ပလႅတ်ႉဝ၊ ဝဵင်း

ဝဵင်းပလႅတ်ႉဝ
ဝဵင်း
ဝဵင်းပလႅတ်ႉဝ ဢွင်ႈတီႈ ဝဵင်းပလႅတ်ႉဝ
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 21°18′N 92°51′E / 21.300°N 92.850°E / 21.300; 92.850ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 21°18′N 92°51′E / 21.300°N 92.850°E / 21.300; 92.850
မိူင်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈမိူင်း	ၶျၢင်း
ၸႄႈတွၼ်ႈ	ၸႄႈတွၼ်ႈမိၼ်းတတ်ႉ
ၸႄႈဝဵင်း	ၸႄႈဝဵင်းပလႅတ်ႉဝ
ႁူဝ်ၼမ်ၵူၼ်း (2014)
• ႁုပ်ႈ	64,971[1]
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ်	လၵ်းၸဵင်ၶၢဝ်းယၢမ်းမျၢၼ်ႇမႃႇ (UTC+6.30)

ဝဵင်းပလႅတ်ႉဝ (မၢၼ်ႈ: ပလက်ဝမြို့, ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Paletwa) ၼႆႉ ပဵၼ် ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈဝဵင်းပလႅတ်ႉဝ ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉတီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈမိၼ်းတတ်ႉ ဢၼ်မီး ပွတ်းၸၢၼ်း ၸႄႈမိူင်းၶျၢင်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝဵင်းပလႅတ်ႉဝၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ် ၽင်ႇၽၢႆႇတူၵ်း မႄႈၼမ်ႉၵလတၢၼ်ႇ ဢၼ်တႄႇတီႈ သၼ်လွႆၶျၢင်း သေ လႆၵႂႃႇၸူး ၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးၸွမ်းတင်း သၢႆၼမ်ႉၵလတၢၼ်ႇၼႆႉ တင်း ဝဵင်းၸိတ်ႉတူၺ်ႇ ၼႆႉ ၵႆယၢၼ် ႙႖ လၵ်းယဝ်ႉ။ ဝဵင်းပလႅတ်ႉဝၼႆႉ ၸူးႁွင်ႉၸွမ်း ႁွင်ႈပလႅတ်ႉ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈၼႂ်း ၵႄႈလွႆၵျွၵ်ႉပၢၼ်းပေႃႈ လႄႈ လွႆၵျွၵ်ႉပၢၼ်းမႄႈ ဢၼ်မီး ၽၢႆႇႁွင်ႇဝဵင်းပလႅတ်ႉဝ ယၢၼ် ႙ လၵ်းၼၼ်ႉသေ ၸူးလႆၶဝ်ႈတီႈၼႂ်း မႄႈၼမ်ႉၵလတၢၼ်ႇ တီႈႁိမ်း ဝဵင်းပလႅတ်ႉဝ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႄႈလွႆ တီႈဢၼ် ႁွင်ႈပလႅတ်ႉတႄႇမႃးၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ လႅပ်ႈတေမီးမႃး မိင်ႇ လႄႈ ၶျၢင်းလေးမျူဝ်ႉ ၶဝ်ႁွင်ႉမိင်ႇၼႆႉဝႃႈ ပိလႅတ်ႉ ၼႆႉသေ ၸူးပဵၼ်မႃး ႁွင်ႈပလႅတ်ႉ၊ ဝဵင်းပလႅတ်ႉဝ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

