Pajazit Nushi

Pajazit Nushi (8 janar 1933, Gjakovë - 2 shtator 2015, Prishtinë) ka qenë profesor universitar, psikolog dhe punonjës shkencor e shoqëroro - politik nga Gjakova. Anëtar i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës.^[1]

Jetëshkrimi

Pajazit Nushi lindi më 8 janar 1933 në Gjakovë. ^[2] Në vendlindje kreu shkollën fillore dhe shkollën normale. Studimet i vazhdoi në Fakultetin Filozofik, Katedra e Psikologjisë Eksperimentale, të Universitetit të Beogradit të cilat i kreu më 28 shtator 1955.^[2] Në vitin 1955 e përfundoi provimin shtetëror për profesor të psikologjisë dhe psikologjisë pedagogjike. Studimet e larta i kurorëzoi më 8 qershor 1983 kur mbrojti tezën e diseratcionit të doktoratës me titull Zhvillimi i terminologjisë psikologjike dhe baza semantike e përcaktimit të saj në gjuhën shqipe^[3] në Fakultetin Filozofik të Universitetit të Prishtinës. Punoi profesor i psikologjisë dhe i logjikës në Gjimnazin e Gjakovës dhe profesor i lëndëve të psikologjisë në Shkollën normale në Prizren dhe në Shkollën normale të Prishtinës. Më 1963, u zgjodh drejtor i Entit për Përparimin e Shkollave të Krahinës Autonome të Kosovës.

Në shtator të vitit 1964, u pranua profesor i lëndëve të psikologjisë në Shkollën e Lartë Pedagogjike të Prishtinës dhe prej vitit 1974 ligjërues, pastaj docent, profesor inordinar dhe profesor ordinar i psikologjisë së përgjithshme në Fakultetin Filozofik të Universitetit të Prishtinës. Ndërkohë, ushtroi detyra të ndryshme administrative e politike në nivel të komunës, të rrethit, të Kosovës dhe të ish – Federatës jugosllave, në të cilat detyra u mor kryesisht me çështje të organizimit të sistemit arsimor, të punës shkencore dhe të krijimtarisë kulturore dhe artistike. Prej vitit 1982 punoi në Entin leksikografik Miroslav Kërlezha në Zagreb, në Redaksinë e Kosovës, ku kreu detyrën e radaktorit të Enciklopedisë Jugosllave të botimit në gjuhën shqipe. Më 31 shtator 1991, për shkaqe politike, u detyrua të dalë në pension të parakohshëm, por vazhdoi punën arsimore-shkencore në Fakultetin Filozofik të Universitetit të Prishtinës. Në vitin 2000 u zgjodh anëtar korrespondent i ASHAK.^[4] Me 25 Nentor 2008 u zgjodh anëtar i rregullt i ASHAK. Për një periudhë kohore ishte nënkryetar i Shoqatës Mbarëshqiptare të Psikologëve dhe kryetar i Këshillit për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive të Njeriut me seli në Prishtinë. Me shkrime, me punë publicistike dhe shkencore, kishte filluar të merrej qysh herët. ^[5] Prof. Dr. Pajazit Nushi vdiq më 2 shtator 2015 në Prishtinë.

Veprimtaria

Qysh kur ishte mësimdhënës në Shkollën Normale të Prizrenit nisi organizimin e kabinetit të psikologjisë, ku nxënësit dhe studentët ushtroheshin për kërkime psikologjike për nevoja edukative dhe arsimore. Në këtë kabinet demonstroi mënyrën e përpilimit të testeve dhe të pyetësorëve për hulumtime psikologjike. Dijenitë profesionale dhe metodologjike të hulumtimeve psikologjike që nga fillimi i aktivitetit profesional e shkencor i ka vënë në shërbim të procesit edukativo – arsimor të shkollës shqipe. Nga analiza e rezultateve të gjurmimeve psikologjike të para vërehet zbatimi i metodave dhe i procedurave hulumtuese të psikologjisë, sikurse është metoda e vëzhgimit të kontrolluar, e procedurës së anketës dhe të testeve, kurse më vonë zbatoi gjurmimin eksperimental dhe procedurën e diferencialit semantik dhe të testeve sociometrike, etj.

Zbatimi i një vargu të metodave dhe rezultatet e arritura në gjurmime të raporteve socimetrike të nxënësve të shkollave fillore, të zhvillimit të inteligjencës te të rriturit, të perceptimit dhe të shkallës së lexueshmërisë së shkronjave të alfabetit të gjuhës shqipe, të qëndrimeve sociale të studentëve të shkencave politike të Universitetit të Tiranës, të Universitetit të Prishtinës, dhe të Universitetit të Tetovës, etj. vërehet angazhimi studimor empirik i tij në çështjet e rëndësishme psikologjike, sociale dhe kulturore të zhvillimit të shqiptarëve.^[6]

Veprat

Bazat psikologjike të kulturës së të folurit të nxënësve të shkollës fillore, Prishtinë, 1964.
Zhvillimi i terminologjisë psikologjike dhe baza semantike e përcaktimit të saj në gjuhën shqipe.
Fjalor i psikologjisë, Instituti Albanologjik i Prishtinës, Prishtinë, 1987.
Sistemi i grafisë së tingujve të shqipes dhe vetitë perceptive e përmasat e lexueshmërisë së shkronjave të alfabetit të gjuhës shqipe, Instituti Albanologjik i Prishtinës, Prishtinë, 1987.
Psikologjia për klasën e dytë gjimnaz, 1986, 2000, 2001 dhe 2003.Ky libër mori çmimin “Naim Frashëri”.
Psikologjia e përgjithshme - Kaptina të zgjedhura, botim i Universiteteit të Prishtinës – Fakulteti Filozofik, Prishtinë, 1997.
Të nxënit e lëndëve shkollore dhe zotërimi i tyre, Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore i Kosovës, Prishtinë, 1997.
Psikologjia e përgjithshme II – Njeriu dhe personaliteti i tij në psikologji, Universiteti i Prishtinës – Fakulteti Filozofik, Prishtinë, 1999.
Psikologjia e përgjithshme I, Libri Shkollor, Prishtinë, 2002.
Orientimi profesional dhe individualiteti psikofiziologjik i zgjedhësit të profesionit. 2004
Leksikon i psikologjisë. 2015