ఎన్‌హెచ్‌పిసి
NHPC లిమిటెడ్ (పూర్వపు నేషనల్ హైడ్రోఎలక్ట్రిక్ పవర్ కార్పొరేషన్) భారతీయ ప్రభుత్వ రంగ జలవిద్యుదుత్పత్తి సంస్థ. సమగ్రమైన, సమర్థవంతమైన జలవిద్యుత్ శక్తి అభివృద్ధిని ప్లాన్ చేయడానికి, ప్రోత్సహించడానికి, నిర్వహించడానికీ దీన్ని 1975 లో స్థాపించారు. ఇటీవల ఇది సౌర, భూఉష్ణ, అలలు, గాలి వంటి ఇతర శక్తి వనరులను కూడా చేర్చుకుంటూ విస్తరించింది.
ప్రస్తుతం, NHPC భారత ప్రభుత్వపు నవరత్న సంస్థ. పెట్టుబడి పరంగా దేశంలోని మొదటి పది కంపెనీలలో ఒకటి. చంబా జిల్లాలోని సలూని తహసీల్‌లోని బైరా సూయిల్ పవర్ స్టేషన్ NHPC నిర్మించిన మొదటి ప్రాజెక్టు కాగా, చమేరా-1 అత్యుత్తమమైనది.
పబ్లిక్ లిమిటెడ్ కంపెనీ
[మార్చు]NHPC 1 2009 సెప్టెంబరు 1 న నేషనల్ స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్, బాంబే స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్‌లలో నమోదైంది. కంపెనీ ప్రమోటర్లుగా భారత ప్రభుత్వం, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలకు 74.51% వాటా ఉండగా, మిగిలిన 25.49% ప్రజల వద్ద ఉంది. మొత్తం వాటాదారుల సంఖ్య 1,91,337, షేర్ క్యాపిటల్ ₹1230,07,42,773.
మార్కెట్ విలువ
[మార్చు]ప్రస్తుతం, NHPC కేంద్ర ప్రభుత్వపు షెడ్యూల్ 'A' సంస్థ. ₹15000 కోట్ల అధీకృత షేర్ క్యాపిటల్‌తో సుమారు ₹55200 కోట్ల పైచిలుకు పెట్టుబడితో, ఈ సంస్థ 2015–16లో పన్ను ₹2440 కోట్ల పన్ను తర్వాతి లాభం ఆర్జించింది. మునుపటి సంవత్సరం లాభం ₹2124 కోట్ల కంటే 15% ఎక్కువ. పెట్టుబడి పరంగా భారతదేశంలోని అగ్ర 10 కంపెనీలలో NHPC ఒకటి.
ప్రారంభంలో, ఎన్‌హెచ్‌పిసి సలాల్ స్టేజ్-1, బైరాసియుల్, లోక్‌టాక్ జల విద్యుత్తు ప్రాజెక్టుల నిర్మాణాన్ని సెంట్రల్ హైడ్రోఎలక్ట్రిక్ ప్రాజెక్ట్స్ కంట్రోల్ బోర్డ్ నుండి తీసుకుంది. అప్పటి నుండి, సంయుక్తంగా చేపట్టిన ప్రాజెక్టులతో సహా యాజమాన్య ప్రాతిపదికన 6717 మెగావాట్ల స్థాపిత సామర్థ్యం గల 22 జలవిద్యుత్తు ప్రాజెక్టులను నిర్మించింది. 50 మెగావాట్ల పవన విద్యుత్తు ప్రాజెక్టును కూడా 2016 అక్టోబరులో ప్రారంభించారు. NHPC 89.35 మెగావాట్ల స్థాపిత సామర్థ్యం గల 5 ప్రాజెక్టులను టర్న్‌కీ ప్రాతిపదికన కూడా నిర్మించింది. వీటిలో రెండు ప్రాజెక్టులు పొరుగు దేశాలలో అంటే నేపాల్, భూటాన్‌లలో 14.1, 60 మె.వా. సామర్థ్యంతో నిర్మించింది.
