మహాఘటబంధన్ ( MGB, ISO : Mahagaṭhabaṁdhana)[1] దీనిని గ్రాండ్ అలయన్స్ అని కూడా పిలుస్తారు, ఇది భారతదేశంలోని బీహార్‌లోని రాజకీయ పార్టీల సంకీర్ణం, ఇది బీహార్‌లో 2015 విధానసభ ఎన్నికలకు ముందు ఏర్పడింది. కూటమిలో రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ (ఆర్జేడీ), భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్‌సీ), కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సీపీఐ), కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్-లెనినిస్ట్) లిబరేషన్ -CPIML (లిబరేషన్), కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా ( కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా) ఉన్నాయి. తేజస్వి యాదవ్ చైర్‌పర్సన్‌గా ఉన్నారు.
2015 జూన్ 7న లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్ ఆర్జేడీ ఎన్నికల కోసం జేడీయూతో పొత్తులో చేరుతున్నట్లు ప్రకటించాడు.[2][3] 2015 జూలై 13న కులంపై సామాజిక ఆర్థిక కుల గణన 2011 (SECC) నుండి కేంద్ర ప్రభుత్వం తన పరిశోధనలను విడుదల చేయాలని డిమాండ్ చేస్తూ ఒక మార్చి‌కు నాయకత్వం వహించాడు.[4][5][6] కేంద్ర మంత్రి రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్ SECC 2011 యొక్క కుల డేటా సమగ్ర వర్గీకరణకు దాని విడుదలకు ముందు మద్దతు ఇచ్చాడు.[7][8][9] కుల డేటాను విడుదల చేయడానికి ముందు బీహార్‌లోని 1.75 లక్షల మందితో సహా భారతదేశంలోని 1.46 కోట్ల మంది వ్యక్తుల కేసులలో తప్పులను సరిదిద్దాలని బిజెపి నాయకుడు సుశీల్ కుమార్ మోడీ పిలుపునిచ్చాడు.[10]
ఆగస్టు 3న ప్రస్తుత ముఖ్యమంత్రి నితీష్ కుమార్ తాను ఎన్నికల్లో నిలబడబోనని ప్రకటించారు.[11][12] ఆగస్టు 11న అతను సీట్ల-భాగస్వామ్య సూత్రాన్ని ప్రకటించాడు, దీని ప్రకారం జేడీయూ, ఆర్జేడీ చేరి 100 స్థానాల్లో పోటీ చేయనుండగా, కాంగ్రెస్ బీహార్‌లో 40 స్థానాల్లో పోటీ చేస్తుంది.[13] ఎన్‌సీపీ తరువాత ఈ కూటమి నుండి వైదొలిగింది.[14] సెప్టెంబరు 23న, జేడీయూ - ఆర్జేడీ- ఐఎన్‌సీ కూటమికి 242 మంది అభ్యర్థుల జాబితాను నితీష్ కుమార్ ప్రకటించాడు.[15][16][17] కూటమి టిక్కెట్ల పంపిణీ ప్రణాళికలో ఓబీసీలు ఎక్కువగా మొగ్గుచూపారు.[18][19][20] కూటమి ద్వారా మహిళా అభ్యర్థులకు 10% టిక్కెట్లు కేటాయించబడ్డాయి.[21]
మహాఘటబంధన్ (మహాకూటమి) కి ముఖ్యమంత్రి అభ్యర్థిగా నితీష్ కుమార్ ప్రకటించాడు. నితీష్ కుమార్ తన హర్ ఘర్ దస్తక్ (ఇంటింటికి) ప్రచారాన్ని జూలై 2న ప్రారంభించాడు.[22][23][24] లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్, నితీష్ కుమార్ ఇద్దరూ కలిసి మాజీ ముఖ్యమంత్రి సత్యేంద్ర నారాయణ్ సిన్హా జన్మదినాన్ని పురస్కరించుకుని బహిరంగంగా వేదికను పంచుకోవడంతో మొదట్లో కచ్చితమైన రాజకీయ ప్రస్తావనలు ఉన్నాయి.[25][26] ప్రశాంత్ కిషోర్ కూటమికి కీలక ఎన్నికల వ్యూహకర్త.[27][28]
మహాఘటబంధన్ 2015 బీహార్ శాసనసభ ఎన్నికలలో భారతీయ జనతా పార్టీ, దాని ముఖ్య మిత్రపక్షాలు లోక్ జనశక్తి పార్టీ, రాష్ట్రీయ లోక్ సమతా పార్టీకి వ్యతిరేకంగా పోటీ చేసింది. భారతీయ జనతా పార్టీ దాని మిత్రపక్షాలు ఘోరంగా ఓడిపోయాయి, జేడీయూ + ఆర్‌జెడి + కాంగ్రెస్ 243 సీట్లలో 178 సీట్లతో విజయం సాధించాయి. బీజేపీ, దాని మిత్రపక్షాలు కేవలం 58 సీట్లు మాత్రమే సాధించగలిగాయి.[29]
