అనుప్‌గఢ్ జిల్లా
Anupgarh district | |
|---|---|
 View of canal in tehsil Rawla Mandi of Anupgarh district | |
  Anupgarh district Location in Rajasthan, India  Anupgarh district Anupgarh district (India) | |
| Coordinates (Anupgarh): 29°11′22″N 73°12′30″E / 29.18944°N 73.20833°E | |
| Country |  India |
| State | Rajasthan |
| Division | Bikaner |
| Established | 7 August 2023 |
| Headquarters | Anupgarh |
| Tehsils | Raisinghnagar Chhatargarh Anupgarh Sri Vijaynagar Gharsana Rawla Mandi |
| Government | |
| • Type | State Government |
| • Body | Government of Rajasthan |
| • District Magistrate | Kalpna Agarwal |
| • Superintendent of police | Rajendra Kumar |
| విస్తీర్ణం | |
| • Total | 8,871.99 కి.మీ2 (3,425.49 చ. మై) |
| జనాభా (2011)[1] | |
| • Total | 8,71,696 |
| • జనసాంద్రత | 98/కి.మీ2 (250/చ. మై.) |
| Demographics | |
| • Literacy | 64.25 % |
| • Sex ratio | 898/1000 |
| • Population density | 144/km² |
| Languages | |
| • Official | Hindi English |
| • Regional | Rajasthani Punjabi Sindhi Saraiki |
| Time zone | UTC+05:30 (IST) |
| Major highways | RJ SH 3 |
అనుప్‌ఘడ్ జిల్లా, భారతదేశం, రాజస్థాన్ రాష్ట్రంలో కొత్తగా ఏర్పడిన జిల్లా. ఇది రాష్ట్రానికి వాయవ్యంలో ఉంది. అనుప్‌ఘఢ్ నగరం జిల్లా ప్రధాన కార్యాలయం. శ్రీ గంగానగర్ జిల్లా నుండి కొన్ని ప్రాంతాలు విభజించుట ద్వారా ఈ జిల్లా ఏర్పడింది.[2] అనుప్‌ఘఢ్, రైసింగ్‌నగర్, శ్రీ విజయనగర్, ఘర్సానా రావ్లా, ఛతర్‌ఘఢ్ ఉన్నాయి.ఇది 2023 ఆగస్టు 7న ఏర్పడింది.
చరిత్ర
[మార్చు]పురాతన చరిత్ర
[మార్చు]అనుప్‌ఘఢ్ నగరానికి సమీపంలోని బారోర్, బింజోర్‌లలో సింధు లోయ నాగరికత జాడలు కనుగొనబడ్డాయి.
మధ్యయుగ కాలం
[మార్చు]అనుప్‌ఘఢ్ నగరం పురాతన పేరు చుగెర్.చుగెర్ (అనుప్‌ఘఢ్), దాని పరిసర ప్రాంతాలు భాటి పాలకులచే ఆక్రమించబడ్డాయి. సా.శ..1678లో చీఫ్ బికాజీ అనూప్ సింగ్ నాయకత్వంలో బికనీర్ రాచరిక రాష్ట్రానికి చెందిన మహారాజు భాటి ముఖ్యులను తొలగించడం ద్వారా ఈ ప్రాంతం ఆక్రమణకు గురైంది.అనుప్‌ఘఢ్ అనే పేరుతో కోటను నిర్మించారు. [3]
విభజన తర్వాత ఆధునిక చరిత్ర
[మార్చు]1947లో భారతదేశ విభజన తర్వాత,రాచరిక రాష్ట్రాలు రద్దు చేయబడ్డాయి. అనుప్‌ఘఢ్ ద్యోధివాలే రాజ్‌వి కావడంతో, శ్రీ గంగానగర్ జిల్లా కింద ప్రత్యేక తహసీల్‌గా చేయబడింది.2023 మార్చి 17న, రైతులు, ఇతర గౌరవప్రదమైన నాయకుల మద్దతుతో న్యాయవాది సురేష్ కుమార్ బిష్ణోయ్ జలంధర్ సింగ్ తూర్ నాయకత్వంలో స్థానిక పౌరులు 11 సంవత్సరాల శాంతియుత నిరసన తర్వాత, ఇది శ్రీ గంగానగర్ నుండి ప్రత్యేక జిల్లాగా రూపొందించబడింది.
