క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్ (భారతదేశం)
| క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్ (భారతదేశం) | |
|---|---|
| |
| భారత క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్ | |
| సెక్రటేరియట్ అవలోకనం | |
| పూర్వపు సెక్రటేరియట్ | గవర్నర్ జనరల్ ఎగ్జిక్యూటివ్ కౌన్సిల్ సెక్రటేరియట్ |
| అధికార పరిధి |  భారతదేశం
|
| ప్రధాన కార్యాలయం | క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్ రాష్ట్రపతి భవన్[1] 28°36′52″N 77°11′59″E / 28.61444°N 77.19972°E |
| ఉద్యోగులు | 921[2] (2016 est.) |
| వార్షిక బడ్జెట్ | ₹1,140.38 crore (US$140 million)(2020–21 est.)[3] |
| Minister responsible | నరేంద్ర మోదీ, భారతదేశ ప్రధానమంత్రి |
| సెక్రటేరియట్ కార్యనిర్వాహకుడు/ | టి.వి. సోమనాథన్, IAS, కేబినెట్ సెక్రటరీ |
| Child agencies | R&AW SPG NACWC (NACWC) SFF NTRO |
| వెబ్‌సైటు | |
| https://cabsec.gov.in/ | |
క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్ (మంత్రిమండలి సచివాలయం) ఇది భారత ప్రభుత్వ పరిపాలనకు బాధ్యత వహిస్తుంది. ఈ సంస్థ భారత క్యాబినెట్‌కు సహాయాన్ని, అవసరమైన పరిపాలనా సమాచారం అందిస్తుంది. ప్రభుత్వ మంత్రిత్వ శాఖలు, విభాగాల మధ్య పరిపాలనా వ్యాపార లావాదేవీలను సులభతరం చేస్తుంది. దీని కార్యకలాపాలు న్యూఢిల్లీ లోని రాష్ట్రపతి భవన్ లోని రైసినా హిల్‌ నుండి జరుగుతాయి.[1] క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్ భారత ప్రధానమంత్రి ఆధ్వర్యంలో ఉంటుంది. క్యాబినెట్ సెక్రటరీ నేతృత్వంలో ఉంటుంది.[4]
చరిత్ర
[మార్చు]బ్రిటీష్ రాజ్ కాలంలో, ప్రభుత్వ వ్యవహారాలను కౌన్సిల్ ఆఫ్ ది గవర్నర్ జనరల్ ఆఫ్ ఇండియాకు ఒప్పగించటం జరిగింది. కౌన్సిల్ జాయింట్ కన్సల్టేటివ్ బోర్డుగా పనిచేసింది. భారత గవర్నర్-జనరల్ సెక్రటరీని ఎగ్జిక్యూటివ్ కౌన్సిల్‌కి సెక్రటరీగా నియమించారు. 1946లో భారత తాత్కాలిక ప్రభుత్వం ఏర్పడటంతో, కార్యనిర్వాహక మండలి సెక్రటేరియట్‌ను క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్‌గా స్థాపించారు. కార్యనిర్వాహక మండలి కార్యదర్శిగా క్యాబినెట్ సెక్రటరీని తిరిగి నియమించారు.[5]
అవలోకనం
[మార్చు]క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్ భారత ప్రభుత్వ (వ్యాపార లావాదేవీలు) నియమాలు, 1961, భారత ప్రభుత్వ (వ్యాపార కేటాయింపు) రూల్స్ 1961 పరిపాలనకు బాధ్యత వహిస్తుంది, కట్టుబడి ఉండేలా చూసుకోవడం ద్వారా ప్రభుత్వ మంత్రిత్వ శాఖలు/డిపార్ట్‌మెంట్లలో వ్యాపార లావాదేవీలను ఈ నిబంధనలు సులభతరం చేస్తుంది.సచివాలయం అంతర్-మంత్రిత్వ సమన్వయాన్ని నిర్ధారించడం, మంత్రిత్వ శాఖలు/విభాగాల మధ్య విభేదాలను తొలగించడం, కార్యదర్శుల స్టాండింగ్/అడ్ హాక్ కమిటీల సాధన ద్వారా ఏకాభిప్రాయాన్ని రూపొందించడం ద్వారా ప్రభుత్వంలో నిర్ణయం తీసుకోవడంలో సహాయం చేస్తుంది. ఈ విధానం ద్వారా కొత్త విధాన కార్యక్రమాలు అమలుజరిగి ప్రచారం చేయబడతాయి.
