కలానాథ శాస్త్రి

కలానాథ శాస్త్రి
పుట్టిన తేదీ, స్థలం(1936-07-15)1936 జూలై 15
జైపూర్
వృత్తిరచయిత
భాషసంస్కృతము హిందీభాష
జాతీయతభారతీయుడు
పౌరసత్వంభారతీయుడు
పురస్కారాలుమహామహోపాధ్యాయ

కలానాథ శాస్త్రి (జననం: 15 జూలై 1936) సుప్రసిద్ధ సంస్కృత పండితుడు, భాషావేత్త, బహుళ-ప్రచురితమైన గ్రంథ రచయిత. కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ, సంస్కృత అకాడెమీ మొదలైన వారిచే అనేక పురస్కారాలతో, ఇంకా రాష్ట్రపతిచే వీరు గౌరవించబడ్డారు, అతను ప్రపంచ ప్రఖ్యాత సాహితీవేత్త, విప్లవాత్మక సంస్కృత కవి భట్ట మధురానాథ శాస్త్రి యొక్క పెద్ద కుమారుడు.

జీవిత విశేషాలు

[మార్చు]

కలానాథ శాస్త్రి జులై 15న 1936 న జైపూర్ లో జన్మించారు. వీరు కాశీ హిందూ విశ్వవిద్యాలయం నుండి సంస్కృత సాహిత్యం లో సాహిత్యాచార్య పదవి, రాజస్థాన్ విశ్వవిద్యాలయం నుండి ఆంగ్ల సాహిత్యం లో ఎం. ఎ. అత్యున్నత పదవిని చేపట్టాఅరు. జైపూర్ లో తన తండ్రితో పాటు అక్కడ ఉన్నత విద్యావేత్తలతో కలిసి సంస్కృత సాహిత్యాన్ని అభ్యసించారు. వీరిలో కొందరు పండిట్. గిరిధర్ శర్మ చతుర్వేది, పండిట్ పట్టాభీరామ శాస్త్రి, ఆచార్య జగదీష్ శర్మ, ఆశుకవి పండిట్ హరిశాస్త్రి మొదలైనవారు ఆంగ్ల సాహిత్యం లో ప్రొఫెసర్. రాజస్థాన్ విశ్వవిద్యాలయంలోని వివిధ కళాశాలలలో బోధించారు ఇంకా అనేక కళాశాలలలో ప్రిన్సిపాల్ పదవిని కూడా నిర్వహించారు. వీరు ఆంగ్ల సాహిత్యం దీనికి తోడు వేదాలు, భారతీయ, వెస్టర్న తత్వశాస్త్రం, తులనాత్మక భాషాశాస్త్రాలు పూర్తిగా అధ్యయనం చేసారు. బంగళా, గుజరాతీ, తెలుగు మొదలైనవి లిపి కి సంబంధించి పరిశోధన చేశారు.ఆయన సంస్కృత శ్లోకాలను ఛంధోబద్ధంగా చిన్నప్పటినుంచీ అవలీలలగా వ్రాసేవారు.

హిందీ భాష, భారతీయ సంస్కృతిపై అనేక పుస్తకాలు హిందీ, సంస్కృతం, ఆంగ్ల భాషలలో వీరి పుస్తకాలు ప్రచురించబడ్డాయి . ప్రచురించిన గ్రంథాలలో-

