ၽျူဝ်းမိၼ်းတဵင်း

ဢူးၽျူဝ်းမိၼ်းတဵင်း
ၸွမ်ၽွင်းလူင် ၸႄႈတိူင်းတႃႈၵုင်ႈ
တိုၵ်ႉႁၢပ်ႇၵၢၼ်ဝႆႉ
တႄႇႁၢပ်ႇပုၼ်ႈၽွၼ်း 2016 မၢတ်ႉၶျ် 30
ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ	ဢူးထိၼ်ႇၵျေႃႇ
ၵေႃႉဢွၼ်တၢင်း	ဢူးမျိၼ်ႉသူၺ်ႇ
တႅၼ်းၽွင်း လုမ်းတႅၼ်းၽွင်း ၸႄႈတိူင်းတႃႈၵုင်ႈ
တိုၵ်ႉႁၢပ်ႇၵၢၼ်ဝႆႉ
တႄႇႁၢပ်ႇပုၼ်ႈၽွၼ်း 2016 ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 8
ၶဵတ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈ	ၶဵတ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈ မၢႆ ၂ ၸႄႈဝဵင်းလႄးၵူး
တႅၼ်းၽွင်း လုမ်းတႅၼ်းၽွင်းၵူၼ်းမိူင်း
ၶၢဝ်းတၢင်းႁၢပ်ႇၵၢၼ် 2012 မေႇ 2 – 2016 ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 29
ၽူႈသိုပ်ႇႁၢပ်ႇၵၢၼ်	ဢူးတဵင်းတၢၼ်ႇ
ၶဵတ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈ	ၸႄႈဝဵင်းလႄးၵူး
ၶေႃႈမုၼ်း ပိုၼ်းၵႅပ်ႈ
ၵိူတ်ႇႁၼ်ၼႃႈ	(1969-04-13) 13 ဢေႇပရႄႇ၊ 1969 (ဢႃႇယု 55) မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ
ၶိူဝ်းၵူၼ်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်း	လူႉပွင်ႇတိတ်ႉတီႇမူဝ်ႇၶရႅတ်ႉတိတ်ႉပႃႇတီႇ (1988-90) ပျီႉတူႉတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇပႃႇတီႇ (2010) ပျီႇထွင်ႇၸု တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇပႃႇတီႇ (2010) ဢမျူဝ်းတႃးတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇဢၽွႆႉၶျူၵ်ႉ (2012-ယၢမ်းလဵဝ်
ၵေႃႉၵူႈ	တေႃႇမိမိၵျွႆႇ (m. 2009)
ပေႃႈမႄႈ	ဢူးၶိၼ်ႇထုၼ်း၊ တေႃႇၶိၼ်ႇၶိၼ်ႇဢေး
ႁူင်းႁဵၼ်းမိူဝ်ႈဢွၼ်ႇ	ၸၼ်ႉၸွမ်တႃႈၵုင်ႈ (ဢမ်ႇလႆႈႁပ်ႉၸုမ်ႈၶူးမႃး)
ၼႃႈၵၢၼ်	ၸဝ်ႈပၢႆးမိူင်း
ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ်	ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ

ဢူးၽျူဝ်းမိၼ်းတဵင်း (ၵိူတ်ႇ 1969 ဢေႇပရႄႇ 13) ၼႆႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈပၢႆးမိူင်း မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ လႄႈ ပဵၼ် ၵူၼ်းၶမ်ၶွၵ်ႈၵၢၼ်မိူင်းၵဝ်ႇ ၵေႃႉၼိုင်ႈသေ ယၢမ်းလဵဝ် တိုၵ်ႉပဵၼ်ၵေႃႉႁၢပ်ႇၵၢၼ် ၸွမ်ၽွင်းလူင် ၸႄႈတိူင်းတႃႈၵုင်ႈ လႄႈ တႅၼ်းၽွင်း တီႈ လုမ်းတႅၼ်းၽွင်း ၸႄႈတိူင်းတႃႈၵုင်ႈ ဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ မၼ်းၼႆႉ ပဵၼ် ၽူႈၼၢမ်းၵဝ်ႇ ႁင်ႈ ပျီႇထွင်ႇၸု တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇပႃႇတီႇ (မၢၼ်ႈ: ပြည်ထောင်စု တီမိုကရေစီပါတီ) သေ ပဵၼ်ၵေႃႉဢၼ်တင်ႈမႃး ပျီႇတူ့တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇပႃႇတီႇ (မၢၼ်ႈ: ပြည်သူ့တီကရေစီပါတီ) ယဝ်ႉ။^[1][2][3]မၼ်းၼႆႉ လႆႈၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းမႃးတီႈ ၸၼ်ႉၸွမ်တႃႈၵုင်ႈသေတႃႉ ဢမ်ႇလႆႈႁပ်ႉၸုမ်ႈၶူးမႃး။