జిల్లా పరిపాలనా నిర్వహణ
[మార్చు]అనుప్‌గఢ్ జిల్లాలో తహసీల్
[మార్చు]- అనూప్‌గర్
- శ్రీ విజయనగర్
- ఘర్సానా
- రావ్లా మండి
- రైసింగ్‌నగర్
జిల్లాలో ఉప తహసీల్‌లు
[మార్చు]అనుప్‌గఢ్ జిల్లాలో 5 ఉప తహసీల్‌లు ఉన్నాయి -
- సమేజా
- ముక్లావా
- జైత్సార్
- రాంసింగ్‌పూర్
- 365 తల .
జిల్లాలో పంచాయతీ సమితులు
[మార్చు]అనుప్‌గఢ్ జిల్లాలో 9 పంచాయతీ సమితులు లేదా బ్లాక్ పంచాయతీలు ఉన్నాయి.
- అనుప్‌ఘఢ్ - 32 గ్రామ పంచాయతీలు
- రాయసింగ్‌నగర్ - 47 గ్రామ పంచాయతీలు
- విజయనగర్ - 29 గ్రామ పంచాయతీలు
- ఘర్సానా - 36 గ్రామ పంచాయతీలు
- ఖజువాలా - 45 గ్రామ పంచాయతీలు
జనాభా గణాంకాలు
[మార్చు]2011 భారత జనాభా లెక్కల ప్రకారం,అనుప్‌గఢ్ జిల్లా మొత్తం జనాభా 8,69,696,రాయ్‌సింగ్‌నగర్ దాదాపు 1,96,455 జనాభాతో అత్యధిక జనాభా కలిగిన తహసీల్,కేవలం 82,488 జనాభాతో, ఛతర్‌గఢ్ అత్యల్ప జనాభా కలిగిన తహసీల్.
| తహసీల్ | జనాభా | మొత్తం కుటుంబాలు | జనసాంద్రత ప్రజలు/కిమీ² |
|---|---|---|---|
| రైసింగ్‌నగర్ | 196,455. | 37,854 | 148/కిమీ² |
| అనుప్‌ఘర్ | 1,84,423 | 36,488 | 159/కిమీ² |
| ఘర్సానా (రావ్లా మండితో సహా) | 1,71,830 | 34,350 | 124/కిమీ² |
| శ్రీ విజయనగర్ | 1,45,770 | 28,721 | 172/కిమీ² |
| ఛతర్‌ఘర్ | 82,488 | 13,826 | 38/కిమీ² |
| ఖజువాలా | 88,730 | 16,080 | 44/కిమీ² |
| జిల్లా మొత్తం/సగటు | 8,69,696 | 1,67,319 | 144.16/కిమీ² |
మతపరమైన జనాభా గణాంకాలు
[మార్చు]2011 భారత జనాభా లెక్కల ప్రకారం జిల్లాలో 6,19,530 మంది హిందువులు,1,99,537 మంది సిక్కులు ఉన్నారు. జిల్లాలో వారి తరువాత ముస్లింలు 44,468 మంది వ్యక్తులతో మూడవ అతిపెద్ద సమాజంగా ఉన్నారు. మరోవైపు క్రైస్తవులు 818, జైనులు 515 , బౌద్ధులు 399 మంది ఉన్నారు.
అక్షరాస్యత శాతం
[మార్చు]2011 భారత జనాభా లెక్కల ప్రకారం, 69.91% అక్షరాస్యత, 908/1000 పురుషుల లింగ నిష్పత్తి ఉంది.పురుష అక్షరాస్యులు 69.33% మంది ఉండగా, స్త్రీల అక్షరాస్యులు 52.23% మంది ఉన్నారు. అనుప్‌ఘఢ్ జిల్లాలో అత్యధిక లింగ నిష్పత్తితో రాయసింగ్‌నగర్ అత్యధిక అక్షరాస్యత కలిగిన తహసీల్. మరోవైపు ఛతర్‌గఢ్ తహసీల్‌లో అత్యల్ప అక్షరాస్యత రేటు 52.37%తో 51.94% మంది పురుషులు,33.09% మంది స్త్రీలు అక్షరాస్యులుగా ఉన్నారు. ఖాజువాలాలో 891 స్త్రీలు/1000 పురుషులు లింగ నిష్పత్తిని కలిగి ఉన్నారు. ఇది అనుప్‌ఘఢ్ జిల్లాలోని అన్ని తహసీల్‌లలో అతి తక్కువగా ఉంది.
