ప్రధాన కార్యదర్శి (భారతదేశం)

భారతదేశం

ఈ వ్యాసం భారతదేశం రాజకీయాలు, ప్రభుత్వంలో ఒక భాగం.

కేంద్ర ప్రభుత్వం

రాజ్యాంగం


భారత ప్రభుత్వ పోర్టల్

ప్రధాన కార్యదర్శి రాష్ట్ర ప్రభుత్వం అత్యంత ఉన్నత స్థాయి కార్యనిర్వాహక అధికారి, అత్యంత సీనియర్ పౌరసేవకుడు.[1] రాష్ట్ర ప్రభుత్వ వ్యవహారాల నియమాల ప్రకారం రాష్ట్ర సివిల్ సర్వీసెస్ బోర్డు, రాష్ట్ర సచివాలయం, రాష్ట్ర కేడర్ ఇండియన్ అడ్మినిస్ట్రేటివ్ సర్వీస్, అన్ని సివిల్ సర్వీసులకు ప్రధాన కార్యదర్శి ఎక్స్-అఫిషియో హెడ్గా ఉంటారు. రాష్ట్ర పరిపాలనకు సంబంధించిన అన్ని విషయాలపై ప్రధాన కార్యదర్శి ముఖ్యమంత్రికి ప్రధాన సలహాదారుగా వ్యవహరిస్తాడు.

ప్రధాన కార్యదర్శి ఇండియన్ అడ్మినిస్ట్రేటివ్ సర్వీస్ అధికారి.ప్రధాన కార్యదర్శి రాష్ట్ర పరిపాలనలో అత్యంత సీనియర్ కేడర్ పదవి.ఇది భారతీయ ప్రాధాన్యత క్రమం 23వ స్థానంలో ఉంది.ప్రధాన కార్యదర్శి రాష్ట్ర మంత్రివర్గానికి ఎక్స్-అఫిషియో కార్యదర్శిగా వ్యవహరిస్తాడు.అందువల్ల "క్యాబినెట్ కార్యదర్శి" అని పిలుస్తారు. ఈ పదవి హోదా భారత ప్రభుత్వ కార్యదర్శితో సమానం.

చరిత్ర

[మార్చు]

ఆగ్రా, ఔధ్, పంజాబ్, బర్మా సంయుక్త ప్రావిన్సుల ప్రధాన కార్యదర్శుల జీతం బ్రిటిష్ రాజ్ సమయంలో భారత ప్రభుత్వ సంయుక్త కార్యదర్శి సమానంగా ఉండేది.1905 నాటి వారెంట్ లేదా ప్రాధాన్యత ప్రకారం, భారత ప్రభుత్వ కార్యదర్శి భారత ప్రభుత్వ జాయింట్ సెక్రటరీతో కలిసి జాబితా చేయబడింది. ప్రధాన కార్యదర్శి స్థాయి కంటే పై స్థానంలో ఉంది.[a]

రాష్ట్రాలు

[మార్చు]

ప్రధాన కార్యదర్శులు ఇండియన్ అడ్మినిస్ట్రేటివ్ సర్వీస్ (ఐఏఎస్) సభ్యులు. వీరు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలకు పరిపాలనా అధిపతిగా ఉంటారు.[2] ప్రధాన కార్యదర్శి శాఖాపరమైన స్థాయిలో ఇంటర్ శాఖాపరమైన స్థాయిలో సమన్వయ కేంద్ర బిందువుగా వ్యవహరిస్తాడు.ఈ పదవి అపెక్స్ గ్రేడ్ ఉన్నట్లు వర్గీకరించబడింది.[2][3] ప్రధాన కార్యదర్శిని పరిపాలనలో 'యిరుసు' గా పరిగణిస్తారు. [2][4][5][6] రాష్ట్ర ప్రధాన కార్యదర్శి రాష్ట్ర సివిల్ సర్వీస్ బోర్డు ఎక్స్-అఫిషియో ఛైర్మన్గా కూడా వ్యవహరిస్తాడు. ఇది రాష్ట్రంలో అఖిల భారత సేవలు, రాష్ట్ర సివిల్ సర్వీసుల అధికారుల బదిలీలు/పోస్టింగులను సిఫారసు చేస్తుంది.[2][7][8][9][10][11][12]

సాంప్రదాయకంగా, ఒక రాష్ట్రంలో అత్యంత సీనియర్ ఐఎఎస్ అధికారిని ప్రధాన కార్యదర్శిగా ఎంపిక చేస్తారు. అయితే కొన్ని మినహాయింపులు కూడా ఉన్నాయి.[13][14][15][16][17][18][19][20][21][22]

