ၵျွၵ်ႉသႄႇ၊ ဝဵင်း

ဝဵင်းၵျွၵ်ႉသႄႇ
ဝဵင်းၼႂ်းၸႄႈတိူင်းတႃႈလိူဝ်ႇ
ဝဵင်းၵျွၵ်ႉသႄႇ ဢွင်ႈတီႈ ၼႂ်းမိူင်းမျႅၼ်ႇမႃႇ
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 21°36′48.5″N 96°07′45″E / 21.613472°N 96.12917°E / 21.613472; 96.12917ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 21°36′48.5″N 96°07′45″E / 21.613472°N 96.12917°E / 21.613472; 96.12917
မိူင်း	မျႅၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈတိူင်း	ၸႄႈတိူင်းတႃႈလိူဝ်ႇ
ၸႄႈတွၼ်ႈ	ၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉသႄႇ
ဝဵင်းပၵ်းလုမ်းၸႄႈဝဵင်း	ဝဵင်းၵျွၵ်ႉသႄႇ
ဢေႇရိယႃႇ
• ႁုပ်ႈ	1.872 လွၵ်းလၵ်း (4.849 လွၵ်းၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ)
ၼႃႈသုင်ပၢင်ႇလၢႆႇ	287 ထတ်း (87 မီႇတႃႇ)
ႁူဝ်ၼမ်ၵူၼ်း (၂၀၁၄)
• ႁုပ်ႈ	၇၄၁,၀၇၁ [1]
• ၶိူဝ်းၵူၼ်း	မၢၼ်ႈ၊ ၶႄႇ၊ ၵလႃး၊ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸေးၸုင်ႇ
• ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ်	ၽႃႇသႃႇပုတ်ႉထ၊ ၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ၊ ဢိတ်ႇသလၢမ်ႇ၊ ႁိၼ်ႇတူႇ
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ်	MST (UTC+6.30)

ၵၢင်ဝဵင်းတီႈၼိုင်ႈ ၼႂ်းဝဵင်းၵျွၵ်ႉသႄႇ

ဝဵင်းၵျွၵ်ႉသႄႇ (ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Kyaukse), (မၢၼ်ႈ: ကျောက်ဆည်)ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ၸႄႈတိူင်းတႃႈလိူဝ်ႇ ဝဵင်းၼိုင်ႈသေ မီးဝႆႉၽင်ႇၽၢႆႇၶႂႃ မႄႈၼမ်ႉၸေႃႇၵျီႇသေ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၶုၼ်ပွင်ၸႄႈတွၼ်ႈၵေႃႈၸႂ်ႈယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ်လိုဝ်းလင် တီႈၼိူဝ် သၢႆတၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်း တႃႈၵုင်ႈ တႃႈလိူဝ်ႇသေ ပေႃးဢဝ် တၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်းဝႃႈ လုၵ်ႉ ဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇ ၵႆယၢၼ် 27 လၵ်း၊ တင်း ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ ၵႆယၢၼ် 359 လၵ်းယဝ်ႉ။

တၢင်းၵႂၢင်ႈဝဵင်းၼႆႉ မီး 1.05 လွၵ်းလၵ်းပၼ်ႇမူၼ်းၵူၺ်းသေတႃႉ လွၵ်းတင်ႈဝဵင်းၼႆႉ တူၵ်းပိူင်မၼ်းလီဝႆႉ။ တီႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉသႄႇၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈတိၼ်ယွၼ် သူၺ်ႇတႃႇလွင်း ဢၼ်တၢင်းသုင်မီး 975 ထတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈႁူဝ်လွႆၼၼ်ႉ မၼ်းၵွင်းမူး ဢၼ်ၶုၼ် ဢၼေႃႇယထႃႇ ပူးၵမ်ႇတႄႇမႃးသေ တီႈတိၼ်လွႆၼၼ်ႉ မၼ်းၵွင်းမူးသူၺ်ႇမုၺေႃးယဝ်ႉ။