| తహసీల్ | మొత్తం | పురుషుడు | స్త్రీ | లింగ నిష్పత్తి స్త్రీలు/1000 పురుషులు |
|---|---|---|---|---|
| రైసింగ్‌నగర్ | 69.91% | 69.33% | 52.23% | 908 |
| అనుప్‌ఘర్ | 66.34% | 65.39% | 48.57% | 900 |
| ఘర్సానా (రావ్లా మండితో సహా) | 65.76% | 65.54% | 47.28% | 892 |
| శ్రీ విజయనగర్ | 66.68% | 64.55% | 48.98 | 894 |
| ఛతర్‌ఘఢ్ | 52.37% | 51.94% | 33.09% | 906 |
| ఖజువాలా | 64.48% | 63.97% | 44.21% | 891 |
| జిల్లాలో అక్షరాస్యత రేటు, లింగ నిష్పత్తి | 64.25% | 63.45% | 45.72% | 898.5/1000 |
| తహసీల్ | హిందూ | సిక్కులు | ముస్లిం | క్రైస్తవులు | జైనులు | బౌద్ధుడు | రాష్ట్రాలు కాదు | ఇతరులు |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| రైసింగ్‌నగర్ | 1,35,965 | 58,875 | 1,118 | 161 | 158 | 110 | 48 | 38 |
| అనుప్‌ఘఢ్ | 1,25,624 | 56,119 | 2,394 | 145 | 6 | 34 | 94 | 7 |
| ఘర్సానా (రావ్లా మండితో సహా) | 1,22,440 | 40,412 | 8,620 | 96 | 130 | 51 | 52 | 29 |
| శ్రీ విజయనగర్ | 1,11,089 | 32,462 | 1,700 | 268 | 20 | 156 | 67 | 2 |
| ఛతర్‌ఘఢ్ | 59,672 | 1,311 | 21,323 | 76 | 17 | 4247 | 47 | 0 |
| ఖజువాలా | 64730 | 13,291 | 13,291 | 72 | 201 | 6 | 48 | 2 |
| జిల్లా మొత్తం జనాభా | 6,19,530 | 1,99,537 | 44,468 | 818 | 515 | 399 | 356 | 78 |
| జిల్లాలో మొత్తం శాతం | 71.23 % | 22.94 % | 5.57 % | 0.094 % | 0.059 % | 0.045 % | 0.040 | 0.0089 % |
ఖ్యాతి పొందిన ప్రదేశాలు
[మార్చు],Anupgarh_Sivender.jpg)
- శివపూర్ కోట - విజయనగర్
- అనుప్‌ఘర్ కోట - అనుప్‌ఘఢ్
- ఛతర్‌ఘర్ కోట - ఛతర్‌ఘఢ్
- బారోర్ హర్రపాన్ పురావస్తు ప్రదేశం -అనుప్‌ఘఢ్
- గురుద్వారా బుద్ధ జోహార్ - డబ్లా
- బిష్ణోయ్ మందిర్, అమృతా దేవి పార్క్ - డబ్లా
- లైలా మజ్ను మజార్ - బింజోర్
- సెంట్రల్ ఫార్మ్ జైత్సార్
- రోజారి బాలాజీ దేవాలయం
- గురు హరిక్రిషన్ పబ్లిక్ పాఠశాల, 11 పి.ఎస్ రైసింగ్‌నగర్
చిత్రమాలిక
[మార్చు]-
బాబా దేవా సింగ్ రాధా స్వామి డేరా -
రావ్లాలో సూర్యాస్తమయం సమయంలో కాలువ దృశ్యం -
అనుప్‌గఢ్ రైల్వే స్టేషన్ -
ఛతర్‌గఢ్ కోట -
శివపురి కోట, శ్రీ విజయనగర్
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "Name Census 2011, Rajasthan data" (PDF). censusindia.gov.in. 2012. Retrieved 28 February 2012.
- ↑ "Rajasthan CM Ashok Gehlot announces formation of 19 new districts, 3 Divisional headquarters in Rajasthan". AIR News. 17 March 2023. Retrieved 11 June 2023.
- ↑ Singh, Rajvi Amar (1992). Mediaeval History of Rajasthan: Western Rajasthan. Bikaner, Rajasthan, India: Singh. p. 347. OCLC 29798320.
