Jošanička Banja
| Jošanička Banja | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Upravni okrug | Raški |
| Opština | Raška |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2022) | 1154 |
| Geografija | |
| Koordinate | 43°23′21″N 20°45′08″E / 43.389167°N 20.752222°E |
| Nadmorska visina | 550 m |
  Jošanička Banja Jošanička Banja (Srbije) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 36345 |
| Pozivni broj | 036 |
| Registarska oznaka | RA |
Koordinate: 43° 23′ 21" SGŠ, 20° 45′ 08" IGD
Jošanička Banja se nalazi na obroncima Kopaonika (24 km), u dolini reke Jošanice i njene pritoke Samokovke. Leži na nadmorskoj visini od 550 m i ima karakteristike klimatskog lečilišta. Jošanička Banja i njena okolina su bogate zelenilom i šumama u kojima dominira «Banjski borjak» (crni bor na površini od oko 29 ha) koji predstavlja deo posebne prirodne vrednosti, naročito za zdravstvene i rekreativne potrebe. Banjski kompleks je površine 1,2 ha sa funkcijom pasivne rekreacije. Postoje uredjene staze za pešačenje za potrebe rekreacije stanovništva i gostiju Jošaničke Banje.
Jošanička Banja je, saobraćajno, dobro povezana s obzirom da se nalazi na regionalnom putu Raška – Biljanovac – Jošanička Banja – Kopaonik – Brus i na putu Jošanička Banja – Aleksandrovac, a na 10 km od Banje prolazi železnička pruga Kraljevo – Kosovska Mitrovica.
Udaljena je od Beograda 245 km i od Kraljeva 74 km. Do Banje se stiže auto-putem Beograd – Niš sa odvajanjem prema Kraljevu i magistralnim putem Beograd – Kraljevo. Jošanička Banja je gradsko naselje u Srbiji u opštini Raška u Raškom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 1154 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 1296 stanovnika).
Od 1976. godine u Jošaničkoj Banji su počela hidrogeološka istraživanja termalnih voda da bi se utvrdila lokacija izvora, temperatura, lekovita i druga svojstva. 1978. godine obnovljena su istraživanja, i na dubini od 230 m otkriveni su novi izvori kapaciteta do 2 l u sekundi temperature do 48 stepeni celzijusovih, istog sastava kao i ostali izvori.
Voda Banje bila je poznata i njenim istorijskim stanovnicima. Naime, vodu ove Banje koristili su i Rimljani, a pre njih verovatno i doistzorijski stanovnici ovog područja.
Prvo stručno ispitivanje lekovitosti voda Jošaničke Banje nama je poznato tek 1834. godine. Voda je ispitivana na Bečkom medicinskom univerzitetu a na zahtev kneza Miloša pa je tom prilikom voda Jošaničke Banje izjednačena sa vodama Ribarske i Brestovačke Banje.
Naredne 1835. godine vodu je ispitao i baron Herder, kraljevsko-saksonski upravitelj rudokopa, i isto nastavio ponovo 1846. godine. Tih godina u Jošaničkoj Banji su se lečili članovi porodice kneza Miloša.
U svom obilasku terena, Josif Pančić je posvetio nešto više pažnje Jošaničkoj Banji i o njoj rekao sledeće: „Da je najtoplija u Jevropi i nema sebi druge do one u Brusi i Maloj Aziji i još da se po medičkoj rednji može meriti s vodom u Gostronu, samo što je ova mnogo toplija“.
Sem Herdara lekovitost vode su još ispitivali i lekar Kunibert, Šlezinger i Šans 1882. godine, svi iz Beča. Lekovitost vode su ispitivali i naši lekari, dr. Leka i Ščerbakov.
Izvori Jošaničke Banje nalaze se na vulkanskom području i proizišli kao rezultat tektonskih promena u periodu od kraja oligocena do početka deluvija. Ima ih 13, od kojih su punovodni njih 4. Oni daju 30l u sekundi. Izbijaju iz pukotina stena serpetina i trahita. Na levoj obali reke Jošanice ispod jedne strane koja gravitira ka obali, nalazi se glavni izvor koji daje 7l vode u sekundi temperature 78,5 stepeni i on je jedini radioaktivan i ima 11 MJ.
U Luškom potoku nalazi se izvor hladne vode od 14 stepeni koji je jačine oko 0,08 l u sekundi i ima ukus gvožda.
Za korišcenje termalne vode u Jošaničkoj Banji 1935. godine sazidano je kupatilo koje se i danas upotrebljava. Pored ovog kupatila je i staro tursko kupatilo iz XVII veka.