  • 'జీవనస్య పృష్టద్వయం' ( నవల )
  • 'ఆఖ్యానవల్లరి' (కథా సంపుటి) (2004 కేంద్ర సంస్కృత అకాడమీ అవార్డు)
  • 'నాట్యవల్లరి' ( నాటకం ), ( రాజస్థాన్ సంస్కృత అకాడెమీచే ప్రదానం చేయబడింది)
  • 'సుధీజనవృత్తం' (జీవిత చరిత్ర సేకరణ, జైపూర్, 1997)
  • 'కవితావల్లరి' (కవితా సంపుటి, జైపూర్, 2008)
  • 'కథానకవల్లి' (కథా సంకలనం, జైపూర్, 1987)
  • 'విద్వజ్జంచరితామృతం' (జీవిత చరిత్ర సేకరణ, న్యూఢిల్లీ, 1982) [1] Archived 2012-05-01 at the Wayback Machine
  • 'జీవనస్య-పాథెయం' (నవల, 2003)
  • 'లలితకథా కల్పవల్లి' (2012)
  • 'భారతీయ సాహిత్య సృష్టికర్తలు (సిరీస్): భట్ట మధురానాథ్ శాస్త్రి' మంజునాథ్ ( సాహిత్య అకాడమీ, న్యూఢిల్లీ, 2013)
  • 'వేద సాహిత్యంలో భారతీయ సంస్కృతి' (బికనీర్, 2003)
  • 'ఆధునిక కాలంలో సంస్కృత గద్య సాహిత్యం' (న్యూ ఢిల్లీ, 1995)
  • 'ఫారమ్ ఆఫ్ స్టాండర్డ్ హిందీ' (న్యూ ఢిల్లీ, 2002, జైపూర్, 2010)
  • ' సంస్కృత సాహిత్య చరిత్ర' (జైపూర్, 1995, 2009)
  • ' భారతీయ సంస్కృతి - రూపం -సూత్రాలు' (జైపూర్, 2003)
  • 'వెంటిలేషన్ ఆఫ్ కల్చర్ ' (జైపూర్, 1984)
  • ' అధికారిక భాష హిందీ : ఇతర అంశాలు'
  • 'ప్రైడ్ ఆఫ్ సంస్కృతం ' (న్యూ ఢిల్లీ, 1998)
  • ' జైపూర్ సంస్కృత సంప్రదాయం ' జైపూర్, 2000)
  • ' భారతీయ సంస్కృతి : బేస్ అండ్ ఎన్విరాన్‌మెంట్' (జైపూర్, 1989)
  • ' లిటరరీ థింకింగ్' (జైపూర్, 2005)
  • 'యుగపురుష సంస్కృతం : మంజునాథ్' (2004)
  • 'బోధ్ కథలు' (2012)
  • 'ఆధునిక సంస్కృత సాహిత్యం : సమగ్ర దృష్టి' (అలహాబాద్, 2001)
  • విమర్శనాత్మక గ్రంథం - ' జగన్నాథ పండితరాజు కవిత్వం'
  • 'ఆరిజన్స్ ఆఫ్ సంస్కృతం'

అసలు సృష్టి కాకుండా, కలానాధ శాస్త్రి అనేక పుస్తకాలు, అభినందన పుస్తకాలు, సంస్కృత- హిందీ పత్రికలు మొదలైన వాటికి సంపాదకత్వం వహించారు.

సంస్కృతంలో ప్రధాన గ్రంథాలు

[మార్చు]
  • ' సంస్కృత కల్పతరు' (పరిశోధన సేకరణ, జైపూర్, 1972)
  • 'గీర్వాణగిరగౌరవం' ( భట్ మధురనాథ్ శాస్త్రి యొక్క ఫిలాలాజికల్ గ్రంధం, జైపూర్, 1987)
  • 'ప్రబంధ-పారిజాత' ( భట్ మధురనాథ్ శాస్త్రి, జైపూర్, 1988 వ్యాసాల సంకలనం)
  • 'నవరత్నానితి-రచనావళి' (గిరిధర్ శర్మ నవరత్న విధాన కవిత్వం, జైపూర్, 1985)<
  • 'విశిష్టాద్వైతసిద్ధాంతః' ( స్వామి భగవాచార్య రచించిన వేదాంత వచనం, రేవాస, 2003)
  • 'ఇంద్రవిజయః' (పండిట్ మధుసూదన్ ఓఝా, జోధ్‌పూర్, 1996 రచించిన వేదేతిహిస్గ్రంథం)
  • 'పాంచల్హర్య' ( పండితరాజ్ జగన్నాథ్ శ్లోకాల సంకలనం, సంస్కృత వ్యాఖ్యానం, హిందీ అనువాదం -సమీక్ష, జైపూర్, 1987)
  • 'భట్ మధురనాథస్య కావ్యశాస్త్రీయ నిబంధ' (న్యూ ఢిల్లీ, 2011)
  • 'జైపూర్ వైభవం' ( భట్ మధురనాథ్ శాస్త్రి రాసిన పుస్తకం, జైపూర్, 2009)
  • 'వీరేశ్వరప్రత్యభిజ్ఞానం' (జీవిత చరిత్ర పండి. జగదీష్ శర్మ రచించారు, జైపూర్, 2009)
  • 'మంజునాథగ్రంథావళి' (5 సంపుటాలు), (న్యూ ఢిల్లీ, 2009-2011)
  • 'రామచరితాబ్ధిరత్నం' (ఇతిహాసం పండి. నిత్యానంద శాస్త్రి, కోల్‌కతా, 2003)

