Koordinate: 43° 26′ 32" SGŠ, 21° 51′ 00" IGD
Vele Polje je naseljeno mesto u gradskoj opštini Crveni Krst na području grada Niša u Nišavskom okrugu. Nalazi se u južnom delu Aleksinačke kotline, 24 kilometra severno, na putu od Toponice ka selima Vrelo i Paligrace. Prema popisu iz 2002. bilo je 537 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 652 stanovnika).
Vele Polje je staro, još u srednjem veku formirano selo. Ime mu znači veliko polje. Turski popis 1454/55. godine, neposredno nakon pada ovih krajeva u turske ruke, zatekao ga je pod današnjim nazivom, kao razvijeno selo sa 33 kuće i dažbinom u iznosu 2.967 akči. Nakon četiri decenije, 1498. godine, evidentirano je kao veliko selo, zeamet Ibrahim-bega iz Niša sa 111 domova, 35 samačkih, 9 udovičkih domova, 2 rajinske vodenice (koje rade pola godine) i sa dažbinama koje iznose 15.717 akči.
Prema turskom popisu nahije Niš iz 1516. godine, mesto je bilo jedno od 111 sela nahije i nosilo je isti naziv kao danas, a imalo je 100 kuća, 11 udovička domaćinstva, 16 samačka domaćinstva.[1]
Izveštaji austrijskih uhoda s kraja 18. veka (1783. i 1784. godine) takođe su ga spomenuli sa 60 kuća. Početkom 20. veka, godine 1910. selo je imalo 93 domaćinstva i 718 stanovnika, a 1921. godine 110 domačinstava i 790 stanovnika.
Iz doba okupacije Turske, poznati meštanin Kitka je bio hajduk.
Po oslobođenju od Turaka, Vele Polje se razvijalo, pre svega, kao ratarsko-stočarsko selo. Prostraniji šumski fondovi turskog i postturskog perioda isticali su i značaj prodaje drveta i drvene građe. Zbog većih kompleksa obradive i plodnije zemlje, Vele Polje je iskazivalo veći stepen imućnosti u odnosu na okolna sela. Vremenom je, čak, ispoljilo tendenciju razvoja ka manjem lokalnom središtu. Dominirajući poljoprivredni karakter je zadržalo i u periodu posle Drugog svetskog rata, premda su se od šezdesetih godina ispoljile izrazite tendencije iseljavanja i zastarevanja (staračka domaćinstva). Od 1975. godine javile su se i tendencije kupovanja parcela za izgradnju vikend kuća. Prema popisnim podacima, u selu je u 1971. godini živelo 81 poljoprivredno, 49 mešovitih i nepoljoprivrednih domaćinstava
Interesantno je po tome što su meštani igradili veštački kanal takozvana „Reka“ koji uzima vodu iz reke poviše sela i prolazi skoro polovinom sela. Kanal služi za navodnjavanje bašti u neposrednoj blizini sela. Na kanalu je izgrađena i vodenica.
U naselju Vele Polje živi 462 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 50,2 godina (49,2 kod muškaraca i 51,1 kod žena). U naselju ima 192 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,79.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
- Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
|
|
Stanovništvo prema polu i starosti [3]
|
|---|
|
m |
|
|
ž |
| ? |
2 |
|
|
2 |
| 80+ |
8 |
|
|
20 |
| 75-79 |
14 |
|
|
19 |
| 70-74 |
28 |
|
|
35 |
| 65-69 |
24 |
|
|
28 |
| 60-64 |
25 |
|
|
29 |
| 55-59 |
21 |
|
|
21 |
| 50-54 |
23 |
|
|
14 |
| 45-49 |
16 |
|
|
11 |
| 40-44 |
16 |
|
|
8 |
| 35-39 |
15 |
|
|
12 |
| 30-34 |
14 |
|
|
12 |
| 25-29 |
14 |
|
|
13 |
| 20-24 |
7 |
|
|
3 |
| 15-19 |
10 |
|
|
14 |
| 10-14 |
7 |
|
|
14 |
| 5-9 |
12 |
|
|
10 |
| 0-4 |
6 |
|
|
10 |
| prosek |
49.2 |
|
|
51.1 |
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
| Godina popisa
|
1948.
|
1953.
|
1961.
|
1971.
|
1981.
|
1991.
|
2002.
|
| Broj domaćinstava
|
191
|
213
|
241
|
136
|
240
|
221
|
192
|
|
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
| Broj članova
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10 i više
|
Prosečan broj članova
|
| Broj domaćinstava
|
45
|
63
|
29
|
22
|
13
|
15
|
5
|
-
|
-
|
-
|
2.79
|
|
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
| Godina popisa
|
1948.
|
1953.
|
1961.
|
1971.
|
1981.
|
1991.
|
2002.
|
| Broj domaćinstava
|
237
|
42
|
165
|
18
|
12
|
-
|
241
|
|
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
| Broj članova
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10 i više
|
Prosečan broj članova
|
| Broj domaćinstava
|
20
|
162
|
57
|
1
|
1
|
|
|
|
|
|
|
|
Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja
| Pol
|
Ukupno
|
Poljoprivreda, lov i šumarstvo
|
Ribarstvo
|
Vađenje rude i kamena
|
Prerađivačka industrija
|
Proizvodnja i snabdevanje...
|
Građevinarstvo
|
Trgovina
|
Hoteli i restorani
|
Saobraćaj, skladištenje i veze
|
| Muški
|
169
|
78
|
-
|
1
|
26
|
1
|
28
|
9
|
1
|
8
|
| Ženski
|
116
|
97
|
-
|
-
|
8
|
-
|
-
|
3
|
1
|
-
|
| Oba
|
285
|
175
|
-
|
1
|
34
|
1
|
28
|
12
|
2
|
8
|
| Pol
|
Finansijsko posredovanje
|
Nekretnine
|
Državna uprava i odbrana
|
Obrazovanje
|
Zdravstveni i socijalni rad
|
Ostale uslužne aktivnosti
|
Privatna domaćinstva
|
Eksteritorijalne organizacije i tela
|
Nepoznato
|
| Muški
|
-
|
-
|
5
|
1
|
4
|
1
|
-
|
-
|
6
|
| Ženski
|
-
|
-
|
1
|
3
|
2
|
1
|
-
|
-
|
-
|
| Oba
|
-
|
-
|
6
|
4
|
6
|
2
|
-
|
-
|
6
|
- ↑ „Istorijski arhiv Niš: „DETALjNI POPIS NAHIJE NIŠ IZ 1516. GODINE“”. Arhivirano iz originala na datum 2012-03-15. Pristupljeno 2014-08-24.
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
- Enciklopedija Niša: Priroda, prostor, stanovništvo; izdanje Gradina - Niš, 1995.g. pp. 17.
Srbija
