కద్రి దేవాలయం

కద్రి మంజునాథ ఆలయం
భౌగోళికం
రాష్ట్రం	కర్ణాటక
జిల్లా	దక్షిణ కన్నడ
స్థలం	కద్రి, మంగళూరు
సంస్కృతి
దైవం	మంజునాథుడు

మంజునాథ ఆలయం

కద్రి మంజునాథ దేవాలయం భారతదేశంలోని కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని మంగళూరులో ఉన్న ఒక చారిత్రాత్మక దేవాలయం. ఈ ఆలయంలో మాధ్వ బ్రాహ్మణులు ఆలయ ఇంచార్జి, పూజారులుగా ఉన్నారు.^[1] ఈ ఆలయం హంపనకట్ట (నగర కేంద్రం) నుండి 5 కిలోమీటర్లు (3.1 మై.) దూరంలో ఉంది

చరిత్ర

కద్రి కొండపై ఉన్న మంజునాథేశ్వరాలయాన్ని 10-11వ శతాబ్దంలో నిర్మించినట్లు చెబుతారు.^[2] ఇది 14వ శతాబ్దంలో పూర్తిగా రాతి కట్టడంగా మార్చబడింది. సహ్యాద్రిలో నివసించిన పరశురాముడు క్రూరమైన క్షత్రియులను చంపి భూమిని కశ్యపునికి దానమిచ్చాడని నమ్ముతారు. అతను నివసించడానికి స్థలం కోసం శివుడిని ప్రార్థించాడు. కడలి క్షేత్రంలో తపస్సు చేస్తే లోకకల్యాణం కోసం పరమశివుడు మంజునాథునిగా అవతరిస్తానని పరమశివుడు పరశురాముడికి వాగ్దానం చేస్తాడు. శివుడి ఆజ్ఞ ప్రకారం పరశురాముడు తన గొడ్డలిని సముద్రంలో విసిరి తపస్సు కోసం ఒక స్థలాన్ని సృష్టించాడు. పరశురాముని ప్రార్థనకు స్పందించిన పరమశివుడు పార్వతీ దేవితో మంజునాథ లింగ రూపంలో అతనికి దర్శనమిచ్చి లోక కళ్యాణం కోసం కద్రిలో ఉన్నాడు. ఈ దేవాలయంలోని దాదాపు 5 అడుగుల ఎత్తులో ఉన్న లోకేశ్వరుని (బ్రహ్మగా గుర్తించబడిన) కాంస్య (పంచలోహ) విగ్రహాన్ని దక్షిణ భారత దేవాలయాలలో పురాతనమైనదిగా చెపుతారు. అలుప వంశానికి చెందిన కుందవర్మ రాజు కడారిక విహారంలో లోకేశ్వర విగ్రహాన్ని ప్రతిష్టించినట్లు, ఇది మంగళూరు "మంగళపుర"గా శాసనం తెలుపుతుంది.^[3] ఇక్కడ విగ్రహం మూడు ముఖాలు, ఆరు చేతులను కలిగి ఉంది, రెండు చేతులలో పువ్వులను పట్టుకుని ఉంటుంది. ఈ దేవాలయానికి హిందూ, బౌద్ధ దేవాలయంచరిత్ర ఉంది. క్రీస్తు శకం 10వ శతాబ్దం వరకు బౌద్ధమతం ఇక్కడ ఉంది. కానీ బౌద్ధమతం క్షీణించిన తరువాత, ఈ ప్రాంతంలో మంజుశ్రీ, అవలోకితేశ్వర భక్తి కొనసాగింది. ఇక్కడ మంజునాథుడు శివునితో సంబంధం కలిగి ఉంటాడు, కద్రీ వజ్రయాన శాఖకు చెందిన బౌద్ధ విహారమైన కద్రీ విహార నుండి వచ్చింది. అలుప రాజవంశానికి చెందిన రాజు కుందవర్మన్ అవలోకితేశ్వర చిత్రం ఆధారంగా తాను శివ భక్తుడని పేర్కొంటూ ఒక శాసనాన్ని వేశాడు. ఇది బోధిసత్వ మంజుశ్రీ ఆరాధన కేంద్రం.^[4] తరువాత ఈ బోధిసత్వాలను శైవ దేవతలుగా గుర్తించారు. ఇది పూర్తిగా శైవ దేవాలయంగా రూపాంతరం చెందడానికి ముందు శతాబ్దాల పాటు ఈ ప్రదేశంలో శివలింగం, బోధిసత్వాలు కలిసి పూజించబడ్డాయి. ఆలయం ముందు ఎత్తులో అనేక నీటి చెరువులు ఉన్నాయి. చెరువుల చుట్టూ తోట ఉంది. అక్కడి నుంచి దిగి వెళితే గుడి ముందు పెద్ద దీపస్తంభం ఉంది. కార్తీక మాసంలో ఇక్కడ భోగి మంటలు నిర్వహిస్తారు. ఈ ఆలయంలో మచేంద్రనాథ్, గోరక్నాథ్, శృంగినాథ్, లోకేశ్వర్, మంజుశ్రీ, బుద్ధ విగ్రహాలు ఉన్నాయి.

