castelhano e português, 3 delas incompletas. Todas as obras são anónimas. Contudo, a partir da comparação das peças com as de outros cancioneiros de origem ibérica, pôde ser determinada a autoria de 7 ou 8 delas: Juan del Encina (4 obras), Pedro de Escobar (2 ou 3 obras) e Pedro de Pastrana (1 obra). Das 65 obras, 16 são em português e as demais em castelhano.
Compõe-se de quatro coleções: duas delas com obras do repertório ibérico, ao redor de 1500, uma com peças portuguesas da primeira metade do século XVI, e a última com obras de origem portuguesa, com influência italiana, do terceiro quartel do século XVI.
As obras foram transcritas por três musicólogos: Manuel Joaquim, Manuel Morais e Gil Miranda.
A seguir inclui-se a lista das obras. Os códigos na coluna de "Gravações" especificam-se mais embaixo, na seção de "Discografia".
Nº Obra Compositor Gênero Concordâncias Gravações 1 Quedo triste receloso anónimo vilancico 2 Quierese morir Anton anónimo cantiga 3 Secaronme los pesares Pedro de Escobar vilancico CMP, CML, PAR LES, DUF 4 Todo me cansa y me pena anónimo cantiga 5 De vos y de mi quexoso anónimo cantiga PAR 6 No andes tan aborrido anónimo cantiga PAR 7 No piensen que á dacabar anónimo vilancico PAR 8 Perdi a esperança anónimo vilancico PAR LES 9 Lo que queda es lo seguro Pedro de Escobar? vilancico CMP, FLO, PAR 10 Antonilla es desposada anónimo vilancico PAR 11 Bendito sea aquel dia anónimo quartilla 12 Ado estás alma mia anónimo vilancico PAR 13 Pues quexar anónimo sextilla 14 Despososse tu amiga anónimo vilancico 15 Mas deveis a quien os sirve anónimo vilancico 16 Nadie se duela de mi anónimo vilancico 17 Quien con veros pena y muere anónimo vilancico PAR 18 Que sentis coraçon mio anónimo vilancico PAR UFF 19 Azme Amor el mal que puedees anónimo vilancico 20 Porque me nāo ves Ioāna anónimo vilancico LES, UFF 21 Por una sola vez anónimo vilancico 22 Señora aunque no os miro anónimo PAR 23 Tu gitana que adevinas anónimo vilancico UFF 24 Por amores me perdi anónimo vilancico UFF 25 Las tristes lagrimas mias anónimo vilancico UFF 26 Perdido polos meus olhos anónimo vilancico 27 Cuydados meus tāo cuidados anónimo vilancico LES, UFF 28 El que ama no descansa anónimo vilancico 29 Testou minha ventura anónimo cantiga LES, UFF 30 Ia nāo podeis ser contentes anónimo cantiga LES 31 Parti ledo por te ver anónimo cantiga 32 Que he o que vejo anónimo cantiga UFF 33 De vos e de mim naceo anónimo cantiga 34 Toda noite e todo dia anónimo cantiga 35 Con mi dolor y tormento anónimo cantiga 36 Que dizen allá Paschual anónimo cantiga 37 Se do mal que me quereis anónimo cantiga 38 Ia que viveis tāo ausentes anónimo cantiga 39 Nāo podem meus olhos vervos anónimo vilancico 40 Obriga vossa lindeza anónimo cantiga UFF 41 Señora bem poderey anónimo cantiga 42 No veros y dessearvos anónimo quintilla 43 Ia dei fim a meus cuidados anónimo cantiga 44 Aunque no me pidais cuenta anónimo vilancico 45 Mil vezes llamo la muerte anónimo vilancico 46 Una amiga tengo hermano Juan del Encina vilancico CMP ANT, CON 47 Quien te traxo el cavallero Juan del Encina vilancico CMP ANT, MAP 48 Vamonos Juan al aldea anónimo cantiga 49 La vida y la muerte juntas anónimo vilancico 50 No tienen vado mis males Juan del Encina vilancico CMP, UPS ANT, GUI 51 No m'agravio de la pena anónimo vilancico 52 Congoxa del mal presente anónimo vilancico 53 Todo plazer me desplaze anónimo vilancico 54 Ya cantan los gallos anónimo vilancico CMP 55 Sempre fiz vossa vontade anónimo vilancico 56 Romerico tu que vienes Juan del Encina vilancico CMP, CMS ANT, VAL, BER, COM, ALT, SPI, DAE, UFF 57 Passame por Dios barquero Pedro de Escobar vilancico CMP, LIS HIL, LES, UFF 58 Yo t'aconsejo Paschual anónimo cantiga PAR 59 Llenos de lagrimas tristes Pedro de Pastrana cantiga CMB UFF 60 Oigan todos mi tormento anónimo vilancico UFF 61 Ojuelos graciosos anónimo vilancico PAR, BEL 62 Mirad que negro amor, y que nonada anónimo terceiro BEL 63 Ala villa voy anónimo vilancico GOT, UFF 64 Aquella voluntad que se á rendido anónimo terceiro BEL UFF 65 Venid a sospirar al verde prado anónimo terceiro BEL STU, UFF Concordâncias com outros manuscritos:
- [CMP] - Cancioneiro de Palácio (E-Mp 1335)
- [CMS] - Cancioneiro de Segóvia (E-SE s.s.)
- [UPS] - Cancioneiro de Uppsala
- [CMB] - Cancioneiro de Barcelona (Barcelona, Biblioteca de Catalunya, Ms 454) (E-Bbc 454)
- [PAR] - Cancioneiro de Paris (Paris, Bibliothèque École Nationale Supérieure des Beaux-Arts Masson 56) (F-Pba 56: Masson)
- [CML] - Cancioneiro de Lisboa (Cancioneiro Musical da Biblioteca Nacional) (Lisboa, Biblioteca Nacional C.I.C. 60) (P-Lm Res C.I.C. 60)
- [FLO] - Florência, Biblioteca Nazionale Centrale, Magliabechiano 107bis (I-Fm Magl. 107bis)
- [BEL] - Cancioneiro de Belém (Museu Nacional de Arqueologia e Etnologia ms. 3391)
A seção literária do cancioneiro contém 36 obras, das quais 15 são romances, 7 são glosas e 14 são vilancicos e cantigas. Assim como ocorre com as obras musicais, a maior parte das obras literárias são em castelhano. Somente três são em português. Conhecem-se alguns autores por encontrarem-se seus poemas também em outras fontes. Entre estes literatos temos a: Juan del Encina, Garci Sánchez de Badajoz, Dom Manuel de Portugal, Pêro Andrade de Caminha e o Comendador Escrivá.
A discografia que vem a seguir ordena-se segundo o ano de gravação, embora se inclua a edição mais moderna em CD. Somente citam-se os discos originais, não os que são recopilações.
|situação=
ignorado (ajuda)|situação=
ignorado (ajuda)|situação=
ignorado (ajuda)