လွင်ႈယူႇသဝ်းၵူၼ်း

ဝဵင်းပလႅတ်ႉဝၼႆႉ ၵႂၢင်ႈ မွၵ်ႈ 2 လွၵ်းလၵ်းၼႆႉသေ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈသၢႆငၢႆၼႃႈလိၼ်ဝဵင်းၼႆႉ မီးဝႆႉ ယၢဝ်းၸွတ်ႈလွတ်ႈဢွတ်ႈ တီႈၼႂ်းၵႄႈလွႆ ဢၼ်ၵဵပ်ႈဢႅတ်းဢႄဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈႁိမ်းႁွမ်းဝဵင်းၼႆႉ လွႆဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် ဢမ်ႇမီးဝႆႉ။ မိူဝ်ႈ မိူင်းမၢၼ်ႈပႆႇလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃၼၼ်ႉ ဝဵင်းၼၼ်ႉ သႂ်ႇၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ တီႈၼႂ်း မိူင်းရၶႅင်ႇသေ ဝႆႉပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ဢယေးပႅင်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃယဝ်ႉ ဢဝ်ဝဵင်းပလႅတ်ႉဝၼႆႉ သႂ်ႇၶဝ်ႈတီႈၼႂ်း မိူင်းၶျၢင်းယဝ်ႉ ပဵၼ်မႃးဝဵင်းပၵ်းလုမ်းၶုၼ်ၽွင်းၼႃႈလိၼ်ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမီႈဝႆႉတီႈ ဢွင်ႈတီႈလီသေ လွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇၵေႃႈ ငၢႆႈငႅမ်ႈလႄႈ ၸင်ႇလႆႈမၵ်းမၼ်ႈပဵၼ် ၸႄႈတွၼ်ႈႁင်းၶေႃသေ လႆႈမီးၶပ်းမၢႆ တွၼ်ႈတႃႇႁဵတ်းပဵၼ် ဝဵင်းပၵ်းလုမ်းၶုၼ်ၸႄႈတွၼ်ႈယဝ်ႉ။ ၸွမ်းလူၺ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း ပီ 2014 သေ တီႈၸႄႈဝဵင်းပလႅတ်ႉဝတင်းသဵၼ်ႈၼႆႉ မီးႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း 64,971 ၵေႃႉသေ ၵူၼ်းယူႇတီႈၼိူဝ်ဝဵင်းၼႆႉ မီး 6,374 ၵေႃႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၶိူဝ်းၶျၢင်းၶမီႇ ၼမ်သေပိူၼ်ႈသေ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းတၢင်ႇၸိူဝ်း ၵူၼ်းၶိူဝ်းရၶႅင်ႇ လႄႈ ၵူၼ်းၶိူဝ်းဢိၼ်းတီးယႃး ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီးယဝ်ႉ။ ၵမ်ႉၼမ်ပဵၼ် ၸၢဝ်းပုတ်ႉထသေ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၸၢဝ်းၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ လႄႈ ၸၢဝ်းဢိတ်ႇသလၢမ်ႇၵေႃႈ မီးၵမ်ႈၽွင်ႈယဝ်ႉ။ ၶျၢင်းၶမီႇၶဝ်ၼႆႉ ၶဝ်ၵႆႉၼုင်ႈၶူဝ်း ဢၼ်ၶဝ်တေႃးဢဝ်ႁင်းၵူၺ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး

ၵုၼ်ႇသိၼ်ၶူဝ်းဢွၵ်ႇတီႈ ၸႄႈဝဵင်းပလႅတ်ႉဝ ၼႆႉ ပဵၼ် ငႃး၊ မၢၵ်ႇၽိတ်ႉ၊ ယႃႈလိုင်၊ မၢၵ်ႇၸွၵ်း ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈၸႄႈဝဵင်းပလႅတ်ႉဝၼႆႉ ဢၼ်ပဵၼ် ယႃႈၵလတၢၼ်ႇ ၼႆႉ ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်ယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ ႁူမ်ႈဝႃႈ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈၶဝ်ႈဢိတ်းဢွတ်းသေတႃႇ တွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းယူႇၼႂ်းထုင်ႉ ယင်းဢမ်ႇပေႃးၵိၼ်လႄႈ လႆႈသိုဝ်ႉဢဝ်တီႈ ထုင်ႉၸိတ်ႉတူၺ်ႇ တီႈ မိူင်းရၶႅင်ႇယဝ်ႉ။