ၸၢတ်ႈပၢၼ်မိူဝ်ႈၸဝ်ႉ

ဢူးၽျူဝ်းမိၼ်းတဵင်းၼႆႉ လႆႈၵိူတ်ႇမႃးတီႈ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ မိူဝ်ႈ ပီ 1969 လိူၼ်ဢေႇပရႄႇ 13 ဝၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃႈ ဢူးၶိၼ်ႇထုၼ်း လႄႈ မႄႈ တေႃႇၶိၼ်ႇၶိၼ်ႇဢေး ၼႂ်းၵႃႈ သီႇပီႈၼွင်ႉၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵေႃႉလဵၵ်ႉသေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။^[4]

လွင်ႈၶဝ်ႈပႃး ၼႂ်းပၢင်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ 1988

မိူဝ်ႈပီ 1988၊ ၽွင်းပဵၼ် ပၢင်တူင်ႉၼိုင် 8888ၼၼ်ႉ ဢူးၽျူဝ်းမိၼ်းတဵင်းၼႆႉ တိုၵ်ႉပဵၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်း ပၢႆးထၢတ်ႈ ပီသွင် တီႈ ၼႃႈလိၼ်ပူဝ်ႇတထွင်ႇ ၸၼ်ႉၸွမ်တႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉသေ မၼ်းပဵၼ်မႃး ၽူႈၼၢမ်းၼႂ်း ငဝ်ႈငုၼ်း ၸုမ်းလုၵ်ႈႁဵၼ်း မိူင်းမၢၼ်ႈပတ်ႉပိုၼ်ႉ (မၢၼ်ႈ: ဗမာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားသမဂ္ဂများ အဖွဲ့ချုပ် (ဗကသ)) ၸႄႈဝဵင်းတၢၼ်ႇလိၼ်ႇ ယဝ်ႉ။ ၽွင်းၶၢဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ် ႁူဝ်ႈၼႃႈလုၵ်ႈႁဵၼ်း တီႈပၢင်ၼႄၵၢင်ၸႂ် ဢၼ်ၶတ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်ႁဵတ်းတီႈ ၸႄႈဝဵင်းတၢၼ်ႇလိၼ်ႇ လႄႈ ၼႃႈလိၼ်ပူဝ်ႇတထွင်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 1988 ၽွင်းတႄႇတင်ႈ လူႉပွင်ႇတိတ်ႉတီႇမူဝ်ႇၶရႅတ်ႉတိတ်ႉပႃႇတီႇ (မၢၼ်ႈ: လူ့ဘောင်သစ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ) ၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းလႆႈၶဝ်ႈပႃး ၸွႆႈထႅမ်မႃးယဝ်ႉ။^[4]

