Aurel Plasari

Aurel Plasari (1955, Tiranë) është profesor, studiues, shkrimtar, përkthyes, publicist.

Biografia

Ka lindur më 1955 në Tiranë, ku edhe ka kryer të gjitha nivelet e arsimimit. Ka filluar të botojë përkthime nga letërsia botërore në shtypin letrar qysh në moshën 17-vjeçare gjatë viteve të shkollës së mesme ("Nëntori", nr. 3, 1973), Pas shkollimit të mesëm ka kryer shërbimin e detyruar ushtarak dhe, duke qenë se për disa vite i mohohej e drejta e studimeve të larta për shkaqe “biografie”, e ka filluar punën në nivelet më të thjeshta të shtypit, si korrektor në shtypshkronjën “Mihal Duri”. Nga viti 1982 ka punuar korrektor letrar në revistën “Nëntori”, organ i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë, prej 1989 redaktor i letërsisë së përkthyer po aty, ndërsa nga 1990 sekretar i Kolegjiumit të redaksisë në po të njëjtën revistë.

Studimet e larta i ka përfunduar më 1989 në Universitetin e Tiranës, në Fakultetin e Historisë e të Filologjisë, dhe prej vitit 1990 u ftua si pedagog i jashtëm në të njëjtin Fakultet ku kishte kryer studimet. Pasi kreu më 1991 një specializim të shkurtër pasuniversitar në Universitetin “Alcalá” të Madridit (Spanjë), më 1992 u angazhua si pedagog ordinar në Fakultetin e Historisë e të Filologjisë, UT, ku ka kryer edhe detyrën e zv.dekanit. Ka dhënë si lëndë ordinare “Histori e estetikës” dhe “Bazat e estetikës”, ndërsa si kurse speciale: “Hyrje në narratologji”, “Teori e receptimit” etj. Më 1994 është doktoruar në fushën e Letërsisë së Krahasuar, e para doktoraturë e kësaj fushe në vend. Nga 1995 më 1996 ka qenë lektor i ftuar në INALCO (Institut des Langues et Civilisations Orientales), Paris, si dhe ka përfituar bursën TEMPUS / PHARE, Programme Transeuropéen de Coopération pour l’Enseignement Supérieure (shtator 1995 - shtator 1996). Prej vitit 1996 ka vijuar detyrën në Fakultetin e Historisë e të Filologjisë, UT, për t’u shkëputur më 1998, kur është ftuar të drejtojë Bibliotekën Kombëtare të Shqipërisë. Në Masterin e Nivelit të Dytë të Shkencës së Bibliotekave, organizuar për herë të parë në sistemin arsimor shqiptar, ka dhënë lëndën e rikonceptuar “Hyrje në albanologji”. Ndërsa më 1995 kishte kryer habilitacionin për “Profesor i asociuar”, prej vitit 2010 mban titullin “Profesor”.

Më 2014 ka përfunduar detyrën e drejtorit të Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë duke kaluar si punonjës shkencor në Akademinë e Studimeve Albanologjike (ASA), ku vijon të shërbejë si drejtor i Qendrës së Botimeve Enciklopedike.

Nga 1990 deri më sot ka marrë pjesë në veprimtari shkencore-akademike kombëtare dhe ndërkombëtare: në USA, Kosovë, Itali, Francë, Spanjë, Rumani, Greqi, Austri, Bullgari, Poloni, Hungari, Çekosllovaki, FYROM etj.

Ka kontribuar paralelisht edhe si: anëtar i redaksisë së revistës “Filologji”, organ i Fakultetit të Filologjisë, Universiteti i Prishtinës, 2019 - vijim; anëtar i bordit shkencor të revistës “Albanian Studies”, organ i Akademisë së Studimeve Albanologjike, 2018 - vijim; anëtar i redaksisë së revistës “Studime Historike”, organ i Institutit të Historisë, ASA, 2018 - vijim; anëtar i Këshillit Shkencor të Muzeut Historik Kombëtar, 2008-2013; anëtar i Komitetit Ndërministror të 100-vjetorit të Pavarësisë, 2011-2012; anëtar i Këshillit të Lartë të Arkivave, 1998-2005; drejtor nderi i Institutit të Studimeve Shqiptare “Gjergj Fishta”, 1999-2005; kryeredaktor i edicionit të ri të revistës “Hylli i Dritës”, 1993-1997; nënkryetar i Komisionit Kombëtar të UNESCO-s, 1993-1995 etj.