သဵၼ်ႈသၢႆတၢင်းၵပ်းသိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇ

လုၵ်ႉတီႈ ဝဵင်းၸိတ်ႉတူၺ်ႇယဝ်ႉ လတ်းၶၢမ်ႈ ဝဵင်းမျွၵ်ႉဢူး၊ ဝဵင်းၵျွၵ်ႉတေႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ၵႂႃႇၸူးဝဵင်းပလႅတ်ႉဝၼႆႉ ၼိုင်ႈဝူင်ႈသွင်ပွၵ်ႈ မီးႁိူဝ်းၵႂႃႇမႃးၸွမ်း သၢႆတၢင်းၼမ်ႉယဝ်ႉ။ တႃႇၵႂႃႇၸူး ဝၢၼ်ႈဝဵင်းၸိူဝ်းဢၼ်မီးတီႈ ႁူဝ်တိုဝ်ႉမႄႈၼမ်ႉၵလတၢၼ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸၢင်ႈဢဝ် ႁိူဝ်းဢဝ်ပေးၸိူဝ်းၼႆႉသေ ၵပ်းသိုပ်ႇၵႂႃႇမႃးလႆႈယူႇ။ ၸိူဝ်းပဵၼ်ထုင်ႉ ဝဵင်းမတူႇပီႇ ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸၢင်ႈၵႂႃႇၸွမ်း သၢႆတၢင်းလိၼ်လႆႈယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉဢဝ်ဝဵင်းပလႅတ်ႉဝ တေႃႇ ဝဵင်းမတူႇပီႇၼႆႉ လႆႈႁဵတ်းဝႆႉ သဵၼ်ႈတၢင်းရူတ်ႉၵႃး ဢၼ်မႂ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဢွင်ႈတီႈၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်

တီႈၽၢႆႇၸၢၼ်း ဝဵင်းပလႅတ်ႉဝၼၼ်ႉ မီးဝႆႉႁွင်ႈတိၼ်းတေႇယဝ်ႉ။ တီႈႁူဝ်ႁွင်ႈ ဢၼ်ယၢၼ်ၵႆတင်း ဝဵင်းပလႅတ်ႉဝ မွၵ်ႈ 2 ၽႃႇလူင်ႇၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၼမ်ႉတူင်းတၢတ်ႇလူင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်လီယဵမ်ႈလီတူၺ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်တီႈ ၽူႈထွင်ႈတဵဝ်း ၵူၼ်းလႄႇလၢဝ်းၶဝ် လိုဝ်ႈသေဢမ်ႇၵႃး လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ်လႆႈၶပ်ႉၶိုင်ဝႆႉ တွၼ်ႈတႃႇ သိုပ်ႇဢဝ် ၼမ်ႉၵႄးတီႈ ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၼိူဝ်ဝဵင်းပလႅတ်ႉဝၼႆႉ မီးဝႆႉ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင်၊ ႁူင်းယႃ၊ ႁူင်းႁဵတ်းပူၵ်းပွင်ပုတ်ထသႃႇသၼႃႇ၊ ႁူင်းႁဵၼ်းပူၵ်းပွင်ၽႃႇသႃႇၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ၊ ၵွင်းမူးဢေး၊ ၵွင်းမူးဢူၵ်ႉတလိၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းပဵၼ် ပွႆးၽြႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸတ်းႁဵတ်းယူႇၵူႈပီသေ ပေႃးထိုင် လိူၼ်ႁႃႈမႃး ပၢင်ပွႆးၶႄႉၽၢႆးႁိူဝ်း လႄႈသင် ပေႃးထိုင် လိူၼ်ၵမ်၊ လိူၼ်သၢမ် မႃး ဝၢႆးသေ ပၢတ်ႇၶဝ်ႈယဝ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ပွႆး ၵိၼ်ၼမ်ႉလဝ်ႈမွင်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ဢၼ်လီမူၼ်ႈသိူဝ်းယဝ်ႉ။။^[2]

ၽိုၼ်ဢိင်

1. ၽိုၼ်လိၵ်ႈသဵၼ်ႈမၢႆ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ပီ 2014, သွႆႉ (႒), ႁွင်ႈၵၢၼ်ဢဵၼ်ႁႅင်းၵူၼ်းမိူင်း, May 2015, p. ႕႖ 
2. ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇမၢၼ်ႈ၊ သွႆႉ (6)၊ ၼႃႈလိၵ်ႈ (260)