కొనసాగుతున్న ప్రాజెక్టులు (2023 ఫిబ్రవరి నాటికి)
[మార్చు]2023 ఫిబ్రవరి నాటికి NHPC మొత్తం 3130 మెగావాట్ల సామర్థ్యంతో 3 ప్రాజెక్టుల నిర్మాణంలో నిమగ్నమై ఉంది. NHPC 12వ ప్రణాళిక కాలంలో 1702 మెగావాట్లు జోడించాలని ప్రణాళిక వేసింది, అందులో 1372 మె.వా. పూర్తయింది. 4995 మెగావాట్ల 5 ప్రాజెక్టులు అనుమతుల కోసం వేచి ఉన్నాయి/ప్రభుత్వం. వాటి అమలుకు ఆమోదం. 1130 మెగావాట్ల 3 ప్రాజెక్టులకు సంబంధించి సవివరమైన ప్రాజెక్ట్‌ల నివేదికలు తయారు చేస్తున్నారు. అంతేకాకుండా, దాని JV, చీనాబ్ వ్యాలీ విద్యుత్తు ప్రాజెక్టులు ప్రైవేట్ లిమిటెడ్ ద్వారా 1230 మెగావాట్ల 3 ప్రాజెక్టులు అభివృద్ధిలో ఉన్నాయి. J&Kలో లిమిటెడ్.
2016 చివరలో, NHPC రాజస్థాన్‌లోని జైసల్మేర్‌లో 50 మెగావాట్ల పవన విద్యుత్ ప్రాజెక్టును ప్రారంభించింది.[1]
1975లో ప్రారంభించినప్పటి నుండి, NHPC దేశంలో జలవిద్యుత్ అభివృద్ధి రంగంలో అతిపెద్ద సంస్థల్లో ఒకటిగా ఎదిగింది. దాని ప్రస్తుత సామర్థ్యాలతో, NHPC కాన్సెప్ట్ నుండి జలవిద్యుత్ ప్రాజెక్టుల కమిషన్ వరకు అన్ని కార్యకలాపాలను చేపట్టగలదు.[2]
విద్యుదుత్పత్తి కేంద్రాలు
[మార్చు]మొత్తం – 7097 మె.వా.
| క్ర.సం | విద్యుదుత్పత్తి కేంద్రం | రాష్ట్రం | సామర్థ్యం (మె.వా.) | ఉత్పత్తి మొదలైనది |
|---|---|---|---|---|
| 1 | బైరా సియుల్ | హిమాచల్ ప్రదేశ్ | 180[3] | 1981 |
| 2 | లోక్తక్ | మణిపూర్ | 105 | 1983 |
| 3 | సలాల్ | జమ్మూ కాశ్మీర్ | 690 | 1987 |
| 4 | తనాక్పూర్ | ఉత్తరాఖండ్ | 120 | 1992 |
| 5 | చమేరా-I | హిమాచల్ ప్రదేశ్ | 540 | 1994 |
| 6 | యూరి-ఐ | జమ్మూ కాశ్మీర్ | 480 | 1997 |
| 7 | రంగిత్ ఆనకట్ట | సిక్కిం | 60 | 1999 |
| 8 | చమేరా II జలవిద్యుత్ ప్లాంట్ | హిమాచల్ ప్రదేశ్ | 300 | 2004 |
| 9 | ఇందిరా సాగర్ * | మధ్యప్రదేశ్ | 1000 | 2005 |
| 10 | ధౌలీగంగా-I | ఉత్తరాఖండ్ | 280 | 2005 |
| 11 | దుల్ హస్తి | జమ్మూ కాశ్మీర్ | 390 | 2007 |
| 12 | ఓంకారేశ్వరం * | మధ్యప్రదేశ్ | 520 | 2007 |