సంస్థ
[మార్చు]క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్ ఈ క్రింది విధంగా నిర్వహించబడుతుంది: సెక్రటరీ (కోఆర్డినేషన్), సెక్రటరీ (సెక్యూరిటీ) (వీరి కింద స్పెషల్ ప్రొటెక్షన్ గ్రూప్ వస్తుంది), సెక్రటరీ (ఆర్) (రీసెర్చ్ అండ్ ఎనాలిసిస్ వింగ్;) ఛైర్‌పర్సన్ (నేషనల్ అథారిటీ ఫర్ కెమికల్ వెపన్స్ కన్వెన్షన్), ఎన్.ఐ.సి. సెల్, డైరెక్టరేట్ ఆఫ్ పబ్లిక్ గ్రీవెన్స్, డైరెక్ట్ బెనిఫిట్స్ ట్రాన్స్‌ఫర్ (డిబిటి) మిషన్, విజిలెన్స్, ఫిర్యాదుల సెల్ (విసిసి) క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్ క్రింద ఉంటాయి.
క్యాబినెట్ సెక్రటరీ
[మార్చు]క్యాబినెట్ సెక్రటరీ అనేది సివిల్ సర్వీసెస్ బోర్డ్, క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్, ఇండియన్ అడ్మినిస్ట్రేటివ్ సర్వీస్ (ఐఎఎస్) ఎక్స్-అఫీషియో హెడ్, ప్రభుత్వ వ్యాపార నిబంధనల ప్రకారం అన్ని పౌరసేవల అధిపతిగా వ్యవహరిస్తారు..
క్యాబినెట్ సెక్రటరీ సాధారణంగా ఇండియన్ అడ్మినిస్ట్రేటివ్ సర్వీస్‌లో అత్యంత సీనియర్ అధికారి అయి ఉంటాడు. ఇండియన్ ఆర్డర్ ఆఫ్ ప్రిసెడెన్స్‌లో క్యాబినెట్ సెక్రటరీ 11వ స్థానంలో ఉన్నారు.[6][7][8][9] క్యాబినెట్ సెక్రటరీ ప్రధానమంత్రి ప్రత్యక్ష బాధ్యతలో ఉంటారు. స్థిర పదవీకాలం లేనప్పటికీ, ఆఫీస్ బేరర్ పదవీకాలాన్ని పొడిగించవచ్చు.
భారత ప్రభుత్వంలో పోర్ట్‌ఫోలియో వ్యవస్థను స్వీకరించడానికి ముందు, అన్ని ప్రభుత్వ వ్యాపారాలు గవర్నరు జనరల్-ఇన్ కౌన్సిల్ (కేబినెట్ సెక్రటేరియట్ పూర్వపు పేరు) ద్వారా జాయింట్ కన్సల్టేటివ్ బోర్డుగా పనిచేస్తున్న కౌన్సిల్ ద్వారా జరుగుచుండేవి. ప్రభుత్వ వ్యాపార లావాదేవీలు మొత్తం సంక్లిష్టత పెరగడంతో, వివిధ విభాగాల పనిని కౌన్సిల్ సభ్యుల మధ్య పంపిణీ చేయబడింది: చాలా ముఖ్యమైన వ్యవహారాలను మాత్రమే గవర్నరు జనరల్ లేదా కౌన్సిల్ సమష్టిగా పరిష్కరించేవారు.
లార్డ్ కానింగ్ సమయంలో 1861 కౌన్సిల్స్ చట్టం ద్వారా ఈ ప్రక్రియ చట్టబద్ధం అయింది. ఇది పోర్ట్‌ఫోలియో వ్యవస్థను ప్రవేశపెట్టడానికి, గవర్నరు జనరల్ ఎగ్జిక్యూటివ్ కౌన్సిల్ ప్రారంభానికి దారితీసింది. కార్యనిర్వాహక మండలి సెక్రటేరియట్‌కు క్యాబినెట్ సెక్రటరీ నేతృత్వం వహించారు.
1946 సెప్టెంబరులో మధ్యంతర ప్రభుత్వం రాజ్యాంగం ఈ కార్యాలయ విధుల్లో తక్కువగా ఉన్నప్పటికీ, పేరులో మార్పును తీసుకువచ్చింది. ఎగ్జిక్యూటివ్ కౌన్సిల్ సెక్రటేరియట్‌ను క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్‌గా మార్చారు. అయితే, కనీసం పునరాలోచనలో చూసినా, స్వాతంత్య్రం తరువాత క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్ విధుల్లో కొంత మార్పు తెచ్చిందని తెలుస్తోంది. ఇది ఆతరువాత మంత్రులు, మంత్రిత్వ శాఖలకు పత్రాలను సర్క్యులేట్ చేసే నిష్క్రియాత్మక పనికి సంబంధించినది కాకుండా, దానికి బదులుగా మంత్రిత్వ శాఖల మధ్య సమన్వయాన్ని ప్రభావితం చేసే సంస్థగా అభివృద్ధి చేయబడింది.