ప్రధాన సన్మానాలు- అవార్డులు

[మార్చు]

స్థల పరిమితుల కారణంగా అతను అందుకున్న అనేక సన్మానాలు అలంకారాల పూర్తి జాబితాను ఇవ్వడం సాధ్యం కానప్పటికీ, అతను అందుకున్న కొన్ని ముఖ్యమైన బిరుదులు ,సన్మానాలు క్రింది విధంగా ఉన్నాయి

  • మహారాజు అధ్యక్షుడు ద్వారా సంస్కృత అలంకార పురస్కార గౌరవం (1998)
  • 'మహామహోపాధ్యాయ' (లా.బి. షా. రాష్ట్రీయ సంస్కృత విద్యాపీఠం, మానిత్ విశ్వవిద్యాలయం, న్యూఢిల్లీ, 2008)[2] [3]
  • సంస్కృత సాధన శిఖర్ సమ్మాన్, రాజస్థాన్ ప్రభుత్వం ద్వారా. జైపూర్, 2012[4]
  • సంస్కృత జర్నలిజం యొక్క శిఖరం గౌరవం, ఒక. ప్ర. సంస్కృత సంస్థ, 2008
  • రామనాంద సాహిత్య సాధన సమ్మాన్ (శాంత సాహిత్య సమితి, 2011
  • సాహిత్య అకాడమీ (సెంట్రల్) సంస్కృత పురస్కారాలు (2004) కల్పన నార్వల్లారి కోసం
  • రాజస్థాన్ సంస్కృత అకాడమీ హరిజీవన్ మిశ్రా రచించిన' నాట్యవల్లరి ' (2000)
  • 'సాహిత్య మహోదాది' బిరుదు(భారతి మందిరం, జైపూర్, 1993)
  • 'సరస్వతి పుత్ర' సమ్మాన్ (సర్వబ్రహ్మ మహాసభ, 2000)
  • సాహిత్య శిరోమణి (వ్యాస్ బాలబక్ష రీసెర్చ్ ఇన్స్టిట్యూట్, జైపూర్, 1999)
  • రామనాంద పురస్కారంకాశీ కె. రామనాంద పీఠం, 2002)
  • మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ, న్యూ ఢిల్లీ (1995 & 1998)
  • గత కాలం జైపూర్ మహారాజా స్వీయ. బ్రిగేడియర్ భవానీ సింగ్ 2005లో గౌరవంగా
  • స్వీయ.రామరాతన్ కోచార్ స్మృతి సాహిత్య పురస్కారం
  • మానస్ శ్రీ సమ్మాన్, మౌనతీర్థ్, ఉజ్జయిని, 2016
  • వాంగ్ మే మార్తాండ్ సమ్మాన్, రాజస్థాన్ సాహిత్య సమ్మెన్, జైపూర్, 2016
  • స్పాండన్ భాషావేత్త సమ్మాన్, ' స్పాండన్ సాహిత్య సంస్థాన్, జైపూర్, 2017
  • సాహిత్య మండల నాథ్ ద్వారా బ్రజ్ భాషా సమ్మాన్, 2017
  • రాజస్థాన్ సాహిత్య అకాడమీ 2017-18 విశిష్ట సాహిత్య పురస్కారం [5]

ఇవి కాకుండా, వీరు అనేక సంస్థలు కూడా గౌరవించబడ్డారు, వాటిలో కొన్ని - గుజరాత్ సంస్కృత సాహిత్య అకాడమీ (1997), జ్యోతిష్ పరిషత్ పరిశోధనా సంస్థ, జైపూర్ (1995-1997), రాజస్థాన్ సంస్కృత సాహిత్య సమ్మేళన్, జైపూర్ (1994), సంస్కృత దినోత్సవం రాజస్థాన్ ప్రభుత్వం ద్వారా పర్ (1997), వాణి పరిషత్తుల సిమానస్ సంస్థాన్, జైపూర్ (1999), ఢిల్లీ సంస్కృత అకాడమీ (1997), రాజస్థాన్ భాషా విభాగం (1998), రాజస్థాన్ సంస్కృత సాహిత్య సమ్మేళనం, జైపూర్ (1994), వైదిక సంస్కృతి ప్రచారక్ సంఘ్, జైపూర్ (1994), భారత్ సేవక్ సమాజ్, జైపూర్ (1993), మొదలైనవి.

