Mušutište

Mušutište
Crkva Bogorodice Odigitrije iz 14. veka, pre rušenja
Administrativni podaci
Država Srbija
Autonomna pokrajina Kosovo i Metohija
Upravni okrugPrizrenski
OpštinaSuva Reka
Stanovništvo
 — 2011.Пад 3.394
Geografske karakteristike
Koordinate42° 17′ 49″ С; 20° 53′ 22″ И / 42.2969° С; 20.8894° И / 42.2969; 20.8894
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Mušutište на карти Србије
Mušutište
Mušutište
Mušutište на карти Србије

Mušutište (Muštište, алб. Mushtisht, Mushtishti) je naseljeno mesto u Srbiji u opštini Suva Reka. Administrativno pripada Kosovu i Metohiji, odnosno Prizrenskom upravnom okrugu. Prema popisu iz 2011. godine bilo je 3.394 stanovnika.[а]

Nalazi se pod obroncima Šar planine, severoistočno od Prizrenske ravnice. Važilo je za jedno od najvećih sela u Metohiji.

Istorija

[уреди | уреди извор]

Prvi pomen o njemu datira još iz 1315. godine. Car Dušan ga je 1348. zajedno sa crkvama Sv. Bogorodice Odigitrije i crkvom Sv. Simeona priložio manastiru Svetog Arhangela kod Prizrena.

Propašću srpske carevine u 14. veku, Mušutište je, kao i ostali srpski krajevi, palo pod Osmanlijsku vlast. Njegovo stanovništvo našlo se u ropstvu koga je pratilo kulučenje, danak u krvi, islamizacija i sve ono što je karakteristično za vreme vladavine Osmanlijskog carstva.

Gilhanski hatišerif iz 1839. godine, kojim su svi narodi nemuslimanske narodnosti u Osmanskom carstvu dobili podjednaka prava sa ostalima, je učinio da su i Srbi u ovom kraju počeli živeti lakše. Naravno, Osmansko carstvo i njeni predstavnici, age i begovi, su se prilagođavali trenutnom odnosu koji je evropska diplomatija imala prema njima, ali nisu bili spremni da albanske silnike zaustave u njihovim zulumima i progonima srpskog življa.

I drugi istorijski događaji, poput oslobodilačkih ratova Srbije i Crne Gore protiv Turske 1876-1878, Prizrenske lige 1878, revolucije Mladih Turaka 1908, uticale su na odnose prema srpskom življu u ovom mestu. Srpski narod je opstajao jer su ga hrabrile mnoge zadužbine iz najstarijeg nemanjićkog perioda.

Novine su u avgustu 1923. javile da je "arnautska razbojnička banda" blizu "Musutišta" opljačkala i ubila četvoricu meštana.[1]

Mesna zajednica

[уреди | уреди извор]

Mesnu zajednicu Mušutište činili su selo Mušutište,Dvorane, Delovce, Selogražde, Baćevac i zaseoci Kovače, Dragiće, Bitiće i Crkvena Mahala. Na njihovoj teritoriji nalazilo se preko 16 pravoslavnih crkava, jedan manastir i dve isposnice. Od toga je 14 crkava bilo aktivno i u njima se obavljala služba.

Stanovništvo

[уреди | уреди извор]

Prema popisu iz 1981. godine Mušutište je bilo većinski naseljeno Albancima, uz značajan procenat Srba. Nakon rata 1999. godine svi su Srbi raseljeni. I ako bi mnogi želeli da se vrate, nemaju gde, pošto su im kuće, isto kao i crkve potpuno razrušene posle rata.[2] Raseljeni, obično za praznike dolaze organizovano, u pratnji specijalne policije i/ili KFOR-a, da obiđu svoje razrušene crkve i domove.[3]

Etnički sastav prema popisu iz 1961.[4]‍
Albanci
  
 1.467 52,1%
Srbi
  
 1.328 47,2%
Ukupno: 2.816
Etnički sastav prema popisu iz 1981.[5]‍
Albanci
  
 2.984 71,6%
Srbi
  
 1.176 28,2%
Ukupno: 4.166
Etnički sastav prema popisu iz 2011.[6]‍
Albanci
  
 3.389 99,8%
ostali
  
 5 0,2%
Ukupno: 3.394

Broj stanovnika na popisima:

Godina[7] 1948 1953 1961 1971 1981 1991 2011
Stanovništvo 2.346 2.541 2.816 3.307 4.166 5.016 3.394