Posle II svetskog rata Jošanička Banja dobija sve uslove za razvoj i nastavlja se njeno korišćenje u lečilišne svrhe ali još uvek nije razvijena kao pravo banjsko lečilište visoke kategorije.
Jošanička Banja se ubraja među balneološka naselja sa najtoplijom vodom u Evropi, što joj uz podneblje, blizinu prelepih predela Kopaonika i Golije kao i dobru saobraćajnu infrastrukturu, omogućuje da bude značajna turistička destinacija na ovom kraju.
Jošanička Banja ima 5 izvora mineralnih voda, koji se ubrajaju medu najtoplije u našoj zemlji. Glavni izvor daje 7 litara vode u sekundi i temperature je 78C. Ostali izvori su ukupnog kapaciteta 30 litara u sekundi. Vode Jošaničke Banje pripadaju grupi hipertermi, sadrže natrijum, kalijum, kalcijum, hidrokarbonate, sulfate i fluor. Koriste se u lekovite svrhe pijenjem i u kombinaciji sa hidro-kinezi terapijom i medikamentima. Mogle bi se veoma uspešno koristiti u balneološkom tretmanu kod zapaljenjskog, degenerativnog i ekstraartikularnog reumatizma, nekih vrsta steriliteta kod žena, kožnih oboljenja i kod svih sekundarnih oboljenja nastalih posle povreda i posle operativnih stanja.
Kupanje se sprovodi u kupatilu sa 12 kada i jednim manjim bazenom, a lečenje u zdravstvenoj stanici. S obzirom na visoku temperaturu i povoljnu mineralizaciju može se koristiti za grejanje prostorija i raznovrsnih proizvodnih hala u proizvodnji cveća, voća i povrća.
Jošanička Banja ima dugu tradiciju u lečenju reumatskih oboljenja, a prvi podaci o organizovanom korišćenju banje datiraju iz 1922. godine kada je postojalo kupatilo koje se koristilo još u turskom periodu. To kupatilo se i danas koristi i naziva se Tursko kupatilo.
Posle toga izgrađeno je 1935. godine novo kupatilo sa 10 kada i jednim manjim bazenom koje je još u upotrebi.
Voda iz Jošaničke Banje je povoljna naročito za lečenje sledećih oboljenja:
- Degenerativna reumatska oboljenja
- Zapaljenjska reumatska oboljenja u laboratorijskoj i klinički smirenoj fazi
- Stanja tokom povreda i korektivnih operativnih zahvata na lokomotornom sistemu
- Hiperacidni gastritis
- Prevencije karijesa
- Ekcema i psorijaze i dr.
Pored korišćenja vode u lekovite svrhe, ona se može koristiti za potrebe sporta i rekreacije, kao i opšteg i zdravstvenog turizma.
U naselju Jošanička Banja živi 929 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,0 godina (39,2 kod muškaraca i 42,8 kod žena). U naselju ima 360 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,20.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Srbi | 1152 | 99.82% | ||
| Rusi | 1 | 0.08% | ||
| nepoznato | 0 | 0.0% | ||
| m | ž | |||
| ? | 0 | 1 | ||
| 80+ | 6 | 16 | ||
| 75-79 | 15 | 21 | ||
| 70-74 | 32 | 35 | ||
| 65-69 | 36 | 50 | ||
| 60-64 | 41 | 49 | ||
| 55-59 | 35 | 35 | ||
| 50-54 | 30 | 37 | ||
| 45-49 | 49 | 41 | ||
| 40-44 | 37 | 34 | ||
| 35-39 | 39 | 33 | ||
| 30-34 | 42 | 44 | ||
| 25-29 | 41 | 37 | ||
| 20-24 | 36 | 27 | ||
| 15-19 | 29 | 28 | ||
| 10-14 | 33 | 30 | ||
| 5-9 | 47 | 28 | ||
| 0-4 | 28 | 32 | ||
| prosek | 39.2 | 42.8 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 232 | 44 | - | 14 | 46 | 2 | 18 | 23 | 11 | 19 |
| Ženski | 102 | 13 | - | 1 | 10 | - | 1 | 20 | 12 | 1 |
| Oba | 334 | 57 | - | 15 | 56 | 2 | 19 | 43 | 23 | 20 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | - | 36 | 9 | 2 | 2 | 6 | - | - | - | |
| Ženski | - | 19 | 1 | 13 | 9 | 1 | - | - | 1 | |
| Oba | - | 55 | 10 | 15 | 11 | 7 | - | - | 1 |
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
- Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
- Gugl satelitska mapa (Maplandia)
- Jošanička Banja Kompletan vodič kroz Srbiju
- Jošanička Banja, zelena vrata Kopaonika