2000 తర్వాత అతను మారిషస్, శ్రీలంక , రష్యాలో ఉన్న సమయంలో, అతని అద్భుతమైన సాంస్కృతిక సహకారానికి అక్కడి అనేక సంస్థలు గౌరవించాయి. సంస్కృతం, సంస్కృత సాహిత్యం, భారతీయ జ్యోతిషశాస్త్రం యొక్క వైదిక సంప్రదాయం యొక్క వివిధ అంశాలపై విదేశాలలో 'అతిథి వక్త'గా ఆయన చేసిన ఉపన్యాసాలు సావనీర్లు, పుస్తకాలు ఇంకా వివిధ ముద్రిత/ఎలక్ట్రానిక్ రూపాల్లో అందుబాటులో ఉన్నాయి.

వివిధ పోస్టులలో రాష్ట్ర సేవ

[మార్చు]

అతను రెండు దశాబ్దాల పాటు రాజస్థాన్ భాషా విభాగంలో డైరెక్టర్, అసిస్టెంట్ డైరెక్టర్, డిప్యూటీ డైరెక్టర్ వంటి ఇతర పదవులను నిర్వహించారు. అతను 1991 నుండి 1993 వరకు రాజస్థాన్‌లోని సంస్కృత విద్యా శాఖ డైరెక్టర్‌గా కూడా ఉన్నారు. 1994లో పదవీ విరమణ చేసిన తరువాత, అతను 1995 నుండి 1998 వరకు రాజస్థాన్ సంస్కృత అకాడమీ అధ్యక్షుడిగా పనిచేశారు. జగద్గురు రామానందాచార్య రాజస్థాన్ సంస్కృత విశ్వవిద్యాలయం స్థాపించబడినప్పటి నుండి, కవి శిరోమణి భట్ట మధురానాథ్ శాస్త్రి ఆధునిక సంస్కృత పీఠం 'మంజునాథ్ స్మృతి సంస్థాన్' వ్యవస్థాపక-అధ్యక్షుడు. ప్రస్తుతం, వీరు రాజస్థాన్ ప్రభుత్వ 'హిందీ లెజిస్లేటివ్ కమిటీ'లో శాశ్వత సభ్యుడు, కేంద్ర సంస్కృత బోర్డు సభ్యుడు, నేషనల్ బుక్ ట్రస్ట్,సాహిత్య అకాడమీ సభ్యుడు, వివిధ అకాడమీలు, రాష్ట్ర -రాష్ట్రేతర సాహిత్య సంస్థల అధ్యక్షుడు/వైస్ ప్రెసిడెంట్. సంస్కృతం, హిందీ మొదలైనవి వివిధ రూపాల్లో అనుబంధించబడ్డాయి.

వీరు 2013 నుండి భారత ప్రభుత్వ సంస్కృత కమిషన్‌లో సభ్యులుగా ఉన్నారు.

మూలములు

[మార్చు]
  1. ↑ [1]
  2. ↑ http://www.thehindu.com/lf/2005/06/05/stories/2005060503220200.htm Archived 2016-01-14 at Archive.today The Hindu : Sanskrit title conferred on Kalanath Shastri, June 05, 2005 (retrieved 04.01.2016)
  3. ↑ http://www.slbsrsv.ac.in/newconvocation.asp Archived 2016-01-27 at the Wayback Machine
  4. ↑ http://www.vedicpeeth.org/team_members/devrshi-kalanath-shastri Archived 2016-01-26 at the Wayback Machine
  5. ↑ <https://artandculture.rajasthan.gov.in/content/dam/doitassets/art-and-culture/rajasthan-sahitya-academy-udaipur/pdf/Saman%20Pursakar.pdf