Ka qenë dhe vijon të jetë i pranishëm në shtypin e lirë shqiptar, përfshi edhe gazetën “Rilindja Demokratike” prej numrit të saj të parë, me shkrime dhe artikuj të fushave të ndryshme të kulturës, por edhe të politikës. Nga 1990 disa përmbledhje autorësh në zë të traditës, si Fishta, Merxhani, Harapi, Beduli etj. janë përgatitur prej tij, po ashtu ka qenë drejtuar prej tij kolana “Intelligenda” (shtëpia botuese “55”), me kontribues të albano-balkanologjisë, si Çelebi, Jorga, Jireček, Gelchic, Suliotti, Londres, Konica, Zakythnos, Nadin, Xhufi etj. Në fushën e veprimtarive të kulturës ka drejtuar disa juri kombëtare, si dhe ka marrë pjesë si anëtar në juri kombëtare dhe ndërkombëtare.

Libra të botuar

Don Kishoti zbret në Shqipëri, Tiranë 1990;
Vija e Teodosit rishfaqet, Tiranë 1993; T. 1995;
Letërsia dhe muret, Tiranë 1993;
Anton Harapi Redimensus, Tiranë 1994;
Kuteli midis të gjallëve e të vdekurve, Tiranë 1995;
Fishta i dashuruari, Tiranë 1996;
Plani i fshehtë për një Internacionale të re, Tiranë 1996;
Përballë një kulture të vdekjes, Tiranë 1997;
Biopolitika: a ekziston në Shqipëri? Tiranë 1999;
Fenomeni Voskopojë, Tiranë 2000;
Dhjetë ditë që nuk tronditën botën (arlekinadë), Tiranë 2001;
Lufta e Trojës vazhdon, Tiranë 2002;
Rrëmbimi i Europës, Tiranë 2005;
Alfabete në Bibliotekë, Tiranë 2008;
Skënderbeu: një histori politike, Tiranë 2010;
Arbëria në hartat e vjetra të Bibliotekës Kombëtare (Shekujt XVI-XVIII). Tiranë 2013 (nën kujdesjen e)
Shqipëria dhe shqiptarët ne 'Europën' e Piut II, Tiranë 2014;
Arbni historik, gjeografik, kishtar dhe politik, Tiranë 2020, Tiranë 2021;
Barleti i hershëm sipas një dorëshkrimi të panjohur (me Lucia Nacin), Tiranë 2022 (Akademia e Studimeve Albanologjike).

Në gjuhë të huaj

Saint Jerôme - fils d’Illyrie, Tirana 1990;
La linea di Teodosio torna a dividere, Bari 1998; Bari 2000;
The Line of Theodosius reappears, New York 2001;
Il ratto dell’Europa, Bari 2009.

