వీణా దాస్, ఎఫ్బిఎ (జననం 1945) భారతదేశంలో జాన్స్ హాప్కిన్స్ విశ్వవిద్యాలయంలో ఆంత్రోపాలజీ ప్రొఫెసర్. ఆమె సైద్ధాంతిక స్పెషలైజేషన్ రంగాలలో హింస, సామాజిక బాధ, రాజ్యం ఆంత్రోపాలజీ ఉన్నాయి. దాస్ ఆండర్ రెట్జియస్ గోల్డ్ మెడల్, ప్రతిష్ఠాత్మక లూయిస్ హెన్రీ మోర్గాన్ ఉపన్యాసంతో సహా అనేక అంతర్జాతీయ అవార్డులను అందుకున్నారు, అమెరికన్ అకాడమీ ఆఫ్ ఆర్ట్స్ అండ్ సైన్సెస్ విదేశీ గౌరవ సభ్యురాలిగా నియమించబడ్డారు.[1][2][3]
దాస్ ఇంద్రప్రస్థ కాలేజ్ ఫర్ ఉమెన్, ఢిల్లీ విశ్వవిద్యాలయంలోని ఢిల్లీ స్కూల్ ఆఫ్ ఎకనామిక్స్ లో చదువుకున్నారు, 1967 నుండి 2000 వరకు అక్కడే బోధించారు. ఢిల్లీ స్కూల్ ఆఫ్ ఎకనామిక్స్ నుంచి ఎంఎన్ శ్రీనివాస్ పర్యవేక్షణలో 1970లో పీహెచ్ డీ పూర్తి చేశారు. జాన్స్ హాప్కిన్స్ విశ్వవిద్యాలయానికి వెళ్ళే ముందు ఆమె 1997 నుండి 2000 వరకు న్యూ స్కూల్ ఫర్ సోషల్ రీసెర్చ్ లో ఆంత్రోపాలజీ ప్రొఫెసర్ గా పనిచేశారు, అక్కడ ఆమె 2001, 2008 మధ్య ఆంత్రోపాలజీ విభాగానికి చైర్పర్సన్ గా పనిచేశారు.[4]
ఆమె మొదటి పుస్తకం స్ట్రక్చర్ అండ్ కాగ్నిషన్: యాస్పెక్ట్స్ ఆఫ్ హిందూ కాస్ట్ అండ్ క్రియేషన్ (ఆక్స్ ఫర్డ్ యూనివర్శిటీ ప్రెస్, ఢిల్లీ, 1977) కుల సమూహాల స్వీయ ప్రాతినిధ్యానికి సంబంధించి 13 నుండి 17 వ శతాబ్దపు పాఠ్య పద్ధతులను వెలుగులోకి తెచ్చింది. అర్చకత్వం, బంధుప్రీతి, వైరాగ్యాల మధ్య త్రైపాక్షిక విభజన పరంగా హిందూ ఆలోచనా నిర్మాణాన్ని ఆమె గుర్తించడం కుల సమూహాల నూతన ఆవిష్కరణలు, కొత్త హోదా కోసం వాదనలు జరిగిన ముఖ్యమైన ధృవాల అత్యంత ముఖ్యమైన నిర్మాణవాద వివరణగా నిరూపించబడింది.
