ధీరుబెన్ పటేల్

ధీరుబెన్ పటేల్
2013లో పటేల్
Born	(1926-05-29)1926 మే 29 బరోడా, బరోడా రాష్ట్రం, బ్రిటీష్ రాజ్ (ఇప్పుడు వడోదర)
Died	10 మార్చి 2023(2023-03-10) (aged 96) అహ్మదాబాద్, గుజరాత్, భారతదేశం
Occupation	నవల రచయిత్రి నాటక రచయిత్రి సినిమా రచయిత్రి అనువాదకురాలు
Language	గుజరాతీ
Citizenship	భారతీయురాలు
Notable works	అగంతుక్, నిర్బంధ్ నిబంధో
Notable awards	రంజిత్రం సువర్ణ చంద్రక్ గుజరాతీకి సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు

 ధీరుబెన్ గోర్ధన్‌భాయ్ పటేల్ ( 29 మే 1926 - 10 మార్చి 2023) ఒక భారతీయ నవలా రచయిత్రి, నాటక రచయిత్రి, అనువాదకురాలు.

జీవితం

ధీరూబెన్ గోర్ధన్‌భాయ్ పటేల్ 29 మే 1926న బరోడాలో (ప్రస్తుతం వడోదర, గుజరాత్) బొంబాయి క్రానికల్‌లో జర్నలిస్టు అయిన గోర్ధన్‌భాయ్ పటేల్, రాజకీయ కార్యకర్త, ఆల్ ఇండియా కాంగ్రెస్ కమిటీ సభ్యుడు గంగాబెన్ పటేల్ దంపతులకు జన్మించారు. ఆమె కుటుంబం ఆనంద్ సమీపంలోని ధర్మజ్ గ్రామానికి చెందినది. ఆమె పెరిగింది, ముంబై శివారులోని శాంతాక్రజ్‌లో నివసించింది. ఆమె ముంబైలోని పొద్దార్ పాఠశాలలో చదువుకుంది. ఆమె ఎల్ఫిన్‌స్టోన్ కళాశాల నుండి ఉన్నత విద్యను పూర్తి చేసింది. ఆమె భవన్ కళాశాల నుండి 1945లో ఆంగ్లంలో BA, 1949లో MA పూర్తి చేసింది. ఆమె 1963-64లో దహిసర్‌లోని కళాశాలలో ఇంగ్లీష్ బోధించారు, తరువాత భారతీయ విద్యాభవన్‌లో ఆంగ్ల సాహిత్యాన్ని బోధించారు.^[1][2][3]

పటేల్ కొంతకాలం ఆనంద్ పబ్లిషర్స్‌తో కలిసి పనిచేశారు. తదనంతరం, ఆమె 1963-64లో కల్కి ప్రకాశన్ అనే ప్రచురణ సంస్థను స్థాపించారు. 1966 నుండి 1975 వరకు, ఆమె సుధా అనే గుజరాతీ పత్రికకు సంపాదకత్వం వహించింది. ఆ తర్వాత ఆమె గుజరాత్ సాహిత్య సభకు అధ్యక్షురాలిగా పనిచేశారు. ఆమె 2003-2004లో గుజరాతీ సాహిత్య పరిషత్ అధ్యక్షురాలిగా పనిచేసింది, ఆమె నాటకాలలో ఒకటైన భవినీ భావాయి చలనచిత్రంగా మార్చబడింది.^[3][4][5]

పటేల్ 10 మార్చి 2023న ^[6] సంవత్సరాల వయస్సులో మరణించారు.

రచనలు

ధీరూబెన్ పటేల్ అనేక చిన్న కథలు, కవితల సంకలనాలను అలాగే నవలలు, రేడియో నాటకాలు, రంగస్థల నాటకాలు రాశారు. ఆమె పనిని గాంధేయ సిద్ధాంతాలు ప్రభావితం చేశాయి. విమర్శకులు సూసీ తరు, కే లలిత ఇలా వ్రాశారు, "నవలా రచయిత్రి కుందనికా కపాడియా లాగా ధీరూబెన్ తనను తాను స్త్రీవాదిగా భావించనప్పటికీ, స్త్రీల అధమ స్థితికి మూలకారణం వారి స్వంత మానసిక స్థితిగతులపైనే ఉందని ఆమె నమ్ముతుంది." ^[4] ఆమె ప్రారంభ రచన ముఖ్యంగా స్త్రీల జీవితాలు, వారి సంబంధాలతో వ్యవహరిస్తుంది, తరు, లలిత కూడా "స్వయం కోసం తపన"గా వర్ణించారు.^[4] ఆమె తరువాతి పని ప్రధానంగా పిల్లలు, యువకుల కోసం చేయబడింది, ఇంటర్నెట్‌లో సమాచారం సులభంగా అందుబాటులో ఉన్నప్పటికీ ఆమె పిల్లల కోసం సాహిత్యాన్ని సమర్ధించింది.^[7]