Përkthime

L. Hughes: Lumi i vrerit, T. 1976;
J. L. Caragiale: Një letër e humbur, T. 1977;
H. Smirnenski: Të bëhet dritë, T. 1977.
Këngë të popujve, T. 1978 (bashkëpërkthyes);
A. Jozsef: Shoku pyll, buçit, T. 1979;
Muzat në vitin e luftës, T. 1980 (bashkëpërkthyes);
Poetë francezë, T. 1980 (bashkëpërkthyes);
A. Mizkiewicz: Vjersha dhe poema, T. 1980 (bashkëpërkthyes);
F. García Lorca: Jerma, T. 1982;
F. García Lorca: Dasmë gjaku, T. 1985;
Tregime e novela të shek.XX, T.1983 (bashkëpërkthyes);
Antologji e poezisë së re greke, T. 1986 (bashkëpërkthyes);
G. García Márquez: Gjethurinat, T. 1986, Prishtinë 1988;
Kolonelit s’ka kush t’i shkruajë, T. 1986, Prishtinë 1988;
Një histori me paskuinë, T. 1986, Prishtinë 1988;
Kronikë e një vdekjeje të paralajmëruar, T. 1986, Prishtinë 1988; T. 1999;
Esé dhe shkrime të tjera kritike, T. 1988 (bashkëpërkthyes);
J. Cortázar: Autostrada e Jugut, T. 1988, Prishtinë1989;
F. Dostoiewski: Net të bardha, T. 1990, T. 1995; T. 1999, T. 2022;
Poetë spanjollë të shekullit XX, T. 1991;
M. Sorescu: Një flatër dhe një këmbë, T. 1993;
J. Cortázar: Armët e fshehta, T. 1999;
O. Fallaci: Mllefi dhe krenaria, T. 2001;
A . Ahmatova: Përzitje, T. 2003;
A . Ahmatova: Poezi, T. 2009;
I. Montanelli: Shqipëria një dhe njëmijë, T. 2003; T. 2005;
C. Malaparte: Teknika e grushtit të shtetit, T. 2006;
A. Ahmatova: Ballo me maska në park, T. 2019;
J. Cortázar: Qielli i rremë, Tregime, T. 2021.

Çmime dhe nderime

2021 2014 Urdhri "Gjergj Kastrioti Sknderbeu". Presidenti i Republikës së Shqipërisë
2018 Çmimi Shkencor Ndërkombëtar për studimet më të suksesshme për Gjergj Kastriotin – Skënderbeun në Vitin Mbarëkombëtar kushtuar figurës dhe epokës së tij. Akademia e Shkencave e Shqipërisë.
2016 Çmimi “KULT”, për librin studimor "Shqipëria dhe shqiptarët ne 'Europën' e Piut II. Akademia "Kult".
2014 Urdhri "Nderi i Kombit". Presidenti i Republikës së Shqipërisë
2012, Mirënjohje e Kuvendit të Shqipërisë, në 100-Vjetorin e Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë.
2010, Çmimi “KULT”, për përkthimin “Poezi” nga Anna Ahmatova, Akademia “Kult”.
2009, Dëshmi e Mirënjohjes. Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës.
2008, "Ordine al Merito della Reppublica Italiana”. Presidenti i Republikës Italiane.
2005, Çmimi “Best Practice”, edicioni I, Për drejtimin e Bibliotekës Kombëtare. Junior Chamber Italiana / Junior Chamber International.
2003 Çmimi “Serembe”. Për librin “Lufta e Trojës vazhdon”. Fondacioni “Serembe”.
2000 “Penda e Argjendtë”. Për përkthimin e librit “Armët e fshehta”, Julio Cortazar; Ministria e Kulturës.
1993, Çmimi “Përkthimi më i Mirë Letrar”. Për librin “Një flatër dhe një këmbë”, Marin Sorescu. Ministria e Kulturës.
1989, Urdhri “Naim Frashëri” “Për kontribut të veçantë e me nivel të lartë artistik në fushën e përkthimeve letrare”. Presidiumi i Kuvendit Popullor.

Burime

Zëri “Aurel Plasari” në “Leksikon i shkrimtarëve shqiptarë 1501- 1590), Prishtinë 1994.
Zëri “Aurel Plasari” në: Gjergj ZHEJI & Natasha XHAFKA, Fjalor enciklopedik letrar, Tiranë 2001;
Zëri “Aurel Plasari" në: Robert ELSIE, Historical Dictionary of Albania, New Edition, The Scarecrow Pres, Inc., Lanham, Maryland & Oxford 2004;
Zëri “Aurel Plasari”, në “Gazetarë dhe publicistë shqiptarë - Fjalor enciklopedik”, Tiranë 2005.
Zëri “Aurel Plasari”, në “Fjalori Enciklopedik shqiptar”, vëll. III, Tiranë 2009.