ၸၢတ်ႈပၢၼ်ၵူၼ်းတူၵ်းၶွၵ်ႈၵၢၼ်မိူင်း

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၶဝ်ႈပႃး လွင်ႈၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင် 8888 ၼၼ်ႉလႄႈ ဢူးၽျူဝ်းမိၼ်းတဵင်းၼႆႉ လႆႈထုၵ်ႇတိၺွမ်း မိူဝ်ႈ ပီ 1991 လိူၼ်ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 20 ဝၼ်းၼၼ်ႉသေ ထိုင် 1991 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် ၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇပၼ် တၢမ်ႇၶွၵ်ႈ ၇ ပီသေ ၽွင်းတိုၵ်ႉမီးၼႂ်းၶွၵ်ႈယူႇၼၼ်ႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းၼႆႉ ၶိုၼ်းသိုပ်ႇပၼ်တၢမ်ႇၶွၵ်ႈထႅင်ႈ ၇ ပီယဝ်ႉ။ ပီ 2001 ၼၼ်ႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ သိုပ်ႇထႅမ်သႂ်ႇ တၢမ်ႇၶွၵ်ႈထႅင်ႈ ၇ ပီ။ လႆႈလွတ်ႈဢွၵ်ႇၶွၵ်ႈမႃး မိူဝ်ႈ ပီ 2005 လိူၼ်ၵျူႇလၢႆႇ 6 ဝၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။^[4]

ၸၢတ်ႈပၢၼ်ပၢႆးမိူင်း

ၸၢတ်ႈပၢၼ်ပၢႆးမိူဝ်း မိူဝ်ႈၸဝ်ႉ

ဢူးၽျူဝ်းမိၼ်းတဵင်းၼႆႉ မိူဝ်ႈ ပီ 1988 ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵေႃႉဢွၼ်ႁူဝ်တႄႇတင်ႈမႃး လူႉပွင်ႇတိတ်ႉတီႇမူဝ်ႇၶရႅတ်ႉတိတ်ႉပႃႇတီႇယဝ်ႉ။ ပႃႇတီႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ထိုင် မႃး 1990 ၼၼ်ႉ သုတ်းဝၢႆးၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ထိုင် ပီ 2010 မႃး ၶိုၼ်းတႄႇတင်ႈ ပျီႇတူႉတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇပႃႇတီႇ ယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ ထတ်းသၢင်တူၺ် သၢႆငၢႆပၢႆးမိူင်းသေၵေႃႈ ထိုင် ဢေႇပရႄႇ 1 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈႁွမ်းႁဵတ်းဢူၺ်းလီၵၼ်တင်း ပျီႇထွင်ႇၸူႉတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇ ႁင်း ဢူးသူၺ်ႇဢူင်းသေၵေႃႈ ၸင်ႇလႆႈႁူမ်ႈၵၼ် ၽွတ်ႈ ပျီႇထွင်ႇၸုတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇပႃႇတီႇယဝ်ႉ။^[1][2][3] 2010 လိူၼ်ဢေႃးၵၢတ်ႉ 20 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ဢူးသူၺ်ႇဢူင်း ယွၼ်ႉလူၺ်ႈ တၢင်းပဵၼ် ၸဵပ်းယဵၼ်းတပ်း (ၶႅၼ်ႇသႃႇ)သေၵေႃႈ လႆႈသဵင်ႈၵၢမ်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပႆႇထိုင်ၼၼ်ႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ လိူၼ်ဢေႃးၵၢတ်ႉ 5 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ဢူးၽျူဝ်းမိၼ်းတဵင်းၼႆႉ လႆႈထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇတီႈ ၽူႈယႂ်ႇပႃႇတီႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။^[5] တီႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈသွမ်ႈ 2012 ၼၼ်ႉ ဢူးၽျူဝ်းမိၼ်းတဵင်းၼႆႉ လႆႈတၢင်တူဝ် ဢမျူဝ်းတႃးတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇဢၽွႆႉၶျူၵ်ႉသေ လႆႈၶဝ်ႈၶႄႉၶဵင်ႇတႃႇ ၶဵတ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈ ၸႄႈဝဵင်းလႄးၵူး တႃႇ လုမ်းတႅၼ်ႈၽွင်းၵူၼ်းမိူင်းသေ လႆႈဢွင်ႇပႄႉမႃးယဝ်ႉ။^[1]