ధీరూబెన్ పటేల్ మొదట్లో గుజరాతీలో రాశారు. 2011లో ఆమె నవల ఆగంటుక్‌ని రాజ్ సూపే ఆంగ్లంలోకి రెయిన్‌బో ఎట్ నూన్‌గా అనువదించారు. ఒక ఇంటర్వ్యూలో, పటేల్ సుపే దానిని అనువదించడానికి అంగీకరించినట్లు చెప్పారు, ఎందుకంటే "... అతను అదే మార్గంలో ప్రయాణించినందున నా హీరో, అతని కష్టాలను అతను అర్థం చేసుకుంటాడు." ^[8] ఇటీవలి కవితా సంకలనం, కిచెన్ పోయమ్స్ ఆంగ్లంలో వ్రాయబడింది, 2002లో నీమ్రానా లిటరరీ ఫెస్టివల్‌లో ఆమె మొదటిసారిగా పఠించింది. ఇవి తరువాత ప్రచురించబడ్డాయి, పీటర్ డి ఓనీల్చే జర్మన్ భాషలోకి, ఉషా మెహతాచే మరాఠీలోకి అనువదించబడ్డాయి.^[9] ఆ తర్వాత ఆమె అదే కవితలను గుజరాతీలోకి కిచెన్ పొయెమ్స్ (2016)గా అనువదించింది.

ఆమె నవలలు:

• వడవనల్ (1963)
• వాస్నో అంకుర్ (1967)
• వావంతోల్ (1970)
• సిమ్లా నా ఫూల్ (1976)
• ఏక్ భలో మనస్ (1979)
• వమల్ (1980)
• అంధాలి గాలి (1983)
• గగన్న లగన్ (1984)
• కాదంబరిణి మా (1988)
• ఏక్ ఫూల్ గులాబీ వట్ (1990)
• ఏక్ దల్ మిథి (1992)
• హుటాషన్ (1993)
• అగంతుక్ (1996).^[3]
• సంశయ్బీజ్ (1998)
• పేయింగ్ గెస్ట్ (1998)
• అతిత్రాగ్ (2000)
• అంధాలి గాలి (1983) ఒక మానసిక నవల, ఇది నలభై ఐదు సంవత్సరాల వయస్సులో వివాహం చేసుకోవాలని నిర్ణయించుకున్న కుందన్ అనే మహిళ యొక్క జీవితం గురించి అంతర్దృష్టిని అందిస్తుంది.^[10]

ఆమె చిన్న కథల సంకలనాలు

• అధురో కాల్ (1955)
• ఏక్ లహర్ (1957)
• విశ్రాంభకథ (1966)
• తద్ (1976)
• జావల్ (2001).^[3]
• ధీరుబెన్ ని తుంకీ వర్తవో (2019)

కిచెన్ పొయెమ్స్ (2011) అనేది ఆంగ్లంలో కవితల సంకలనం, 2016లో గుజరాతీలో ఆమె అనువదించబడింది

ఆమె నాటకాలలో పహేలున్ ఇనామ్ (1955), పంఖినో మాలో (1956), వినష్నా పంతే (1961), మన్నో మానెలో (1959),, ఆకాష్ మంచ్ (2005) ఉన్నాయి. నామాని నాగర్వేల్ (1961), మాయాపురుష్ (1995) వరుసగా ఏకపాత్ర నాటకాలు, రేడియో నాటకాల సేకరణలు.^[3]

పటేల్ హాస్యాన్ని కూడా రాశారు, ఇందులో పర్దుఖ్‌భంజక్ పెస్టోంజీ (1978), ఇది పెస్టోంజీ పాత్ర యొక్క హాస్య సాహస కథల సమాహారం, గగన్న లగన్ (1984), కార్తిక్ అనే బీజా బాధ (1988), ఆమె హాస్య వ్యాసాల సంకలనం, కార్తీక్ రంగ కథ ( 1990).^[3]