ప్రధాన కార్యదర్శులకు రాష్ట్రాన్ని బట్టి అదనపు ప్రధాన కార్యదర్శులు' లేదా ప్రత్యేక ప్రధాన కార్యదర్శులు',వారు కేటాయించిన విభాగాల పరిపాలనా అధిపతులు అయిన ప్రధాన కార్యదర్శులుకు సహాయసహకారాలు అందచేస్తారు. రాష్ట్ర ప్రభుత్వ ప్రధాన కార్యదర్శి పదవి అనేది వైస్ చీఫ్ ఆఫ్ ది ఆర్మీ స్టాఫ్/కమాండర్లు, పూర్తి జనరల్ హోదాలో ఉన్న అధికారులు, భారత సాయుధ దళాలలో దానికి సమానమైన వారితో సమానం. వీరు భారతదేశంలో ప్రాధాన్యత క్రమం ప్రకారం ఈ పదవి జాబితా చేయబడింది.[23][24]

భారత రాష్ట్రాల్లో ప్రస్తుత ప్రధాన కార్యదర్శుల జాబితా[25]
వ. సంఖ్య. రాష్ట్రం రాజధాని ప్రధాన కార్యదర్శి బ్యాచ్
1 ఆంధ్రప్రదేశ్ అమరావతి నీరభ్ కుమార్ ప్రసాద్, ఐఏఎస్ 1987
2 అరుణాచల్ ప్రదేశ్ ఇటానగర్ ధర్మేంద్ర, ఐఏఎస్ 1989
3 అస్సాం దిస్పూర్ రవి కోట, ఐఏఎస్ [26] 1993
4 బీహార్ పాట్నా బ్రజేష్ మెహ్రోత్రా, ఐఏఎస్ 1987
5 ఛత్తీస్గఢ్ రాయ్పూర్ అమితాబ్ జైన్, ఐఏఎస్ 1989
6 గోవా పనాజీ పునీత్ కుమార్ గోయల్, ఐఏఎస్ 1991
7 గుజరాత్ గాంధీనగర్ రాజ్ కుమార్, ఐఏఎస్ [27] 1987
8 హర్యానా చండీగఢ్ టి. వి. ఎస్. ఎన్. ప్రసాద్, ఐఏఎస్ 1988
9 హిమాచల్ ప్రదేశ్ సిమ్లా ప్రబోధ్ సక్సేనా, ఐఏఎస్ 1990
10 జార్ఖండ్ రాంచీ లాల్బియాక్ట్లుయంగా ఖియాంగ్టే, ఐఏఎస్ 1988
11 కర్ణాటక బెంగళూరు రజనీష్ గోయల్, ఐఏఎస్ [28] 1986
12 కేరళ తిరువనంతపురం వి. వేణు, ఐఎఎస్ [29] 1990
13 మధ్యప్రదేశ్ భోపాల్ వీర రాణా, ఐఏఎస్ [30] 1988
14 మహారాష్ట్ర ముంబై సుజాతా సౌనిక్, ఐఏఎస్ 1987
15 మణిపూర్ ఇంఫాల్ వినీత్ జోషి, ఐఏఎస్ 1992
16 మేఘాలయ షిల్లాంగ్ డోనాల్డ్ ఫిలిప్స్ వాహ్లాంగ్, ఐఏఎస్ 1993
17 మిజోరం ఐజ్వాల్ రేణు శర్మ, ఐఏఎస్ 1988
18 నాగాలాండ్ కోహిమా జె. ఆలం, ఐఏఎస్ 1991
19 ఒడిశా భువనేశ్వర్ మనోజ్ అహుజా, ఐఏఎస్ 1990
20 పంజాబ్ చండీగఢ్ అనురాగ్ వర్మ, ఐఏఎస్ [31] 1993
21 రాజస్థాన్
 జైపూర్ సుధాన్ష్ పంత్, ఐఏఎస్ 1991
22 సిక్కిం గాంగ్టక్ విజయ్ భూషణ్ పాఠక్, ఐఏఎస్ 1990
23 తమిళనాడు చెన్నై శివ్ దాస్ మీనా, ఐఏఎస్ [32] 1989
24 తెలంగాణ హైదరాబాద్ శాంతి కుమారి, ఐఏఎస్ 1989
25 త్రిపుర అగర్తలా జితేంద్ర కుమార్ సిన్హా, ఐఏఎస్ 1996
26 ఉత్తర ప్రదేశ్ లక్నో మనోజ్ కుమార్ సింగ్, ఐఏఎస్ 1988
27 ఉత్తరాఖండ్ డెహ్రాడూన్ రాధా రతూరి, ఐఏఎస్ [33] 1988
28 పశ్చిమ బెంగాల్ కోల్కతా భగవతి ప్రసాద్ గోపాలిక, ఐఏఎస్ [34] 1989

కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు

[మార్చు]

నిర్వాహకులచే పాలించబడే కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలలో, ప్రధాన కార్యదర్శులు పదవులలో ఉండకపోవచ్చు. ఈ భూభాగాలలో కేంద్ర ప్రభుత్వం ద్వారా పరిపాలకుడికి సలహాదారు నియమించబడతారు. అయితే పాక్షిక రాష్ట్ర హోదా పొందిన ఢిల్లీ, జమ్మూ కాశ్మీర్, పుదుచ్చేరి కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలకు ప్రధాన కార్యదర్శులు ఉన్నారు. ఢిల్లీ, జమ్మూ కాశ్మీర్, పుదుచ్చేరి ముఖ్యమంత్రులు ప్రధాన కార్యదర్శిని ఎంపిక చేసుకుంటారు. వీరు లెఫ్టినెంట్ గవర్నరు చేత నియమించబడతారు.[4]

కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల ప్రధాన కార్యదర్శులు, నిర్వాహకుల సలహాదారులు, సాధారణంగా రాష్ట్రాల ప్రధాన కార్యదర్శులతో పోలిస్తే జూనియర్ ర్యాంక్ కలిగి ఉంటారు. ఆఫీస్ బేరర్లు సాధారణంగా భారత ప్రభుత్వానికి జాయింట్ సెక్రటరీ, దానికి సమానమైన హోదాలో ఉంటారు.అయితే, ఢిల్లీ, చండీగఢ్, అత్యున్నత పౌర సేవకుడు భారత ప్రభుత్వ కార్యదర్శి హోదాలో ఉంటారు.దానికి సమానమైన లేదా భారత ప్రభుత్వానికి అదనపు కార్యదర్శి హోదాలో, దానికి సమానంగా ఉంటారు.

కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల ప్రస్తుత ప్రధాన కార్యదర్శులు/నిర్వాహకుల సలహాదారు జాబితా[25]
వ.సంఖ్య కేంద్రపాలిత ప్రాంతం రాజధాని ప్రధాన కార్యదర్శి/నిర్వాహకుడికి సలహాదారు బ్యాచ్
1 అండమాన్, నికోబార్ దీవులు పోర్ట్ బ్లెయిర్ కేశవ్ చంద్ర, ఐఏఎస్ 1995
2 చండీగఢ్ చండీగఢ్ రాజీవ్ వర్మ, ఐఏఎస్ 1992
3 దాద్రా, నగర్ హవేలీ, డామన్, డయ్యూ డామన్ అమిత్ సింగ్లా, ఐఏఎస్ 2003
4 ఢిల్లీ న్యూ ఢిల్లీ నరేష్ కుమార్, ఐఏఎస్ [35] 1987
5 జమ్మూ కాశ్మీర్ శ్రీనగర్ (మే-అక్టోబరు)

జమ్మూ (నవంబరు-ఏప్రిల్)

అటల్ దుల్లూ, ఐఏఎస్ [36] 1988
6 లడఖ్ లేహ్ పవన్ కొత్వాల్, ఐఏఎస్ 1994
7 లక్షద్వీప్ కవరట్టి సందీప్ కుమార్, ఐఏఎస్ 1997
8 పుదుచ్చేరి పాండిచ్చేరి శరత్ చౌహాన్, ఐఏఎస్ 1994

ఇవి కూడా చూడండి

[మార్చు]

