ၸႄႈဝဵင်းၵျႃႇဢိၼ်းသဵၵ်ႉၵျီး | |
---|---|
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ- 15°54′N 98°11′E / 15.900°N 98.183°E | |
မိူင်း | မိူင်းမၢၼ်ႈ |
ၸႄႈမိူင်း | ၸႄႈမိူင်းယၢင်း |
ၸႄႈတွၼ်ႈ | ၸႄႈတွၼ်ႈၵေႃႉၵရဵၵ်ႉ |
ဝဵင်းပၵ်းလုမ်းၸႄႈဝဵင်း | ဝဵင်းၵျႃႇဢိၼ်းသဵၵ်ႉၵျီး |
လႅၼ်တီႈ | |
• ၸႄႈဝဵင်း | 3,031.01 လွၵ်းလၵ်း (7,850.3 လွၵ်းၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ) |
• ၼႂ်းဝဵင်း | 3.21 လွၵ်းလၵ်း (8.3 လွၵ်းၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ) |
• Rural | 3,027.80 လွၵ်းလၵ်း (7,842.0 လွၵ်းၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ) |
ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းမိူင်း (မၢတ်ႉၶျ် 2017)[1] | 246,065 |
• ၼႂ်းဝဵင်း | 28,180 |
• Urban density | 8,800/sq mi (3,400/km2) |
• ဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈ | 217,885 |
• Rural density | 72/sq mi (28/km2) |
ပွတ်းတွၼ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်း | UTC+6:30 (လၵ်းၸဵင်ၶၢဝ်းယၢမ်းမျၢၼ်ႇမႃႇ) |
ၸႄႈဝဵင်းၵျႃႇဢိၼ်းသဵၵ်ႉၵျီး (မၢၼ်ႈ: ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်) ; (ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Kyainseikgyi Township) ၼႆႉ ပဵၼ်ၸႄႈဝဵင်းဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ တီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈၵေႃႉၵရဵၵ်ႉ၊ ၸႄႈမိူင်းယၢင်း၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵျႃႇဢိၼ်းသဵၵ်ႉၵျီးၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ဝဵင်းၵျႃႇဢိၼ်းသဵၵ်ႉၵျီး၊ ဝဵင်းၽယႃးတူင်းသူႇ လႄႈ ဝဵင်းၵျႅၵ်ႉတူင်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ဝဵင်းပၵ်းလုမ်းၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ ပဵၼ် ဝဵင်းၵျႃႇဢိၼ်းသဵၵ်ႉၵျီးယဝ်ႉ။
ၸႄႈဝဵင်းၵျႃႇဢိၼ်းသဵၵ်ႉၵျီးၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈၵျႅၵ်ႉၶမီႇ ဢၼ်လႆႈပၼ် ဢင်းၵိတ်ႉ ဝၢႆးသေ ပဵၼ် ပၢင်သိုၵ်း ပွၵ်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ ဢင်းၵိတ်ႉ-မၢၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တႄႇဢဝ် ပီ 1991 မႃး ၸႄႈဝဵင်းၵျႃႇဢိၼ်းသဵၵ်ႉၵျီးၼႆႉ ၽူႈၵွၼ်းထုင်ႉၵေႃႉၼိုင်ႈ လႆႈဢုပ်ႉပိူင်ႇမႃး ၼင်ႇၸႄႈတွၼ်ႈၽႄၵေႃႉၵရဵၵ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၽွင်းၼၼ်ႉ ၸႄႈဝဵင်းၵျႃႇဢိၼ်းသဵၵ်ႉၵျီးၼႆႉ ပႃႇထိူၼ်ႇတၼ်ၼႃသေ ၼိုင်ႈလွၵ်းလၵ်းၼႆႉ ၵူၼ်းၵူၺ်းယူႇ မွၵ်ႈ 20 ၵေႃႉယဝ်ႉ။[1]