వీణా దాస్ ఇటీవలి పుస్తకం లైఫ్ అండ్ వర్డ్స్: వయలెన్స్ అండ్ ది డిసెంట్ ఇన్ ది ఆర్డినరీ (కాలిఫోర్నియా యూనివర్శిటీ ప్రెస్, 2006). శీర్షిక సూచించినట్లుగా, దాస్ హింసను సాధారణ జీవితానికి అంతరాయం కలిగించేదిగా కాకుండా, సాధారణ జీవితంలో ఇమిడి ఉన్న అంశంగా చూస్తాడు. తత్వవేత్త స్టాన్లీ కావెల్ ఈ పుస్తకానికి చిరస్మరణీయమైన ముందుమాట వ్రాశాడు, దీనిలో అతను దానిని చదవడానికి ఒక మార్గం విట్జెన్ స్టెయిన్ తాత్విక పరిశోధనలకు తోడుగా ఉందని చెప్పాడు. ఈ పుస్తకంలోని ఒక అధ్యాయం స్వాతంత్ర్యానంతర కాలంలో అపహరణకు గురైన మహిళల స్థితిగతుల గురించి వివరిస్తుంది, వివిధ న్యాయ చరిత్రకారుల ఆసక్తిని కలిగి ఉంది. లైఫ్ అండ్ వర్డ్స్ విట్జెన్ స్టెయిన్, స్టాన్లీ కావెల్ లచే ఎక్కువగా ప్రభావితమైంది, అయితే ఇది భారతదేశ విభజన, 1984 లో ఇందిరా గాంధీ హత్య వంటి చరిత్రలోని నిర్దిష్ట ఘట్టాలను కూడా వివరిస్తుంది.
ఈ పుస్తకం 'ఈ సంఘటనలలో లోతుగా పాతుకుపోయిన నిర్దిష్ట వ్యక్తులు, సమాజాల జీవితాలను వివరిస్తుంది, ఈ సంఘటన దైనందిన జీవితంలో దాని బంధాలతో ముడిపడి, సాధారణ వ్యక్తుల అంతరాల్లోకి తనను తాను ముడుచుకునే విధానాన్ని వివరిస్తుంది.'
ఎనభైల నుంచి ఆమె హింస, సామాజిక బాధల అధ్యయనంలో నిమగ్నమయ్యారు. 1990 లో ఆక్స్ఫర్డ్ యూనివర్శిటీ ప్రెస్ ప్రచురించిన మిర్రర్స్ ఆఫ్ వయలెన్స్: కమ్యూనిటీస్, అల్లర్లు, సర్వైవర్స్ ఇన్ సౌత్ ఏషియా అనే ఆమె సంపాదకత్వంలో ఉన్న పుస్తకం దక్షిణాసియా ఆంత్రోపాలజీలో హింస సమస్యలను తీసుకువచ్చిన మొదటి పుస్తకం. తొంభైల చివరలో, ఇరవైల ప్రారంభంలో ఆర్థర్ క్లీన్ మన్, ఇతరులతో కలిసి ఆమె సంపాదకత్వం వహించిన ఈ విషయాలపై ఒక త్రయం ఈ రంగాలకు కొత్త దిశను ఇచ్చింది. ఈ సంపుటాలు సామాజిక వేదన శీర్షికతో ఉన్నాయి; హింస, సబ్జెక్టివిటీ; ఒక ప్రపంచాన్ని పునర్నిర్మించడం.
ఆమె 1995 లో స్వీడిష్ సొసైటీ ఫర్ ఆంత్రోపాలజీ అండ్ జాగ్రఫీ నుండి ఆండర్స్ రెట్జియస్ గోల్డ్ మెడల్, 2000 లో చికాగో విశ్వవిద్యాలయం నుండి గౌరవ డాక్టరేట్ పొందింది. ఆమె అమెరికన్ అకాడమీ ఆఫ్ ఆర్ట్స్ అండ్ సైన్సెస్ విదేశీ గౌరవ సభ్యురాలు, థర్డ్ వరల్డ్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్సెస్ ఫెలో. 2007 లో, దాస్ రోచెస్టర్ విశ్వవిద్యాలయంలో లూయిస్ హెన్రీ మోర్గాన్ ఉపన్యాసం ఇచ్చాడు, ఆంత్రోపాలజీ రంగంలో అత్యంత ముఖ్యమైన వార్షిక ఉపన్యాస శ్రేణిగా చాలా మంది భావించారు. ప్రొఫెసర్ దాస్ 2019 లో బ్రిటిష్ అకాడమీకి ఫెలోగా ఎన్నికయ్యారు.[5][6][7][8][9]
..the University of Rochester's Lewis Henry Morgan Lecture series, which he called "the most important lectures in anthropology."