ఇసాబెల్ ఆండ్రూ డి అగ్విలార్ (నీ ఇసాబెల్ ఆండ్రూ వై బ్లాంకో (15 నవంబర్ 1887 - 7 ఏప్రిల్ 1948) ప్యూర్టో రికన్ రచయిత్రి, విద్యావేత్త, దాత, సఫ్రాజిస్ట్, మహిళల హక్కుల కార్యకర్త. ఆమె ప్యూర్టో రికన్ ఫెమినిస్ట్ లీగ్ స్థాపనలో పాల్గొంది, ప్యూర్టో రికో విశ్వవిద్యాలయం అసోసియేషన్ ఆఫ్ ఉమెన్ గ్రాడ్యుయేట్స్ సహ వ్యవస్థాపకురాలు. ఆమె ప్యూర్టో రికన్ అసోసియేషన్ ఆఫ్ ఉమెన్ సఫ్రాగిస్ట్స్ రెండవ అధ్యక్షురాలు, ఓటుహక్కు సాధించిన తరువాత సెనేటర్ స్థానానికి పోటీ చేసిన మొదటి మహిళల్లో ఒకరు.[1]
ఇసాబెల్ ఆండ్రూ వై బ్లాంకో 1887 నవంబరు 15 న ప్యూర్టో రికోలోని ఫజార్డోలో క్రిస్టోబాల్ ఆండ్రూ కామెండాడోర్, బ్లాంకా ఐరెన్ బ్లాంకో గుజ్మాన్ దంపతులకు జన్మించింది.స్పెయిన్ పరిపాలనా జిల్లాగా ఉన్న కాలంలో ఆమె జన్మించింది, ఆమె తండ్రి, మొదట మజోర్కా నుండి, ఫజార్డో మేయర్ అయ్యారు. ఆమె తల్లి స్థానిక ప్యూర్టో రికన్. ప్రాథమిక పాఠశాలకు హాజరైన తరువాత, ఆమె 1902 లో నార్మల్ పాఠశాలకు 1907 లో ప్యూర్టో రికో విశ్వవిద్యాలయం ఎస్క్యూలా నార్మల్ మొదటి తరగతి పూర్వ విద్యార్థులలో ఒకరిగా పట్టభద్రురాలైంది.[2]
ఆండ్రూ విశ్వవిద్యాలయానికి అనుబంధంగా ఉన్న మోడల్ పాఠశాలలో ఉపాధ్యాయురాలిగా పనిచేయడం ప్రారంభించారు, కాని త్వరలోనే ఫజార్డోకు తిరిగి వచ్చారు, [3]అక్కడ ఆమె బోధనను కొనసాగించింది. 1917 లో, కార్నెగీ లైబ్రరీ సృష్టించబడినప్పుడు, ఆమె డైరెక్టర్ల బోర్డులో సేవ చేయడానికి నియమించబడింది. అదే సంవత్సరం, అనా రోక్యూ (1853-1933) స్థాపించిన ప్యూర్టో రికన్ ఫెమినిస్ట్ లీగ్ (స్పానిష్: లిగా ఫెమినియా ప్యూర్టోరికెనా) కు ఉపాధ్యక్షురాలిగా మారింది మహిళలకు ఓటు హక్కును పొందే ప్రయత్నంలో లీగ్ చురుకుగా ఉంది, వారి స్థానిక సెనేటర్ ఆంటోనియో రాఫెల్ బార్సెలో ఈ విషయం గురించి చర్చించడానికి నిరాకరించడంతో, ఆండ్రూ, మారియా ఎల్.డి.ఆష్ఫోర్డ్, మిలాగ్రోస్ బెనెట్ డి మెవ్టన్ వాషింగ్టన్ డి.సి.లో తమ వాదనను వినిపించడానికి వెళ్లారు. 1921 లో, ఈ సంస్థ దాని పేరును సఫ్రాజిస్ట్ సోషల్ లీగ్ (స్పానిష్: లా లిగా సోషల్ సుఫ్రాగిస్టా) గా మార్చింది, పూర్తి పౌర, రాజకీయ భాగస్వామ్యానికి మహిళల ఓటు హక్కును విస్తరించింది. 