2015 ఎన్నికల్లో విజయవంతంగా గెలిచిన తర్వాత జనతాదళ్ (యునైటెడ్) ఎన్నికైన శాసనసభ్యులను విచ్ఛిన్నం చేసేందుకు రాష్ట్రీయ జనతాదళ్ నాయకులు చేసిన ఆరోపణతో మహాఘటబంధన్‌లో ఫిరాయింపు జరిగింది. అప్పటి జేడీయూ నాయకుడు ఐదవసారి ముఖ్యమంత్రి అయిన నితీష్ కుమార్ తన పార్టీల ప్రయోజనాలను కాపాడుకోవడానికి మరోసారి భారతీయ జనతా పార్టీ & ఎన్‌డీఏలో చేరవలసి వచ్చింది.[30][31]
అయితే జేడీయూ ప్రవేశం భారతీయ జనతా పార్టీ ఇతర మిత్రపక్షాలను ఇబ్బంది పెట్టింది. ఆ విధంగా జేడీయూ ప్రత్యర్థి పార్టీ రాష్ట్రీయ లోక్ సమతా పార్టీ ఎన్‌డీఏ నుండి దాని నాయకుడు ఉపేంద్ర కుష్వాహాతో దూరమైంది. రాష్ట్రీయ లోక్ సమతా పార్టీ దూరమవడం వల్ల ఆర్‌ఎల్‌ఎస్‌పికి బలమైన పట్టు ఉందని భావించిన కొయేరి కుల మద్దతును మార్చడంపై ఎన్‌డీఏ శిబిరంలో అనిశ్చితి ఏర్పడింది[32]. కానీ 2019 సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో ఉపేంద్ర కుష్వాహా పార్టీ ఫిరాయించడం వల్ల జరిగిన నష్టాన్ని జేడీయూ సమం చేసింది. భారతీయ జనతా పార్టీ, జనతాదళ్ (యునైటెడ్) ఆర్జేడీ+ రాష్ట్రీయ లోక్ సమతా పార్టీ + కాంగ్రెస్ + హిందుస్థానీ అవామ్ మోర్చా + కూటమిపై విజయం సాధించింది. అనంతరం వికాశీల్ ఇన్సాన్ పార్టీ, హిందుస్థానీ అవామ్ మోర్చా ఎన్‌డీఏలోకి మారాయి రాష్ట్రీయ లోక్ సమతా పార్టీ జేడీయూలో విలీనమైంది.[33]
2022 ఆగస్టులో రాష్ట్రీయ జనతాదళ్, జనతాదళ్ (యునైటెడ్), కాంగ్రెస్, కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్-లెనినిస్ట్) లిబరేషన్, కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్), కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా, హిందుస్థాన్ అవామ్ మోర్చా 2 ఏర్పాటుకు మళ్లీ చేరాయి. బీహార్ శాసనసభలో 3వ మెజారిటీ ప్రభుత్వం.[34]
జనతాదళ్ (యునైటెడ్) 2024 జనవరి 28న అధికారికంగా మహాఘట్‌బంధన్‌ను విడిచిపెట్టి మూడవసారి ఎన్‌డీఏలో చేరింది, ఆర్జేడీ అభ్యర్థి, మహాఘట్‌బంధన్ నాయకుడు తేజస్వి యాదవ్ బీహార్ ఉప ముఖ్యమంత్రిగా పదవి కోల్పోయాడు. మహాఘటబంధన్ అతిపెద్ద భారత జాతీయ అభివృద్ధి సమ్మిళిత కూటమి ద్వారా నితీష్ కుమార్ "అవమానం" చెందడం వల్ల రాజకీయ సంక్షోభం ఏర్పడింది.[35]
| పార్టీ | భావజాలం | శాసన సభ | శాసన మండలి | |
|---|---|---|---|---|
| రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ | సోషలిజం, సెక్యులరిజం | 74 / 243
|
14 / 75
| |
| భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | సామాజిక ఉదారవాదం, సెక్యులరిజం | 17 / 243
|
4 / 75
| |
| కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్-లెనినిస్ట్) లిబరేషన్ | మార్క్సిజం-లెనినిజం | 12 / 243
|
1 / 75
| |
| కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా | కమ్యూనిజం, మార్క్సిజం-లెనినిజం | 2 / 243
|
1 / 75
| |
| కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) | కమ్యూనిజం, మార్క్సిజం | 2 / 243
|
- | |
| వికాశీల్ ఇన్సాన్ పార్టీ | సోషల్ డెమోక్రసీ, ప్రోగ్రెసివిజం | - | - | |
| స్వతంత్రులు | 4 / 75
| |||
| పార్టీ | బేస్ స్టేట్ | ఉపసంహరణ సంవత్సరం | |
|---|---|---|---|
| హిందుస్తానీ అవామ్ మోర్చా | బీహార్ | 2023 | |
| జనతాదళ్ (యునైటెడ్) | బీహార్ | 2024 | |