Nicola Matushi

Nicola Matushi[1] (pi gãrtseashce: Νικόλαος Ματούσης; 1899–1991) fu avucat armãnescu, politicean, shi celnic a Leghiiljei romana, colaboratsionistu, separatistu a unitãljei paramilitarã tu chirolu a Defterlui Polim Munidal tu Gãrtsia di Mese.

Banã

[alâxire | modificare sursă]

Nicola Matushi fu aflat tu hoara-armãneascã Samarina tu anlu 1899 tu taifa-armãneascã. Dupu tsi bitisi Ghimnaziulu (Litseulu) di Tricala, studiea ãndreptu pi Univerzitatea Natsionalã shi Capodistrianeascã dit Athina. Dupu-atsea s-duse la lucru ca avucat Larisa. Ira un natsionalistu armãnescu dit inima-mplinã shi ca tinir ira membru a Partiiljei comunisticheascã dit Gãrtsie, cu-atsea tsi-fãtsea parte di Comitetlu tsentral pãnã tu anlu 1926 cãndu u-scoasirã di aclo. Dupu atsea s-turna Larisa iu ira activ tu Partia Agrarianã di Ioanis Sofianopulos[2].

Defterlu Polim Mundial

[alâxire | modificare sursă]

Cãndu ahurhi ocupatsia ali Gãrtsii di Axã, Matushi s-ligã cu Alchibiad Diamandi cu cai protã s-astrãvãsi tu anlu 1920. Deadun u-fundarã statlu armãnescu Printsipatlu di la Pindu cai fu di tu Tesalie pãnã di Epirlu sh-Machedonie tu locurle iu bãna Armãnjlji tu Gãrtsie. Matushi, Demosthenes Tsurtras shi Constantinos Tahas u-fundarã Leghia Romanã tsi ira agiutatã di Italie tsi ira puteare militarã a statlui. Tu anlu 1942, dupu-atsea tsi Diamandi s-dutsea dit Gãrtsie tu Rumãnie, Matushi s-fãtsea celnic a Leghiiljei[3]. Deapoea, cãndu Leghia si-surpa cãtse sutsãnitorlji italicheshci fudzirã shi yinirã Ghermanlji, shi arãvdarea gãrtseascã ira cama activã, s-dutsea Athina, iu prubuea sã-zburascã cu autoritãtsli ocupantsã ghermanicheshti nu s-featsirã bune shi nu-lji deadirã pozitsia ti ministru tu guvernulu a statlui gãrtsescu. Cãndu didea mãnã di ambitsiile s-fundã statlu armãnescu, adrã unã organizatsia colaboratsionistã - Organizatsia a Pionerlor a Evropãljei Nao (OPEN). Tu bitisitã a anlui 1942 icã ahurhitã a anlui 1944 s-dutsea dupu Diamandi, shi s-fudzi Rumãnie[4].

Dupu agudarea di stat a Vãsiljelui rumãnescu Mihai, Partia Comunisticheascã Rumãneascã u-loa puteare tu statlu, shi u-pitricu Matushi 20 di-anji ahapse, pi unã insulã a Dunariljei. Tu anlu 1964 dupu cãftãrle a lui shi-a guvernului gãrtsescu, ira dat tu mãnjle a autoritãtslor gãrtseshci, cai u-pitricurã ahapse shi pi-giudiclu, iu fu giudicat ti pridarea-a statlui (ca niscãntsã memberi a Leghiiljei Romanã pi giuditsle dupu polimlu 1945-1947). Di giudiclu inshi liber di crime di polim. Tu anlu 1976 ãlji-si turnarã tutile ãndrepturi di giudiclu gãrtsescu[5]. Deapoea bãna Athina, Lutrachi shi dit anlu 1966 Larisa, iu muri tu anlu 1991.

Taifã

[alâxire | modificare sursă]

Tu anlu 1920 sã-nsurã cu Sofia Balodimou (nu sã shcie - 1984), avea unã featã cu numã Xeni (1927 - 28 Yizmaciunji 1985) cai s-fãtsea zugrafa (pictora)[6].

  1. ↑ Adina Berciu-Drăghicescu, Maria Petre, Școli și biserici românești din Peninsula Balcanică, Documente (1918–1953), Editura Universității din București, 2006, Volumul II, ISBN 9789737371867
  2. ↑ Koukounas, Demosthenes (2013). Η Ιστορία της Κατοχής [Istoria a ocupatsiiljei] (pi gãrtseashce). Tom II. Athina: Livani. p. 252. ISBN 978-960-14-2687-7.
  3. ↑ Τα παιδιά της λύκαινας. Οι "επίγονοι" της 5ης Ρωμαϊκής Λεγεώνας κατά τη διάρκεια της Κατοχής (1941–1944), (Fumeljlji a lupoanjiljei, mushcinitorlji a Leghiiljei Romanã a Tsintsilea tu chirolu a perioadãljei di Ocupatsia ali Gãrtsie) (1941–1944), Σταύρος Παπαγιάννης (Stavros Papayiannis), Εκδόσεις Σοκόλη. ISBN 978-960-7210-71-5, 1999, 2004, pp. 28, 47 and 444: Tu documentile ofitsiale di Shcurtu 1942, Catastihli a Comunitatiljei Ampelona, Matushi easte scriat ca Πρόεδρος της Ρωμαϊκής Λεγεώνος (Prezidentu a Leghiiljei Romanã)
  4. ↑ Koukounas, Demosthenes (2013). Η Ιστορία της Κατοχής [Istoria a ocupatsiiljei] (pi gãrtseashce). Tom II. Athina: Livani. p. 252. ISBN 978-960-14-2687-7.
  5. ↑ Η ρουμάνικη προπαγάνδα (Propaganda rumãneascã), www.almyros.vlahoi.net, Verzia dighitalã a cartiljei: ΒΛΑΧΟΙ, ΙΣΤΟΡΙΑ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ – ΕΘΙΜΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ, ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΒΛΑΧΩΝ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΑΛΜΥΡΟΥ (ARMÃNJLJI, ISTORIA - CULTURÂ - ADETS - PERSOANI, επιμέλεια: Δημήτριος Γ. Τσούτσας, Αλμυρός 2006
  6. ↑ Παπαθεοδώρου, Νικόλαος Αθ. (2015-03-04). "Η οικογένεια Νικ. Ματούση" (Taifa al Nicola Matushi). Ελευθερία (fimirida ali Larisa). Frãndzã dishcljisã 2015-08-16