Notij
Νότιον (el) Notium (la) | |
|---|---|
| Zemlja | Turska |
| Regija | Ahmetbeyli, Izmir |
| Civilizacija | Antička Grčka |
  | |
| Koordinate: 37°59′N 27°11′E / 37.983°N 27.183°E | |
Notij ili Nocij (starogrčki: Νότιον = "južni", latinski: Notium) bio je drevni grčki grad na zapadnoj obali Male Azije, koji se nalazio nekih 50 km južno od Izmira u današnjoj Turskoj, u zalivu Kišadasi. Notij je bio smešten na jednom brdu s koga se moglo videti more i služio je kao luka za obližnji grad Kolofon i Apolonovo svetilište u Klarosu, kamo su dolazili mnogobrojni ljudi koji su očekivali savet od boga. Sačuvani su ostaci odbrambenih zidina, nekropole, hrama, agore i teatra. Ruševine Notija smeštene su danas istočno od grada Ahmetbeylija u oblasti Menderesu u okviru provincije Izmir u Turskoj.
Najstariji spomen Notija nalazi se kod Herodota, koji ga ubraja među eolske gradove ― koji leže između Smirne i Pergama i od kojih je Notij najjužniji: "Kuma, zvana Frikonijska, Lerise, Nove Zidine, Temnos, Kila, Notij, Egiresa, Pitana, Egeje, Mirina, Grinija".[1] Između eolskog Notija i obližnjeg jonskog grada Kolofona postojalo je, kako se čini, izraženo suparništvo, što bi moglo objasniti i mit o nadmetanju između dva znamenita proroka u Apolonovom proročištu u Klarosu ― Mopsa, koji je učestvovao u pohodu Argonauta i koga su poržali građani Notija, i Kalhanta, koji je, pak, bio učesnik trojanskog rata i koga su podržvali Kolofonjani.[2] Premda mitu, Kalhant je izazvao Mopsa na nadmetanje oko toga ko je bolji prorok; pogađali su koliko ima maslina na jednom stablu, ali Kalhant je izgubio i umro od tuge.[3]
U vezi s istorijskim odnosima Notija i Kolofona, može se "pretpostaviti ili da su jonski naseljenici pregovorima isposlovali pravo prolaza do svog grada u unutrašnjosti ili, što je verovatnije, da su isprva do njega stizali jednom od drugih rečnih dolina".[4] Robin Lane Fox, razmatrajući drevno suparništvo između dva grada, piše:
"Odnosi između Kolofona i obližnjeg Notija nikad nisu bili laki i njihovo ogorčeno suparništvo objašnjava priču o nadmetanju dvojice proroka u Klarosu. Eolski Grci u Notiju imali su poseban odnos s Mopsom, dok su jonski Grci u Kolofonu imali poseban odnos prema Kalhantu. Stoga je za Eoljane, koji su kontrolisali Klaros, bila naročito značajna tvrdnja da je Mopso pobedio Kalhanta i tako prouzročio njegovu smrt na tom mestu".[5]
H. W. Parke sugeriše da je u 7. veku pne. "Klaros kontrolisao Notij, koji je verovatno ostao mali eolski grad, kojim je dominirao njegov moćniji sused u unutrašnjosti [tj. Kolofon], ali koji je istovremeno stajao pod zaštitom tog moćnijeg suseda od eventualnih pretnji iz Lidije. Sam Notij nije bio dovoljno velik da bi sam osnivao vlastite kolonije".[6] Polovinom 6. veka pne. Persija je osvojila i Kolofon i Notij, ali su oba grada oslobođena tokom grčko-persijskih ratova, a zatim su se kao zasebni entiteti pridružili Delskom savezu, pri čemu je Kolofon plaćao foros od tri talenta godišnje, a manji Notij samo jednu trećinu talenta.[7]
Prvih godina peloponeskog rata Notij su razdirali unutrašnji sukobi, a onda je jedna od strana u sukobu pozvala plaćenike pod persijskim zapovedništvom. Ali atinski vojskovođa Pahet nije imao milosti kad je vraćao proatinsku stranku na vlast, "a potom su" ― kaže Tukidid ― "iz Atine poslati kolonisti i to je mesto kolonizovano po atinskim zakonima".[8] Nakon toga Notij je bio jedno od atinskih uporišta. Tu se 406. pne. odigrala bitka kod Notija, iz koje je Sparta izašla kao pobednik. Krajem 4. veka pne. nalazimo da je Notij s Kolofonom udružen u simpolitiju, tj. neku vrstu federacije,[9] da bi "do rimskog doba ime 'Notij' sasvim iščezlo iz upotrebe".[10]
- ↑ Herodot, Istorija, I, 149, 1.
- ↑ Fox 2008: str. 222
- ↑ Strabon, Geografija, XIV, 1, 27.
- ↑ Parke 1985: str. 119
- ↑ Fox 2008: str. 70‒71
- ↑ Parke 1985: str. 120‒121
- ↑ Parke 1985: str. 122
- ↑ Tukidid, Istorija peloponeskog rata, III, 34, 1‒4.
- ↑ Cohen 1996: str. 184
- ↑ Parke 1985: str. 126
- Cohen, Getzel M. (1996). The Hellenistic Settlements in Europe, the Islands, and Asia Minor. University of California Press.
- Fox, Robin Lane (2008). Travelling Heroes: Greeks and Their Myths in the Epic Age of Homer. London.
- Parke, Herbert William (1985). The Oracles of Apollo in Asia Minor. Taylor & Francis.