ပိုၼ်းဝဵင်း

မိူဝ်ႈပၢၼ်ၶုၼ်ဢၼေႃႇယထႃႇၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁွင်ႈၽၢႆသေ လႆႈဢဝ်မၢၵ်ႇႁိၼ်ႁဵတ်းဝႆႉလႄႈ ၸင်ႇတၢင်ႇၸိုဝ်ႈဝႃႈ ဝဵင်းၵျွၵ်ႉသႄႇ ၼႆယဝ်ႉ။ ၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈ ၵျွၵ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်မၢၵ်ႇႁိၼ်၊ သႄႇၼႆႉ ပဵၼ်ၽၢႆ သေ ပေႃးတေပိၼ်ႇတူၺ်းၽၢႆတႆး တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ဝဵင်းၽၢႆႁိၼ် ၼႆယဝ်ႉ။ တီႈၽၢႆလူင်ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁူးၽႄၼမ်ႉဝႆႉလႄႈ တွၼ်ႈတႃႇၼႃးႁိမ်းႁွမ်းဝဵင်းၼၼ်ႉ လူဝ်ႇၼမ်ႉၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ ၸႅၵ်ႇၽႄပၼ်လႆႈယူႇ။

ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း

ဝဵင်းၵျွၵ်ႉသႄႇၼႆႉ ပေႃးဢဝ်ၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉသႄႇဝႃႈ ပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ်ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၼမ်သေပိူၼ်ႈသေ ပေႃးဢဝ် သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း မိူဝ်ႈပီ 1953 ၼၼ်ႉဝႃႈ မီး 8668 ၵေႃႉယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇ ႁဵတ်းၵၢၼ်လွင်ႈမူတ်းသႂ် ဝဵင်းၼႆ လႆႈၽွတ်ႈႁဵၼ်းၸုမ်းမျူႇၼီႇၸီႇပႄႇ မိူဝ်ႈပီ 1888 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပွႆးၸၢင်ႉၵျွၵ်ႉသႄႇ

လိၵ်ႈႁွမ်တွမ် ဢၼ်ပိုတ်ႇၼႄဝႆႉတီႈၵႂၢင်ႈ - ပွႆးၸၢင်ႉၵျွၵ်ႉသႄႇ

တီႈၼိူဝ်ဝဵင်းၵျွၵ်ႉသႄႇၼႆႉ ပေႃးထိုင် လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်း မႃးၼႆ ဢွၼ်ၵၼ်ၸတ်းႁဵတ်း ပွႆးၸၢင်ႉ ၼႆ ၵူႈပီၵူႈပီယဝ်ႉ။

လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ပွႆးၼႆႉ ပေႃႇပဵၼ်မႃးၼႆႉ ပၢၼ်ၶုၼ် ဢၼေႃႇယထႃႇ ပူးၵမ်ႇၼႆႉ ပၼ်ၶေႃႈပူင်ဝႃႈ ၸႄႈတွၼ်ႈလႄႇတုၼ်းၵဝ်ႈတွၼ်ႈ ၼႆႉ တေလႆႈမႃးဝႆႈသႃ ၵွင်းမူး ၼိူဝ်လွႆသူၺ်ႇတႃႇလွင်းၼႆ ၼႆယဝ်ႉ။ တႄႇဢဝ်မိူဝ်ႈၼၼ်ႉသေ ပဵၼ်ၾိင်ႈထုင်းမႃးယဝ်ႉ။

ပေႃးထိုင် လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမႂ်ႇ ႑႔ ၶမ်ႈမႃးၼႆ ဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းႁိမ်းႁွမ်း ဝဵင်းၵျွၵ်ႉသႄႇၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်း ႁၢင်ႈၸၢင်ႉလူင်သေ ဢဝ်ႁၢင်ႈၸၢင်ႉလူင်ၼၼ်ႉ လဵပ်ႈပၼ်ဝဵင်းသေ ဢွၼ်ၵၼ် ၵႃႈၵႃႈဝႅၼ်ဝႅၼ်ယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈတႄႉ ဢဝ်ၸၢင်ႉဢၼ်တႄႉမၼ်းသေ လဵပ်ႈပၼ်ႇယဝ်ႉ။ ပေႃးယဝ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇဝႆႈသႃ ၵွင်းမူးသူၺ်ႇတႃႇလွင်းသေ ၸင်ႇၽၢတ်ႇၽုင်ယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ပွႆးဢၼ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇၵူၼ်းဢွၼ်ႇၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ် ၶဝ်ႈႁူမ်ႈမူၼ်ႈသိူဝ်းဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။