ၸၢတ်ႈပၢၼ်ၸွမ်ၽွင်းလူင်

တီႈ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၵူႈထၢၼ်ႈ 2015 ၼၼ်ႉ လႆႈထုၵ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈပဵၼ် တႅၼ်းၽွင်း တီႈ လုမ်းတႅၼ်းၽွင်း ၸႄႈတိူင်းတႃႈၵုင်ႈသေ ထိုင် ပီ 2016 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် 30 ၼၼ်ႉ လႆႈထုၵ်ႇမၵ်းမၼ်ႈပၼ်ၵၢၼ် ပဵၼ် ၸွမ်ၽွင်းလူင် ၸႄႈတိူင်းတႃႈၵုင်ႈယူႇယဝ်ႉ။

ဝၢႆးသေပဵၼ် ၸွမ်ၽွင်းလူင် ၸႄႈတိူင်းတႃႈၵုင်ႈ ဢမ်ႇပေႃးႁိုင် ပွႆးသၢင်းၵျၢၼ်ႇ ပီ 2016 ၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉမၼ်း မၵ်းၶၢၼ်း လွင်ႈႁဵတ်း ၶဵင်ႇသုမ်ႉ တီႈၼႂ်းဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈလႄႈ ၵူၼ်းတင်းၼမ် ဢွၼ်ၵၼ် ထတ်းသၢင်ႈမၼ်းမႃးယဝ်ႉ။^[6][7] ပီ 2016 ၼႂ်းလိူၼ်မေႇၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉမၼ်းၸီႉသင် ပေႃးထိုင် ၁၁ မူင်းၵၢင်ၶမ်ႈၼႆ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၶႃႇလႃႇဢူဝ်ႇၶေႇ၊ လၢၼ်ႉလဝ်ႈ၊ ပႃး၊ ၼၢႆႉၵလၢပ်ႉ ၸိူဝ်းမီးၼႂ်း ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈႁပ်းၼႆလႄႈ ၵူၼ်းတင်းၼမ် ဢွၼ်ၵၼ်ထတ်းသၢင်ႈတွပ်ႇၶိုၼ်းမႃး ၼိူဝ်မၼ်းမႃးယဝ်ႉ။^[8][9]

ၼႂ်း ပီ 2016 လိူၼ်မေႇၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉမၼ်းတမ်းဝၢင်း ၶေႃႈတႅပ်းတတ်း တွၼ်ႈတႃႇ ႁႂ်ႈၽႅၼ်ၵၢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈ ၇၀ ပၢႆ ၵိုတ်းလိုဝ်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။^[10] ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်း ၵၢၼ်သိုဝ်ႉၶၢႆႁိူဝ်းဝၢင်း လႄႈ ၸဝ်ႈၶွင်ၶဝ်ၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ် ထတ်းသၢင်ႈမႃးယူႇယဝ်ႉ။^[11]

2017 လိူၼ်ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇၼၼ်ႉ ဢူးၽျူဝ်းမိၼ်းတဵင်းၼႆႉ လႆႈတႄႇ ၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈ ပၢတ်ႉၸ်ၵႃးတႃႈၵုင်ႈ (YBS) ၵႃႈတီႈ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လူတ်ႉၵႃး ဢမ်ႇတဵမ်ထူၼ်ႈလႄႈသင်၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၵူၼ်းၸိူဝ်းလူင်ၵၢၼ်တီႈၵႆၼမ်လႄႈသင်၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်လူတ်ႉပၢတ်ႉၸ် ၶဝ် သိူၵ်ႈသမ်ႇႁၢႆႉၸႃႉလႄႈသင်၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပူၼ်ႉပႅၼ် ပၵ်းပိူင်သဵၼ်ႈတၢင်းလႄႈသင် ပိူင် YBS ၼႆႉ လႆႈထုၵ်ႇထတ်းသၢင်ႈမႃးယဝ်ႉ။ ပီ 2017 လိူၼ်ဢေႇပရႄႇ 7 ဝၼ်းၼၼ်ႉ တႅၼ်းၽွင်း လုမ်းတႅၼ်းၽွင်းၸႄႈတိူင်းတႃႈၵုင်ႈ လႆႈတုၵ်းယွၼ်း တႃႇထတ်းသၢင်ႈ ပိူင် YBS ႁႂ်ႈမၼ်းၸႅင်ႈၸႅင်ႈလႅင်းလႅင်း ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။^[12] 2017 လိူၼ်ဢေႇပရႄႇ 24 ဝၼ်း လႄႈ 27 ဝၼ်းၼၼ်ႉ တီႈ လုမ်းတႅၼ်းၽွင်း ၸႄႈတိူင်းတႃႈၵုင်ႈ လႆႈဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ် တွၼ်ႈတႃႇ ပိူင် YBS သေ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ဢူးၽျူဝ်းမိၼ်းတဵင်း ဢမ်ႇလႆႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈမႃးလႄႈ တႅၼ်းၽွင်းၶဝ် လႆႈထတ်းသၢင်ႈမၼ်းမႃးယဝ်ႉ။ ဢေႇပရႄႇ 27 ၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ တႅၼ်းၽွင်း ၂၇ ၵေႃႉသေ ဢွၼ်ႁူဝ် ဢုပ်ႇဢူဝ်း လွင်ႈ လႅၵ်ႈလၢႆႈ YBS သေ ဢမ်ႇမီးၽႂ်သၢၼ်ၶတ်းတီႈ လုမ်းတႅၼ်းၽွင်းသေ လႆႈၵမ်ႉထႅမ်မႃးယူႇယဝ်ႉ။^[13][14]