Crkve u Mušutištu

[уреди | уреди извор]
Главни чланак: Crkve u Mušutištu

Sveta Trojica Rusenica

[уреди | уреди извор]
Главни чланак: Manastir Svete Trojice u Mušutištu

Manastir Sveta Trojica Rusenica nalazi se na brdu iznad Mušutišta u podnozju planine Rusenica, 2 km južno od sela. Mada nema tačnih podataka o njegovom osnivanju[8], zna se da je postojao još 1433. godine, otkad se počeo voditi njegov Pomenik — katastih. Crkva je jednobrodna, zidana pritesanim kamenom, a fasade su delimično ukrašene keramoplastičnom dekoracijom.[8] U blizini manastira nalazi se isposnica Rusenica u prirodnoj pećini. Rušen i obnavljan u više navrata. Registrovan je na listi spomenika kulture.[8] Trenutno potpuno uništen eksplozivom od strane Šiptara u drugoj polovini juna 1999. po dolasku nemačkih snaga KFOR-a, a prethodno opljačkan i spaljen.[9]

Crkva Bogorodice Odigitije

[уреди | уреди извор]
Главни чланак: Crkva Bogorodice Odigitrije u Mušutištu

Crkva Bogorodice Odigitije potiče iz 1315. Nalazi se u Crkvenoj Mahali, a kao zadužbinu je sagradio veliki kaznac Jovan Dragoslav[10], vrhovni dvorski upravnik državnih dobara, sa ženom Jelenom, sinom Stanišom i ćerkom Anom. Natpis iznad vrata spada u red najlepših i najstarijih srpskih epigrafskih spomenika. Crkva se nalazi u južnom delu sela na obodu planine a pored nje protiče Bela reka. Južno od crkve nekih 500 metara dublje u planini nalaze se matoske isposnice.

Nažalost crkva je doživela istu sudbinu kao i manastir, potpuno je porušena 1999[10], a posečeni su i stoletni borovi u dvorištu crkve.

Crkva Svetog Simeona

[уреди | уреди извор]

Crkva Svetog Simeona se pominje 1307. godine. Nju je kralj Stefan Dečanski zajedno sa ljudima, vinogradima, mlinovima i drugim dobrima darovao crkvi Prizrenske episkopije, Bogorodici Ljeviškoj. Od nje više nema ostatke, a nalazila se u Gornjoj Mahali između Crne reke i Delovačke reke s leve strane puta za Delovče.

Ostale svetinje

[уреди | уреди извор]
  • Crkva Svetog Arhangela u Crkvenoj mahali.
  • Crkva Svetog Atanasije u Crkvenoj mahali.
  • Crkva Svetog Nikole u Crkvenoj mahali.
  • Crkva Svetog Nikole u Gornjoj mahali ima svoj plac.
  • Ostaci crkve Svetog Đorđa nalaze se ispod sela Mijovac.
  • Crkva Sveti Spas u Mecićevoj mahali.
  • Crkva Svete Petke nalazi se na udaljenosti od 1 km, severozapadno od sela Mušutišta na polju zvanom Makiš.
  • Srednjovekovna isposnica na brdu Matos blizu izvora potoka Matos u blizini crkve Bogorodice Odigitrije
  • Srednjovekovna isposnica Rusenica nalazi se u planini Rusenici, iznad manastira Svete Trojice

Vidi još

[уреди | уреди извор]

Napomene

[уреди | уреди извор]
  1. ^ Popis iz 2011. na Kosovu i Metohiji su sproveli organi samoproglašene Republike Kosovo. Ovaj popis je bio bojkotovan od strane velikog broja Srba, tako da je realan broj Srba na Kosmetu znatno veći od onog iskazanog u zvaničnim rezultatima ovog popisa.

Reference

[уреди | уреди извор]
  1. ^ "Politika", 24. avg. 1923, str. 4 - Razbojništva se produžuju
  2. ^ Srpske novine: Otpor povratku Srba u selo Mušutište, Beta, 28. avgust 2010, pristup 24. februar 2013, Приступљено 5. 5. 2013.
  3. ^ Srbel: Eksplozija u blizini crkve u Mušutištu nakon liturgije, 28. avgust 2012, pristup 24. februar 2013 Архивирано на веб-сајту Wayback Machine (5. септембар 2012), Приступљено 5. 5. 2013.
  4. ^ Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961. godine pod2.stat.gov.rs
  5. ^ Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. godine pod2.stat.gov.rs
  6. ^ Etnički sastav stanovništva Kosova i Metohije 2011. godine pop-stat.mashke.org (jezik: albanski)
  7. ^ Uporedni pregled broja stanovnika na Kosovu i Metohiji 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991 i 2011. godine pop-stat.mashke.org
  8. ^ а б в Spomenici kulture u Srbiji: Manastir Sv. Trojica, pristup 24. februar 2013, Приступљено 5. 5. 2013.
  9. ^ Večernje novosti: Liturgija posle 12 godina na ruševinama hrama Sv. Trojice, Tanjug, 12. jun 2011, pristup 24. februar 2013[мртва веза], Приступљено 5. 5. 2013.
  10. ^ а б Spomenici kulture u Srbiji: Crkva Sv. Bogorodice Odigitije, pristup 24. februar 2013, Приступљено 5. 5. 2013.

Spoljašnje veze

[уреди | уреди извор]