పటేల్ బాల సాహిత్యానికి కృషి చేశారు. ఆమె పిల్లల కథల సంకలనం, కిశోర్ వార్తా సంగ్రహ (2002),, చిన్న పిల్లల కోసం కవిత్వం, మిత్ర నా జోడక్నా (1973) రాసింది. అందేరి గండేరి టిపారి టెన్ ఆమె ప్రసిద్ధ, ప్రసిద్ధి చెందిన వాటిలో ఒకటి  పిల్లల నాటకాలు. ఆమె మార్క్ ట్వైన్ యొక్క నవలలు ది అడ్వెంచర్స్ ఆఫ్ టామ్ సాయర్‌ను రెండు భాగాలుగా (1960, 1966), అడ్వెంచర్స్ ఆఫ్ హకిల్‌బెర్రీ ఫిన్‌ను 1967లో అనువదించారు ^[3]

ధీరుబెన్ నా నిర్బంధ్ నిబంధో అనేది వ్యాసాల సంకలనం, అయితే చోరస్ టిప్పు పిల్లల కోసం కథల సంకలనం:

• గాడ నే పైడ జెవడ రోట్ల నీ వాట్
• కాకు మాకు అనే పుచ్చడి ని పంచట్
• కిను కాంఖజురో
• మిను నీ మొజాది
• డాక్టర్ ఫీజు
• బుద్బుద్సలాక్ అనే త్రిమ్త్రమ్ధదక్

అవార్డులు

పటేల్ 1980లో రంజిత్రం సువర్ణ చంద్రక్ అవార్డును అందుకున్నారు. ఆమె 1981లో కెఎం మున్షీ సువర్ణ చంద్రక్ అవార్డు, 2002లో గుజరాత్ సాహిత్య అకాడమీ ద్వారా సాహిత్య గౌరవ్ పురస్కార్ అవార్డును అందుకుంది. ఆమె 1996లో నందశంకర్ సువర్ణ చంద్రక్ అవార్డు, దర్శక్ అవార్డును అందుకుంది. ఆమె తన నవల అగంతుక్ కోసం గుజరాతీ భాషకు 2001 సాహిత్య అకాడమీ అవార్డును గెలుచుకుంది.^[1][3][11]

మూలాలు

1. Vyas, Daksha. "સાહિત્યસર્જક: ધીરુબેન પટેલ" [Writer: Dhiruben Patel] (in గుజరాతీ). Gujarati Sahitya Parishad.
2. Raikar-Mhatre, Sumedha (9 July 2014). "'Older people deserve their space, which is often denied to them,' noted writer Dhiruben Patel". Mid-Day. Retrieved 12 December 2014.
3. Brahmabhatt, Prasad (2010). અર્વાચીન ગુજરાતી સાહિત્યનો ઈતિહાસ - આધુનિક અને અનુઆધુનિક યુગ (History of Modern Gujarati Literature – Modern and Postmodern Era) (in గుజరాతీ). Ahmedabad: Parshwa Publication. pp. 248–251. ISBN 978-93-5108-247-7.
4. Tharu, Susie, Ke Lalita and (1993). "Dhiruben Patel" in Women Writing in India vol 1. Feminist Press at CUNY. pp. 224–226. ISBN 9781558610293.
5. "Dhiruben Patel". Muse India. Archived from the original on 15 June 2012. Retrieved 12 November 2011. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
6. "ગુજરાતી સાહિત્યને મોટી ખોટ, સાહિત્યકાર ધીરુબેન પટેલનું 97 વર્ષની વયે અવસાન". Gujarati Midday. 10 March 2023. Retrieved 10 March 2023.
7. Iyer, Aruna V (16 May 2011). "Foray into English". The Hindu. Retrieved 12 December 2014.
8. Kulkarni, Reshma S (4 July 2011). "Wonder Women all write". The Hindu. Retrieved 12 December 2014.
9. Raikar-Mhatre, Sumedha (14 October 2012). "Kitchen Confidential". Pune Mirror. Retrieved 12 December 2014.
10. (June 2012). "Dhiruben Patel's Aandhali Gali: a Psychoanalytical Insight into the Emotions of a Woman". (subscription required)
11. "Sanskrit Sahitya Akademi Awards 1955-2007". Sahitya Akademi Official website. Archived from the original on 31 March 2009.