ၸၢၼ်ႈပၢၼ်သုၼ်ႇတူဝ်

ဢူးၽျူဝ်းမိၼ်းတဵင်းၼႆႉ လႆႈတႄႇၼႃႈႁိူၼ်းတင်း တေႃႇၶိၼ်ႇမိမိၵျွႆမႃး မိူဝ်ႈပီ 2009 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။^[15]

ၽိုၼ်ဢိင်

1. "From prison to parliament"။ ၶိုၼ်းမႄးၵူတ်ႇထတ်းဝႆႉယဝ်ႉမိူဝ်ႈ - 2019-02-13။။ Archived from the original on 2017-04-05။ 
2. Aye Thidar Kyaw. Central Bank official responds to NLD’s call for greater autonomy.
3. Asia-pacific - A new Burmese MP's cautious optimism. France 24.
4. "ကိုယ်ရေးအကျဉ်း" (Press release). Yangon: National League for Democracy. August 2015. 
5. Shan Leader Farewelled. မြန်မာတိုင်းစ်. Retrieved on 30 August 2010။^{[ႁဵင်းၵွင်ႉဢၼ်တၢႆႇ]}
6. "NLD massively scales back water festival stages"၊ Myanmar Times၊ 1 April 2016။ ၶိုၼ်းမႄးၵူတ်ႇထတ်းဝႆႉယဝ်ႉမိူဝ်ႈ - 26 April 2016။။ 
7. Thingyan scaled back in Yangon. Myanmar Times. Retrieved on 26 April 2016။
8. Toe Wai Aung and Ashok Manandhar. Yangon police crackdown widens.
9. Yangon Police Take the ‘Night’ out of ‘Nightlife’. The Irrawaddy.
10. New Chief Minister sets out to modernise Yangon. Archived from the original on 2017-04-13။ Retrieved on 2019-02-13။
11. Lawmaker and Real Estate Developer Condemns Suspended High-Rise Construction (27 July 2016).
12. Lawmakers Call For Review of Yangon’s New Bus System (6 April 2017).
13. YBS Review Proposal Approved, Following Heated Parliamentary Debate (27 April 2017).
14. Chief Minister Absent as Yangon Parliament Discusses YBS Shortcomings (25 April 2017).
15. Myanmar opposition frustrated by prisoner amnesty.

လုမ်းၸိူဝ်းၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်း
မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ဢူးမျိၼ်ႉသူၺ်ႇ	ၸွမ်ၽွင်းလူင် ၸႄႈတိူင်းတႃႈၵုင်ႈ 2016-ယၢမ်းလဵဝ်	တိုၵ်ႉႁၢပ်ႇၵၢၼ်ဝႆႉ