ప్రధాన మంత్రి
[మార్చు]కేబినెట్ సెక్రటేరియట్ ప్రధానమంత్రి ప్రత్యక్ష బాధ్యతలో నడుస్తుంది. క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్‌లో ఏదైనా పాలసీని రూపొందించినప్పుడు తప్పనిసరిగా ప్రధానమంత్రి, భారత క్యాబినెట్ సెక్రటరీ సంతకం ఉండాలి.భారత ప్రధానమంత్రి కేంద్ర ప్రభుత్వానికి అధిపతి, దేశాధిపతి అయిన భారత రాష్ట్రపతికి భిన్నంగా ఉంటారు.భారతదేశంలో రాజ్యాంగ ప్రజాస్వామ్య పార్లమెంటరీ వ్యవస్థ ఉంది కాబట్టి, భారత కేంద్రప్రభుత్వ రోజువారీ పనితీరును ప్రధానమంత్రి పర్యవేక్షిస్తారు.
క్యాబినెట్ మంత్రులు,స్వతంత్ర బాధ్యతలు కలిగిన రాష్ట్ర మంత్రులు,క్యాబినెట్ మంత్రులతో కలిసి పనిచేసే రాష్ట్ర మంత్రులు,డిప్యూటీ మంత్రులతో కూడిన అతని మంత్రిమండలి ఈ పనిలో ప్రధానమంత్రికి సహాయం చేస్తుంది.
పర్యవేక్షణ బృందం ప్రాజెక్టు
[మార్చు]2013 జూన్‌లో క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్‌లోని ప్రాజెక్ట్ మానిటరింగ్ గ్రూప్ అనే పేరుతో ప్రభుత్వ, ప్రైవేట్ రంగాలలో నిలిచిపోయిన పెట్టుబడి ప్రాజెక్టులను ట్రాక్ చేయడానికి, ఈ ప్రాజెక్ట్‌లలో అమలులో ఉన్న అడ్డంకులను త్వరితగతిన తొలగించడానికి రూపొందించబడింది.[10] ₹1,000 crore (US$130 million) కంటే ఎక్కువ విలువైన ప్రాజెక్ట్‌ల కోసం ప్రజల కోసం తెరవబడిన ఆన్‌లైన్ పోర్టల్ ట్రాక్ చేసుకోవటానికి సృష్టించబడింది.[10]
ఇది కూడా చూడండి
[మార్చు]మూలాలు
[మార్చు]- ↑ 1.0 1.1 "Contact Us : Cabinet Secretariat, Government of India". www.cabsec.gov.in. Retrieved 15 April 2023.
- ↑ Thakur, Pradeep (2 March 2017). "Central govt to hire 2.8 lakh more staff, police, I-T & customs to get lion's share". The Times of India. New Delhi. Retrieved 14 January 2018.
- ↑ "Ministry of Home Affairs – Cabinet Secretariat Budget 2020-21" (PDF). www.indiabudget.gov.in. Retrieved 1 August 2020.
- ↑ "Cabinet Secretariat, Government of India". cabsec.gov.in. Retrieved 2024-09-01.
- ↑ "Origin : About Us". www.cabsec.gov.in. Retrieved 15 April 2023.
- ↑ "Order of Precedence" (PDF). Rajya Sabha. President's Secretariat. 26 July 1979. Archived from the original (PDF) on 29 September 2010. Retrieved 24 September 2017.
- ↑ "Table of Precedence" (PDF). Ministry of Home Affairs (India), Government of India. President's Secretariat. 26 July 1979. Archived from the original (PDF) on 27 May 2014. Retrieved 24 September 2017.
- ↑ "Table of Precedence". Ministry of Home Affairs (India), Government of India. President's Secretariat. Archived from the original on 28 April 2014. Retrieved 24 September 2017.
- ↑ Maheshwari, S.R. (2000). Indian Administration (6th ed.). New Delhi: Orient Blackswan Private Ltd. ISBN 9788125019886.
- ↑ 10.0 10.1 "Prime Minister sets up a Project Monitoring Group to Track Large Investment Projects". Press Information Bureau of India. 13 June 2013. Archived from the original on 2 March 2011. Retrieved 18 January 2018.