ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్-1డి ఉపగ్రహం

ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్-1డి
మిషన్ రకంనావిగేసన్
ఆపరేటర్ఇస్రో
COSPAR ID2015-018A Edit this at Wikidata
SATCAT no.40547
మిషన్ వ్యవధి10 సంవత్సరాలు
అంతరిక్ష నౌక లక్షణాలు
బస్I-1K
తయారీదారుడుISRO Satellite Centre
Space Applications Centre
లాంచ్ ద్రవ్యరాశి1,425 కిలోగ్రాములు (3,142 పౌ.)
శక్తి1,660 watts
మిషన్ ప్రారంభం
ప్రయోగ తేదీ28 మార్చి 2015, 11:49 UTC[1]
రాకెట్PSLV-XL C27[2]
లాంచ్ సైట్సతిష్ థవన్ అంతరిక్ష కేంద్రం SLP[1]
కాంట్రాక్టర్ఇస్రో
కక్ష్య పారామితులు
రిఫరెన్స్ వ్యవస్థభూకేంద్రిత కక్ష్య
రెజిమ్భూఅనువర్తిత కక్ష్య
రేఖాంశం111.75° తూర్పు
Perigee altitude35,750.0 కి.మీ. (22,214.0 మై.)[3]
Apogee altitude35,884.1 కి.మీ. (22,297.3 మై.)[3]
వాలు30.43 degrees[3]
వ్యవధి1436.1 minutes[3]
ఎపోచ్5 మే 2015, 20:43:00 UTC[3]
 
IRNSS ఉపగ్రహ వ్యవస్థ కవర్ చేయు ప్రాంతం

ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1D ఉపగ్రహం నావిగేషన్ వ్యవస్థకు చెందిన ఉపగ్రహం. ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్ వ్యవస్థకు సంబంధించి, ఇస్రో ప్రయోగించిన నాల్గవ నావిగేషన్ ఉపగ్రహం.

ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్

[మార్చు]

ఉపోగ్రహ ఆధారిత దిక్సూచి వ్యవస్థకు సంబంధించి, విదేశాలపై ఆధార పడకుండా, స్వంతంగా ఉపగ్రహ ఆధారిత నావిగేషన్ వ్యవస్థను కలిగి ఉండాలనే లక్ష్యంతో ఇస్రో సంస్థ ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్ వ్యవస్థను రూపొందించింది.ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్ అనగా ఇండియన్ రిజినల్ నావిగేషన్ శాటిలైట్ సిస్టం (INRSS). భారత దేశ ఉపగ్రహ పర్యవేక్షిత నావిగేషన్ వ్యవస్థను పటిష్ఠపరచుటకై, భారత దేశానికి చెంది 1500కి.మీ పరిధి మేరకు నావిగేసన్, దిక్సూచి వ్యవస్థనుకలిగి ఉండుటకు ఏడు ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్ ఉపగ్రహాలను అంతరిక్షంలో ప్రవేశపెట్టాలని నిర్ణయించారు. ఆ వరుసలో ప్రవేశపెట్టిన ఉపగ్రహాల్లో ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1D నాల్గవది. అంతకుముందు మూడు ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్ ఉపగ్రహాలను కక్ష్యలో విజయవంతంగా ప్రవేశపెట్టడం జరిగింది.ఈ ఉపగ్రహాలను పిఎస్ఎల్ వి శ్రేణికి చెందిన XLరకపు ఉపగ్రహ వాహకనౌకల ద్వారా కక్ష్యలో ప్రవేశపెట్టారు.

ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్ శ్రేణి ఉపగ్రహాల ప్రయోగం

[మార్చు]

2013 జూలైలో పిఎస్ఎల్ వి-సీ22 ద్వారా ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1ఏ, 2014 ఏప్రిల్లో పిఎస్ఎల్ వి-సీ24 ద్వారా ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1బి, 2014 అక్టోబరులో పిఎస్ఎల్ వి-సీ26 ద్వారా ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1సీ ఉపగ్రహాలను వాటి వాటి నిర్దేశిత కక్ష్యలో ప్రవేశపెట్టారు.అదే క్రమంలో ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1D ఉపగ్రహాన్ని పిఎస్ఎల్ వి-సీ27 ఉపగ్రహ వాహకనౌక ద్వారా 2015, మార్చి 28, శనివారం నాడు కక్ష్యలో ప్రవేశపెట్టారు. ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని, నెల్లూరు జిల్లాకు చెందిన శ్రీహరికోట లోని సతీష్ ధావన్ అంతరిక్షకేంద్రం నుండి ఈ నౌకను ప్రయోగించారు.[4]

ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1D ఉపగ్రహం నిర్మాణ వివరాలు

[మార్చు]

ఇస్రో వారి I-1K bus రూపకల్పన (Design) ఆధారంగా ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1D ఉపగ్రహాన్ని నిర్మించారు. ఉపగ్రహం మొత్తం బరువు 1425కిలోలు. అందులో ఉపగ్రహాన్ని దాన్ని కక్ష్య ఎత్తు పెంచుటకై అపోజి మోటరులలో నింపిన ఇంధనం బరువు 822కిలోలు, కేవలం ఉపకరణ సహిత ఉపగ్రహం బరువు 603కిలోలు. ఉపగ్రహ చోదక, నియంత్రణ వ్యవస్థకై ద్రవ ఇంధనం కలిగిన 440 న్యూటన్ల త్రోపుడు /తోయుశక్తిని కలిగిన అపోజి మోటరును ఉపగ్రహంలో అమర్చారు. త్రిఅక్షీయ ఆల్టిట్యూడ్ నియంత్రణ కై 22 న్యూటన్ల శక్తిగల 12 రియాక్షన్ కంట్రోల్ థ్రస్టరులను కూడా ఈ ఉపగ్రహంలో అమర్చారు. ఈ ఉపగ్రహ జీవితకాలం అంతకు ముందు కక్ష్యలోకిపంపిన మూడు ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్ ఉపగ్రహాలవలె పది సంవత్సరాలు.[5] ఉపగ్రహం యొక్క భౌతిక కొలతలు 1.58X1.5X5 మీటర్లు.

ఉపగ్రహంలోని ఉపకరణాలు/పేలోడు

[మార్చు]

ఉపగ్రహం రెండురకాల ఉపకరణాల సమూదాయాన్ని కలిగి ఉంది. అందులో ఒకటి దిక్సూచి (navigation payload) సంబంధించింది. రెండవది రేంజింగ్ (ranging) ఉపకరణాలు కలిగి ఉన్నాయి. నావిగేషన్ కు సంబంధించిన ఉపకరణాలు కలిగిన విభాగం ఓడల/నౌకల, విమాన తదితర యానాలకు సంబంధించిన దిక్సూచి సమాచారాన్ని వినియోగదారులకు పంపిణీ చేస్తుంది. నావిగేషన్ కు సంబంధించిన ఉపకరణాలు L5- బ్యాండ్ (1176.45MHZ), S-బ్యాండ్ (2492.028 MHZ ) లో పనిచేస్తాయి. నావిగేషన్ కు సంబంధించిన ఉపకరణాలలో అత్యంత కచ్చితమైన సమయాన్ని చూపించే రుబీడియం పరమాణు గడియారం అమర్చబడింది.

రేంజింగ్ (ranging) ఉపకరణాలభాగం C-బ్యాండ్ ట్రాన్స్‌పాండరును కల్గి, ఉపగ్రహం యొక్క కచ్చితమైన రేంజిని తెలుపుతుంది. ఇదిభూమిపై దిశానిర్దేశం అందించగల ప్రాంత పరిధిని నిర్ధారిస్తుంది. లేజరు రేంజింగుకై కార్నర్ క్యూబ్ రెట్రోరేఫ్లేక్టరును ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1ఈలో పొందుపరచారు. ఉపగ్రహం రెండు వైపుల రెండు సౌరపలకలను అమర్చారు. ఇవి 1660 వ్యాట్ ల విద్యుత్తును ఉత్పత్తి చేస్తాయి. దీనికి 90 అంపియర్ అవర్ సామర్ధ్యమున్న లిథియం-అయాన్ బ్యాటరిని అనుసంధానించారు. ఉపగ్రహం 440 న్యూటను శక్తిగల అపోజి మోటరును, 22 న్యూటను శక్తిగల 12 త్రస్టరులను కలిగి ఉన్నది.[5]

ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్ లక్ష్యం-సేవలు

[మార్చు]

ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్ వ్యవస్థ భూతల, ఆకాశ, సాగరాల్లో దిక్సూచి సేవలందిస్తుంది. విమానాలు, ఓడల గమనాన్ని ఎప్పటికప్పుడు పర్యవేక్షించేందుకు ఇది ఉపయోగపడుతుంది. విపత్తుల సమయంలో బాధితులకు సహాయకారిగా పనిచేస్తుంది. భారతదేశం చుట్టూ 1,500 కి.మీ దాకా విస్తరించిన ప్రాంతంలో సేవలందిస్తుంది. ఇప్పటివరకు ఉపగ్రహ ఆధారిత దిక్సూచి సేవలకోసం విదేశీ వ్యవస్థలపై ఆధారపడాల్సి వస్తోంది. ఫలితంగా సున్నితమైన సైనిక సమాచారానికి రక్షణ ఉండదు. దేశీయ నావిగేసన్‌ వ్యవస్థ ద్వారా భద్రతతో కూడిన నావిగేసన్‌ సాధ్యమవుతుంది. పౌర, సైనిక అవసరాలకు ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్ ఉపయోగపడుతుంది. వ్యక్తిగత రవాణాలో గమ్యాన్ని చేరేందుకు దిశానిర్దేశంతోపాటు ఎంత సమయంలో చేరటానికి వీలుంటుందో తెలుస్తుంది. వైద్యరంగంలో మెడికల్‌ ఎమర్జెన్సీకి ఎంతగానో ఉపకరిస్తుంది. ట్రాఫిక్‌లేని మార్గాలపై సమాచారం అందుతుంది. పర్వతారోహణ, బోటింగ్ వంటి వాటికి ఉపగ్రహ నావిగేషన్ ఉపకరిస్తుంది. సుదూరప్రాంతాల్లో ఉన్న మానవరహిత వాతావరణకేంద్రాలు, సీస్మిక్‌ కేంద్రాలపై సమాచారాన్ని సేకరించటానికీ ఇది ఉపకరిస్తుంది. విమానయానంలో దీన్ని ఉపయోగించడంద్వారా కచ్చిత ల్యాండింగ్, టేక్‌ఆఫ్‌తోపాటు, విమాన ప్రమాదాల్లో వేగంగా సహాయం అందించటానికి, అదే విధంగా ఇంధన నష్టాన్ని నివారించటానికి వీలవుతుంది.[6]

ఇప్పటివరకు అమెరికా (జీపీయస్), రష్యా (గ్లోనాస్), ఐరోపా (గెలీలియో), చైనా (బేయ్‌డోవ్), జపాన్ (క్వాసీజెనిత్) లు మాత్రమే స్వంత నావిగేషన్ వ్యవస్థలను కలిగి ఉన్నాయి. త్వరలో భారతదేశంకూడా వాటి వరుసలో చేరబోతున్నది.

ఖర్చు

[మార్చు]

ఈ ఉపగ్రహ నిర్మాణానికి, ప్రయోగానికి మొత్తం 14 బిలియన్ రూపాయలు ఖర్చు చేసారు.[7]

ఇవికూడా చూడండి

[మార్చు]

మూలాలు/ఆధారాలు

[మార్చు]
  1. ↑ 1.0 1.1 Graham, William. "PSLV launches with IRNSS-1D to open India's 2015 campaign". NASASpaceflight.com. Retrieved 28 March 2015.
  2. ↑ "PSLV-C27/IRNSS-1D Mission". ISRO. Archived from the original on 2015-02-25. Retrieved 2015-03-02.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 "IRNSS 1D Satellite details 2015-018A NORAD 40547". N2YO. 10 May 2015. Retrieved 10 May 2015.
  4. ↑ "IRNSS 1D". isro.gov.in. Archived from the original on 2015-03-31. Retrieved 2016-02-11.
  5. ↑ 5.0 5.1 "PSLV launches with IRNSS-1D to open India's 2015 campaig". nasaspaceflight.coaccessdate=11-02-2016. Archived from the original on 2016-02-11. Retrieved 2016-02-11.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  6. ↑ "ISRO to launch IRNSS-1D satellite from Sriharikota today". indiatoday.intoday.in. Retrieved 2016-02-11.
  7. ↑ Dennis S. Jesudasan. "Countdown to IRNSS 1D on March 7". The Hindu. Retrieved 28 March 2015.