Ovčarsko-kablarska klisura
| Ovčarsko-kablarska klisura | |
|---|---|
 I kategorija zaštite - zaštićeno područje međunarodnog, nacionalnog, odnosno izuzetnog značaja. | |
| Lokacija | Reka Zapadna Morava |
| Najbliži grad | Čačak, Lučani  Srbija |
| Površina | 22,5 km² (9 mi² ) |
| Oznaka | režimi zaštite II i III stepena |
| Osnivanje | 2000. god. Uredba o zaštiti predela izuzetnih odlika „Ovčarsko−Kablarska klisura” („Službani glasinik RS“, br. 16/2000).[1] |
| Upravitelj | Turistička organizacija Čačka. |
Ovčarsko-kablarska klisura u administrativnom pogledu pripada teritorijama opština Čačak i Lučani, Srbija. Od Lučana je udaljena oko 12 km.[2]
U centralnom delu Srbije reka Zapadna Morava, probijanjem kroz masive Ovčara i Kablara, usekla je jedinstvenu klisuru|klisuru. Usporavajući svoj tok u dodiru sa liticama Ovčara i Kablara, reka gradi tri jedinstvena nakalemljena ili uklještena meandra, čime klisura predstavlja geomorfološki fenomen naročitih prirodnih vrednosti, sa 12 reprezentativnih geoloških i geomorfoloških objekata geonasleđa.
Prirodne vrednosti zaštićenog područja upotpunjuje Ovčar banja, smeštena u središtu klisure, na nadmorskoj visini od 279 m. Banja sa svojim kapacitetima, lekovitim svojstvima mineralne vode kojom obiluju termalni izvori i pejsažnom atraktivnošću prelepih bigrenih slapova i kadica na Banjskom potoku, od naročitog je značaja za budući razvoj turizma ovog kraja.
Područje klisure odlikuje izuzetno florističko bogatstvo i klisura predstavlja jedan od centara raznovrsnih ekosistema i vegetacijskih serija: polidominantnih, zatim osiromašenih, reliktnih zajednica, kao i zajednica savremenog tipa. Zabeležena su 864 biljna taksona od kojih su 18 strogo zaštićenih biljnih vrsta, 43 endemične vrste i 47 reliktnih vrsta, kao i prisustvo tercijarnih relikata (crni grab, grab, grabić, crni jasen, ruj i dr.) u hrastovom ili prelaznom hrastovo-bukovom pojasu. U okviru granica područja registrovano je ukupno 185 vrsta ptica, a od sisara: vuk, mrki medved i drugi, 11 vrsta gmizavaca i devet vrsta vodozemaca (šest vrsta gmizavaca i osam vrsta vodozemaca pripadaju grupi strogo zaštićenih vrsta). Od ihtiofaune zastupljene su strogo zaštićene vrste riba (vijunica, vijun i balkanski vijun), 18 autohtonih recentnih vrsta riba (14 ima status zaštićenih divljih vrsta: potočna pastrmka, dvoprugasta uklija, deverika, bucov, mrena, potočna mrena, škobalj, šaran, krkuša, gavčica, klen, som, štuka i grgeč). Registrovano je 95 vrsta dnevnih leptira (15 strogo zaštićenih vrsta od nacionalnog značaja, dok je pet vrsta od evropskog značaja).
Ukupne vrednosti klisure dopunjavaju i prisutni manastiri kao spomenici i duhovnog nasleđa.
Uredbom o zaštiti predela izuzetnih odlika „Ovčarsko−Kablarska klisura” („Službani glasinik RS“, br. 16/2000) područje klisure dobilo je status zaštićenog područja - predeo izuzetnih odlika.
Pored prirodnih vrednosti, jedinstvenom i atraktivnom Ovčarsko−Kablarsku klisuru čini 11 srednjovekovnih manastira i drugi sakralni i memorijalni objekti i obeležja, raspoređeni pored Zapadne Morave ili rasuti po padinama Kablara i Ovčara. Na levoj strani Zapadne Morave nalaze se Blagoveštenje, Ilinje, Savinje, Nikolje, Uspenje i Jovanje, a na desnoj Sretenje, Trojica, Preobraženje, Vaznesenje i Vavedenje. Ovo zaštićeno područje jedno je od retkih gde se povezuju i sjedinjuju prirodne karakteristike i kulturna baština, čineći jedinstvenost predela.
Na području zaštićenog područja utvrđuju se režimi zaštite I, II i III stepena.
- Režim zaštite I stepena obuhvata površinu od 8,47 ha (0,17%), u okviru koje se nalaze lokaliteti: „Banjski potokˮ i „Orlove steneˮ.
- Režim zaštite II stepena obuhvata površinu od 1.205,44 ha (24,54%), u okviru koje se nalaze lokaliteti: „Orovicaˮ, „Vjetrinaˮ, „Čvrkićiˮ, „Vidovoˮ, „Meandriˮ, „Kablarˮ, „Ridˮ, „Duga kosaˮ, „Ovčarˮ, „Debela goraˮ, „Svete Trojiceˮ, „Dučalovićiˮ, „Banjski potok IIˮ i „Sadljikeˮ.
- Režim zaštite III stepena obuhvata površinu od 3.696,89 ha (75,28%), u okviru koje se nalaze lokaliteti koji nisu pod režimima zaštite I i II stepena.
Zbog prisustva velikog broja vrsta ptica ovo područje izdvojeno je kao međunarodno značajno područje za ptice – IBA područje (Important Bird Areas), a nalazi se i u okviru EMERALD mreže (PC0000033).
Turistička organizacija Čačka je upravitelj zaštićenim područjem.[1]
- ↑ 1,0 1,1 „Ovčarsko-kablarska klisura”. Zavod za zaštitu prirode - www.zzps.rs. Arhivirano iz originala na datum 2022-01-10. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Predeo izuzetnih odlika Ovčarsko-kablarska klisura”. www.tos.org.rs. Arhivirano iz originala na datum 2022-01-05. Pristupljeno 10. 10. 2021.