ထိုင်ပီ 1955 ၵျူႇလၢႆႇ 1 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈဢဝ် ၸႄႈဝဵင်းၵျႃႇဢိၼ်းသဵၵ်ႉၵျီးၼႆႉ သႂ်ႇၶဝ်ႈတီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈၽဢၢၼ်ႇမႃးယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ ထိုင် ပီ 1962 ၼူဝ်ႇဝႅမ်ႇပႃႇ 6 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈလုၵ်ႉဢဝ် ၸႄႈတွၼ်ႈၽဢၢၼ်ႇသေ ၶၢႆႉသႂ်ႇၶဝ်ႈတီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈၵေႃႉၵရဵၵ်ႉယဝ်ႉ။
လႆႈႁွင်ႉၵိုၵ်း တႃႈမႆႈ ဢၼ်မီးတီႈ ၽင်ႇ ၼမ်ႉၸမိ ၼၼ်ႉသေ ၸိူဝ်းပဵၼ်ႁိူဝ်း၊ သၢင်းၽေႃး ဢၼ်ၵႂႃႇမႃးၼႂ်းႁွင်ႈၼၼ်ႉ ၸူးႁွင်ႉဝႃႈ သဵၵ်ႉၵျီး ၼႆသေ ပဵၼ်မႃး ဝဵင်းၵျႃႇဢိၼ်းသဵၵ်ႉၵျီး ၼႆယဝ်ႉ။ ၸူးႁွင်ႉၸွမ်းၵၼ်တင်း ဝၢၼ်ႈၵျႃႇဢိၼ်းၵျီး ဢၼ်မီးၽၢႆႇႁွင်ႇဝဵင်း ယၢၼ်ႇ 1 လၵ်းၼၼ်ႉလႄႈ တင်း တႃႈမႆႉၽင်ႇၼမ်ႉၸမိၼၼ်ႉသေ ၸင်ႇလႆႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ဝဵင်းၵျႃႇဢိၼ်းသဵၵ်ႉၵျီးမႃးယဝ်ႉ။[1]
ၸႄႈဝဵင်းၵျႃႇဢိၼ်းသဵၵ်ႉၵျီးၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈၼႂ်းၵႄႈ လတ်ႉတီႇတုတ်ႉႁွင်ႇ 15 တီႇၵရီႇ 13 မိတ်ႉၼိတ်ႉ 15 ၸႅၵ်ႉၵၢၼ်ႉ လႄႈ 16 တီႇၵရီႇ 02 မိတ်ႉၼိတ်ႉ 00 ၸႅၵ်ႉၵၢၼ်ႉ ၊ လွင်ႈၵျီႇတုတ်ႉ 97 တီႇၵရီႇ 45 မိတ်ႉၼိတ်ႉ 30 ၸႅၵ်ႉၵၢၼ်ႉလႄႈ 98 တီႇၵရီႇ 07 မိတ်ႉၼိတ်ႉ 00 ၸႅၵ်ႉၵၢၼ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႃႈသုင်ပၢင်ႇလၢႆႇၼႆႉ ပဵၼ် 37 feet (11 m) သေ တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင် ၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ မီး 3,031.01 square miles (1,939,850 acres) ယဝ်ႉ။ ၼႃႈတၢင်းဢွၵ်ႇတေႃႇ တၢင်းတူၵ်း မီး 50 လၵ်းသေ ၼႃႈတၢင်းၸၢၼ်း တေႃႇ တၢင်းႁွင်ႇ မီးတၢင်းယၢဝ်း 82 လၵ်းယဝ်ႉ။[1]
ၸႄႈဝဵင်းၵျႃႇဢိၼ်းသဵၵ်ႉၵျီးၼႆႉ ထိူၼ်ႇလွႆၼမ်ၼိုင်ႇသေ တီႈထုင်ႉၵျႅၵ်ႉတူင်ႇ ဢၼ်မီးၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ သၼ်လွႆတေႃးၼ ဢၼ်မီးတၢင်းသုင် 3700 ထတ်း လႄႈ မီးဝႆႉ လွႆပႅၼ်လွႆငေႃးယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် [မၼ်ႉၸမိ]]၊ ၼမ်ႉဝိၼ်းယေႃႇ လႄႈ ၼမ်ႉႁွင်တယေႃး ၸိူဝ်းၼႆႉ လုၵ်ႉဢဝ် တၢင်းၸၢၼ်း လႆၸူးတၢင်းႁွင်ႇယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉၸမိ လႄႈ ၼမ်ႉဝိၼ်းယေႃႇၼႆႉ ႁူမ်ႈၵၼ်တီႈႁိမ်း ဝၢၼ်ႈၶျွင်းၼၶႂႃႉ ၊ ၸႄႈဝဵင်းၵျႅၵ်ႉမယေႃး၊ ၸႄႈမိူင်းမွၼ်းသေ ပဵၼ်မႃး မႄႈၼမ်ႉဢတ်ႉတရၢၼ်ႇ သေၵေႃႈ လႆၶဝ်ႈၼႂ်း ၵူတ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇမူၵ်ႉတမယဝ်ႉ။[1]
ဢၼ်ပဵၼ် ပွင်ႈလိၵ်ႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ဢွင်ႈတီႈၼႃႈလိၼ် ၸႄႈမိူင်းယၢင်း ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ် လိၵ်ႈႁွမ်တွမ်ပွတ်း ႁူဝ်ၼိုင်ႈဢေႃႈ။ သိုပ်ႇၽိူမ်ႉထႅမ်သႂ်ႇထႅင်ႈသေ ၶႅၼ်းတေႃႈၸွႆႈထႅမ်ပၼ် ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃးတႆးၽွင်ႈၶႃႈ။ |