ဢွင်ႈၸိူဝ်းလီၶဝ်ႈၸႂ်

• ၽြႃးသူၺ်ႇတဵင်ႇတေႃႇ (မၢၼ်ႈ: ရွှေသိမ်တော်ဘုရား (ကျောက်ဆည်))
• ၽြႃးသူၺ်ႇတႃႇလွင်း (မၢၼ်ႈ: ရွှေသာလျှောင်းဘုရား)
• ၽြႃးသီႇၼႃႈ (မၢၼ်ႈ: လေးမျက်နှာဘုရား)
• ၽြႃးသူၺ်ႇၵူႇၵျီး (မၢၼ်ႈ: ရွှေဂူကြီးဘုရား)
• လွႆသူၺ်ႇတဵင်ႇတေႃႇ
• လွႆသူၺ်ႇတႃႇလွင်ႈ
• လွႆဝေႇပူႇ (မၢၼ်ႈ: ဝေဘူတောင်)
• လွႆသၢင်းၽေႃးႁိၼ် (မၢၼ်ႈ: ကျောက်သင်္ဘော)

ၼႃႈလိၼ်ပထဝီႇ

ဝဵင်းၵျွၵ်ႉသႄႇၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ပွတ်းၵၢင်မိူင်းမၢၼ်ႈ တီႈဢၼ်မႆႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မီးၽၢႆႇတၢင်းတူၵ်း ဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇ ယၢၼ်ၵႆ 30 လၵ်းယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇတၢင်းဢွၵ်ႇဝဵင်းၵျွၵ်ႉသႄႇၼႆႉ မီးသၼ်ႇလွႆမိူင်းတႆးသေ ၽၢႆႇတၢင်း ဢွၵ်ႇဝဵင်းၸမ်ႉမီးလွႆသူၺ်ႇတႃႇလွင်းယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် မႄႈၼမ်ႉၸေႃႇၵျီႇ ၼႆႉ လုၵ်ႉဢၼ် ပွတ်းဢွၵ်ႇၽၢႆႇၸၢၼ်းသေ လတ်းလႆၶၢမ်ႈၵႂႃႇ ပွတ်းတူၵ်းၽၢႆႇႁွင်ႇ ဝဵင်းၵျွၵ်ႉသႄႇယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းဝဵင်းၼႆႉ မီး ႁွင်ႈတမူတ်ႉ၊ ႁွင်ႈမိၼ်းယႄး ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ၸၼ်ႉၸွမ်လႄႈၶေႃးလဵၵ်ႉ

ၸၼ်ႉၸွမ်ပၢႆးမေႃ ၵျွၵ်ႉသႄႇ

လိၵ်ႈႁွမ်တွမ် ဢၼ်ပိုတ်ႇၼႄဝႆႉတီႈၵႂၢင်ႈ - ၸၼ်ႉၸွမ်ပၢႆးမေႃ ၵျွၵ်ႉသႄႇ

ၵေႃႈတင်ႈဝႆႉ ႁိမ်းၶၢင်ႈ ႁွင်ႈတမူၵ်ႉ၊ တီႈပွၵ်ႉဢေးမျႃႉၵျီႇလိၼ်ႇ ဢၼ်မီးတၢင်းပွတ်းၸၢၼ်းၽၢႆႇတူၵ်းဝဵင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸၼ်ႉၸွမ်ၵျွၵ်ႉသႄႇ

လိၵ်ႈႁွမ်တွမ် ဢၼ်ပိုတ်ႇၼႄဝႆႉတီႈၵႂၢင်ႈ - ၸၼ်ႉၸွမ်ၵျွၵ်ႉသႄႇ

ၶႅပ်းႁၢင်ႈ

• 
  ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင် မၢႆ(႑) ၵျွၵ်ႉသႄႇ
• 
  ၵၢတ်ႇဢေးမျႃႉၵျီႇလိၼ်ႇ ၵျွၵ်ႉသႄႇ
• 
  ႁူင်းႁေႃၸႄႈလူင် ဝဵင်းၵျွၵ်ႉသႄႇ

ၽိုၼ်ဢိင်

1. (မေ ၂၀၁၅) သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ, ၂၀၁၄ ခုနှစ် လူဦးရေနှင့် အိမ်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ အတွဲ-၂. နေပြည်တော်: လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အား ဝန်ကြီးဌာန, ၅၈.