గోముఖ నీటి ట్యాంకులు

ఆలయం వెనుక భాగంలో ఎత్తైన ప్రదేశంలో సహజమైన నీటి బుగ్గ ఉంది. దానిని గోముఖం అంటారు. కాశీలోని భాగీరథి నది నుండి నీరు ప్రవహిస్తుంది కాబట్టి దీనికి కాశీ భగీరథి తీర్థం అని పేరు వచ్చిందని నమ్ముతారు. ఈ బుగ్గ నుండి నీటిని దాని ప్రక్కనే ఉన్న వివిధ పరిమాణాలలో తొమ్మిది చెరువులలోకి వదులుతారు. ప్రధాన ఆలయంలోకి ప్రవేశించే ముందు సందర్శకులు ఈ చెరువులలో కాళ్లు కడుగుతారు.

సవారి బలి

ఉత్సవ బలి నాలుగు రోజుల పాటు జరుగుతుంది, ఇక్కడ మంజునాథ స్వామి వరుసగా నాలుగు దిక్కులలోని నాలుగు కట్టలలో ఊరేగిస్తారు.

1. బికర్నకట్టె సవారి
2. మల్లికట్టె సవారి
3. ముందన కట్టె సవారి
4. కొంచడి కట్టే సవారి
5. పండుగ ఏడవ రోజున, సవారి "ఏడవ దీపోత్సవం" జరిగిన తర్వాత, "మహా అన్న సమర్పణే" (సామూహిక అన్నదానం) జరుగుతుంది.

మహా రథోత్సవం

సామూహిక అన్నదానం తరువాత రోజు రథోత్సవం నిర్వహిస్తారు. ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న భక్తులు శ్రీ మంజునాథ స్వామి ఆశీస్సులు పొందేందుకు తరలివస్తారు. బెల్లి రథోత్సవం లేదా వెండి రథోత్సవం తరువాత జరుగుతుంది. అవభృత స్నాన దినోత్సవం, తులాభార సేవ, అవభృత స్నాన, చంద్రమండలోత్సవ, ధ్వజ ఆరోహణ జరుగుతాయి. మంజునాథ దేవుని కుడి సేవకుడైన మలరాయ దైవానికి, ఎడమ సేవకుడైన అనప్ప దైవానికి పర్వ జరుగుతుంది. ఆలయం నుండి కద్రి కొండల వరకు భండార ఊరేగింపు, ఇక్కడ మలరాయ, భంట దైవాల కోసం దైవస్థానంలో నేమోత్సవం జరుగుతుంది. నేమోత్సవం తర్వాత భండారాను తిరిగి జికె హౌస్ కద్రి కంబ్లాకు తీసుకువస్తారు. ప్రతిరోజూ మహా పూజ, ఉత్సవ బలి, నిత్య బలి, భూతబలి జరుగుతాయి.

మూలాలు

1. Bouillier, Veronique (2017-08-07). Monastic Wanderers: Nāth Yogī Ascetics in Modern South Asia. Routledge. ISBN 978-1-351-39962-3.
2. "News: Latest & Breaking News, Latest News Headlines". Deccan Herald. Retrieved 2023-05-02.
3. "The Sampradaya Sun - Independent Vaisnava News - Feature Stories - May 2018". www.harekrsna.com. Retrieved 2023-05-02.
4. Jaini, Padmanabh S. (2001). Collected Papers on Buddhist Studies. Motilal Banarsidass Publ. ISBN 978-81-208-1776-0.