1924 లో, ఆండ్రూ, రోసారియో బెల్బర్, మారియా కాడిల్లా డి మార్టినెజ్, లూయిసా కాలెజో, బియాట్రిజ్ లాసాలె, అనా లోపెజ్ డి వెలెజ్, రోక్యూ,, అమీనా టియో డి మలారెట్ అందరూ సైద్ధాంతిక విభేదాల కారణంగా లీగ్ నుండి రాజీనామా చేశారు. మరుసటి సంవత్సరం రోక్యూ, ఆండ్రూ ప్యూర్టో రికన్ అసోసియేషన్ ఆఫ్ ఉమెన్ సఫ్రాగిస్ట్స్ (స్పానిష్: అసోసియాసియోన్ ప్యూర్టోరికెనా డి ముజెరెస్ సుఫ్రాగిస్టాస్) ను ఏర్పాటు చేశారు. సైద్ధాంతిక చీలిక సారాంశం మహిళలకు ఓటు వేయడం సార్వత్రిక ఓటు హక్కును చేర్చాలా లేదా విద్యావంతులైన మహిళలకు పరిమితం చేయాలా. ఆండ్రూ, రోక్యూ శిబిరంలో ఉన్నారు, ఇది ఓటు వేయడానికి విద్యను తప్పనిసరిగా సూచించింది. అదే సంవత్సరం, 1925 లో, ఆండ్రూ ప్యూర్టో రికో విశ్వవిద్యాలయం ధర్మకర్తల మండలిలో పనిచేయడానికి నియమించబడ్డాడు.[2]
1929లో ఆండ్రూను మహిళా సఫ్రాజిస్టుల సంఘం అధ్యక్షురాలిగా ఎన్నుకుని అక్షరాస్యులైన మహిళల ఓటును సాధించడంలో మహిళలు విజయం సాధించారు. 1932 లో, ఆండ్రూ లిబరల్ పార్టీకి సెనేటర్గా పోటీ చేశారు, పోటీ చేసిన మొదటి మహిళ. ఎన్నికల్లో ఓడిపోయిన తరువాత, ఆండ్రూ పాఠశాలకు తిరిగి వచ్చి 1935 లో ప్యూర్టో రికో విశ్వవిద్యాలయంలో బ్యాచిలర్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషన్ పూర్తి చేశారు[4]. ఆ సంవత్సరం తరువాత, ఆమె కొలంబియా విశ్వవిద్యాలయంలో సోషియాలజీ చదివింది, తరువాత వయోజన విద్యలో ప్రత్యేకత కలిగిన మాస్టర్ ఇన్ ఆర్ట్స్ పట్టా పొందింది. 1936 లో, ఆండ్రూ, ఇతర వృత్తిపరమైన మహిళలు ప్యూర్టో రికో విశ్వవిద్యాలయం మహిళా గ్రాడ్యుయేట్ల సంఘాన్ని దాని సభ్యులు, విశ్వవిద్యాలయం వృత్తిపరమైన, విద్యా, సాంస్కృతిక అభివృద్ధిని మెరుగుపరిచే లక్ష్యాలతో స్థాపించారు. 1930, 1940 లలో, ఆమె లైబ్రరీ, విశ్వవిద్యాలయంతో తన ట్రస్టీషిప్లను కొనసాగించింది, అలాగే పబ్లిక్ స్పీకింగ్ ఎంగేజ్మెంట్స్, విద్య నుండి మహిళల హక్కులు, వయోజన అక్షరాస్యత వంటి అంశాలపై రచనలు చేసింది. ఆండ్రూ 1948 ఏప్రిల్ 7 న మరణించారు, మరణానంతరం, ప్యూర్టో రికో విశ్వవిద్యాలయంలోని ఒక భవనం,శాన్ జువాన్ లోని ఒక వీధి , ఆమె స్వస్థలం ఫజార్డోలోని మరొక వీధికి ఆమె పేరు పెట్టారు.[5]