| 13 | తీస్తా-వి | సిక్కిం | 510 | 2008 |
| 14 | సేవా-II | జమ్మూ కాశ్మీర్ | 120 | 2010 |
| 15 | చామెరా-III | హిమాచల్ ప్రదేశ్ | 231 | 2012 |
| 16 | తీస్తాలో డ్యామ్-III జలవిద్యుత్ ప్లాంట్ | పశ్చిమ బెంగాల్ | 132 | 2013 |
| 17 | నిమ్మో బాజ్గో | లడఖ్ | 45 | 2013 |
| 18 | చుటక్ | లడఖ్ | 44 | 2012–13 |
| 19 | యూరి-II | జమ్మూ కాశ్మీర్ | 240 | 2013 |
| 20 | పర్బతి-III | హిమాచల్ ప్రదేశ్ | 520 | 2014 |
| 21 | జైసల్మేర్ విండ్ ఫామ్ | రాజస్థాన్ | 50 | 2016 |
| 22 | తీస్తాలో డ్యామ్-IV జలవిద్యుత్ ప్లాంట్ | పశ్చిమ బెంగాల్ | 160 | 2016 |
| 23 | కిషన్‌గంగ | జమ్మూ కాశ్మీర్ | 330 | 2018 |
| 24 | తేని సోలార్ ఫామ్ | తమిళనాడు | 50 | 2018 |
నిర్మాణంలో ఉన్న హైడ్రో పవర్ ప్రాజెక్టులు
[మార్చు]మొత్తం – 4425 మె.వా.
| క్ర.సం | విద్యుత్తు ప్రాజెక్టులు | రాష్ట్రం | మొత్తం సామర్థ్యం (మె.వా.) | పూర్తయ్యే సంవత్సరం |
|---|---|---|---|---|
| 1 | పర్బతి-II | హిమాచల్ ప్రదేశ్ | 800 | 2021 |
| 2 | సుబన్‌సిరి (దిగువ) | అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | 2000 | 2020 [4] |
| 3 | పాకాల్ దుల్* | జమ్మూ కాశ్మీర్ | 1000 | 2024 |
| 4 | కిరు* | జమ్మూ కాశ్మీర్ | 625 | 2024 |
| 5 | రట్లే* | జమ్మూ కాశ్మీర్ | 850 | |
| 6 | క్వార్* [1] | జమ్మూ కాశ్మీర్ | 540 | 2026 |
* J&K కిష్త్వార్ జిల్లాలో చీనాబ్ వ్యాలీ పవర్ ప్రాజెక్ట్స్ (P) లిమిటెడ్ వారి JV కింద.
షెడ్యూల్, డిస్పాచ్
[మార్చు]నేషనల్ హైడ్రో పవర్ కార్పొరేషన్ యాజమాన్యంలోని అన్ని ఉత్పాదక స్టేషన్ల షెడ్యూల్, డిస్పాచ్ సంబంధిత రీజినల్ లోడ్ డిస్పాచ్ సెంటర్‌ల ద్వారా జరుగుతుంది. ఈ లోడ్ డిస్పాచ్ కేంద్రాలన్నీ పవర్ సిస్టమ్ ఆపరేషన్ కార్పొరేషన్ లిమిటెడ్ (పోసోకో) కిందకు వస్తాయి.
పురస్కారాలు, గుర్తింపులు
[మార్చు]- పవర్ జనరేషన్ (రెన్యూవబుల్ ఎనర్జీ) విభాగంలో డన్ & బ్రాడ్‌స్ట్రీట్-ఎవరెస్ట్ ఇన్‌ఫ్రా అవార్డ్స్ 2015లో విజేతగా నిలిచింది.
- విజ్ఞాన్ భవన్‌లో జరిగిన కార్యక్రమంలో జమ్మూ కాశ్మీర్‌లోని నిమూ బాజ్గో హైడ్రో ఎలక్ట్రిక్ ప్రాజెక్ట్ యూనిట్ −3 (15 మెగావాట్లు) కోసం 2013-14 సంవత్సరానికి 'గోల్డ్ షీల్డ్' 'జల విద్యుత్ ప్రాజెక్టుల ముందస్తు పూర్తి' విభాగంలో, 2015 జూన్ 3న న్యూఢిల్లీ.
- న్యూఢిల్లీలో 2015 జనవరి 1న CBIP దినోత్సవం సందర్భంగా CBIP అవార్డ్స్‌లో "పవర్ సెక్టార్‌లో బెస్ట్ పెర్ఫార్మింగ్ యుటిలిటీకి CBIP అవార్డు".
- 2014 ఆగస్టు 21న న్యూఢిల్లీలో జరిగిన ఇండియా టుడే గ్రూప్ PSU అవార్డ్స్‌లో "మినీ రత్న కేటగిరీ కింద అత్యంత విలువైన PSU".
- 2015 డిసెంబరు 14న జరిగిన రెండవ ఇండియా టుడే గ్రూప్ PSU అవార్డ్స్‌లో మినీ రత్న కేటగిరీలో "మోస్ట్ ఎకో-ఫ్రెండ్లీ అవార్డు","అత్యంత విలువైన కంపెనీ అవార్డు".
- 2015 డిసెంబరు 29న న్యూ ఢిల్లీలో జరిగిన CBIP అవార్డ్‌లో "హైడ్రో పవర్ సెక్టార్‌లో బెస్ట్ పెర్ఫార్మింగ్ యుటిలిటీ".
- 2016 మే 28న న్యూఢిల్లీలో జరిగిన "వ్యయ నిర్వహణలో అత్యుత్తమ ప్రతిభకు అవార్డు". ఈ అవార్డు – ది ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ కాస్ట్ అకౌంటెంట్స్ ఆఫ్ ఇండియాచే స్థాపించబడింది – సమర్థవంతమైన వ్యయ నిర్వహణ పద్ధతులను అమలు చేయడంలో NHPC యొక్క ప్రయత్నాలను గుర్తిస్తుంది.
- 2016 జూన్ 10న న్యూ ఢిల్లీలో జరిగిన 2వ ఇండియా హైడ్రో అవార్డ్స్ 2016లో ఎనర్షియా ఫౌండేషన్, రెన్యూవబుల్ ఎనర్జీ ప్రమోషన్ అసోసియేషన్ ఆధ్వర్యంలో హైడ్రోపవర్ ఫోరమ్ ఆఫ్ ఇండియా ద్వారా "బెస్ట్ హైడ్రోపవర్ ఎంటర్‌ప్రైజ్ అవార్డు".
- డన్ & బ్రాడ్‌స్ట్రీట్ PSU అవార్డ్స్ 2016లో "ఉత్తమ మినీ రత్న".
- రీజియన్ 'A'లో ఉన్న ప్రభుత్వ రంగ సంస్థలలో రాజ్‌భాషా అమలులో ప్రశంసనీయమైన పని కోసం "రాజ్‌భాషా కీర్తి పురస్కార్" పథకం కింద 2015–16 సంవత్సరానికి హోం వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ రెండవ బహుమతిని ప్రదానం చేసింది.
- NHPC 19.02.2020న “హైడ్రో పవర్ సెక్టార్‌లో అత్యుత్తమ పనితీరు కనబరిచినందుకు” 2020 CBIP పురస్కారం అందుకుంది.[5]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "NHPC commissions 50 MW wind power project in Rajasthan". Business Line. PTI. 1 November 2016. Retrieved 7 March 2018.
- ↑ "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 11 February 2017. Retrieved 9 February 2017.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ "Baira Siul". NHPC. Retrieved 7 March 2018.
- ↑ "Panel call to resume Subansiri dam work". Archived from the original on 2 July 2016. Retrieved 22 July 2016.
- ↑ "NHPC Limited : Investor Corner : Performance Highlights".