సూచనలు

[మార్చు]
  1. ↑ "What are the Roles and Functions of Chief Secretary of a State?". Preserve Articles. Archived from the original on 18 October 2018. Retrieved 12 September 2017.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Laxmikanth, M. (2014). Governance in India (2nd Edition). Noida: McGraw Hill Education. pp. 4.3 – 4.5. ISBN 978-9339204785.
  3. ↑ "Describe the role and importance of Chief Secretary in State government". Parivarthan. 6 June 2015. Retrieved 12 September 2017.
  4. ↑ 4.0 4.1 Saikumar, Rajgopal (23 May 2015). "More constitutional than political". The Hindu. Retrieved 2 September 2017.
  5. ↑ Choudhary, Amit Anand (25 April 2017). "Chief secretary can be shifted, but not DGP: Supreme Court". Times of India. Retrieved 2 September 2017.
  6. ↑ "Centre's stand on giving Najeeb Jung final say on transfer-postings is illegal: Venugopal". The Economic Times. 24 May 2015. Retrieved 2 September 2017.
  7. ↑ "PM, CMs final authority to decide premature transfer of civil servants". Daily News and Analysis. 20 April 2016. Retrieved 3 September 2017.
  8. ↑ "Now, Civil Services Boards to recommend transfers of IAS, IPS, IFS officers in J&K". Daily Excelsior. 11 February 2015. Retrieved 3 September 2017.
  9. ↑ "Civil services board to oversee officers' postings". The Hindu. Thiruvananthapuram. May 1, 2014. ISSN 0971-751X. OCLC 13119119. Retrieved February 21, 2018.
  10. ↑ Jain, Bharti (31 January 2014). "2-year fixed postings for IAS, IPS and forest service". Times of India. New Delhi. OCLC 23379369. Retrieved 3 September 2017.
  11. ↑ Chhibber, Maneesh (31 January 2014). "Centre notifies 2-yr tenure for IAS, IPS, Forest Service officers". The Indian Express. New Delhi. OCLC 70274541. Retrieved 3 September 2017.
  12. ↑ "Fixed 2-year tenure for IAS, IPS, IFoS officers". The Hindu. 30 January 2014. Retrieved 3 September 2017.
  13. ↑ "PK Gupta is new Haryana chief secretary". Hindustan Times. 28 November 2014. Retrieved 3 September 2017.
  14. ↑ "Meghalaya: Senior most IAS officer Y Tsering appointed as Chief Secretary of Meghalaya". The Northeast Today. 25 May 2017. Archived from the original on 29 May 2017. Retrieved 3 September 2017.
  15. ↑ "Raghotham Rao is new Chief Secretary". The Hindu. 29 February 2008. Retrieved 3 September 2017.
  16. ↑ "Sumit Mullick appointed as Maharashtra Chief Secretary". Zee News. 28 February 2017. Retrieved 3 September 2017.
  17. ↑ "Nalini Netto assumes charge as Kerala chief secretary". Malayala Manorama. 2 April 2017. Retrieved 3 September 2017.
  18. ↑ "Dr K M Abraham, new Kerala Chief Secretary". Times of India. 31 August 2017. Retrieved 3 September 2017.
  19. ↑ "Shakuntla Jakhu takes over as new Haryana Chief Secretary". Daily News and Analysis. 31 July 2014. Retrieved 3 September 2017.
  20. ↑ "D J Pandian is new Gujarat chief secretary". Business Standard. 30 October 2014. Retrieved 3 September 2017.
  21. ↑ Ali, Muddasir (7 September 2015). "B R Sharma is JK's new Chief Secretary". Greater Kashmir. Retrieved 3 September 2017.
  22. ↑ "Subhash Chandra Khuntia is new Chief Secretary of Karnataka". The Hindu. 28 September 2016. Retrieved 3 September 2017.
  23. ↑ "President's Secretariat" (PDF). Secretariat of the President of India. Rajya Sabha. 26 August 1979. Retrieved 3 September 2017.
  24. ↑ Maheshwari, S.R. (2001). Indian Administration (6th Edition). New Delhi: Orient Blackswan Private Ltd. p. 666. ISBN 9788125019886.
  25. ↑ 25.0 25.1 "Chief Secretaries of States and Union Territories (as on 9 January 2022)" (PDF). Department of Personnel and Training, Government of India. Archived from the original (PDF) on 2 February 2022. Retrieved 2 February 2022.
  26. ↑ "Ravi Kota next chief secy of Assam, to take charge in March". The Times of India. 2024-01-18. ISSN 0971-8257. Retrieved 2024-01-23.
  27. ↑ "Pankaj Kumar appointed new chief secy of Gujarat". The Indian Express (in ఇంగ్లీష్). 2021-08-27. Retrieved 2021-08-31.
  28. ↑ Bureau, The Hindu (2023-11-21). "Rajneesh Goel is next Chief Secretary of Karnataka". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 2023-11-23. {{cite news}}: |last= has generic name (help)
  29. ↑ "Dr. V Venu New Chief Secretary, Shaik Darvesh Sahib Next DGP". Deshabhimani (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 2023-06-30. Retrieved 2023-06-30.
  30. ↑ www.ETGovernment.com. "Madhya Pradesh elevates Veera Rana as state chief secretary - ET Government". ETGovernment.com (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-12-03.
  31. ↑ "Anurag Verma assumes charge as Punjab's 42nd chief secretary". The Indian Express (in ఇంగ్లీష్). 2023-07-01. Retrieved 2023-12-31.
  32. ↑ "Irai Anbu is the new Tamil Nadu Chief Secretary". The Hindu (in ఇంగ్లీష్). 2021-05-07. Retrieved 2022-05-31.
  33. ↑ PTI. "Radha Raturi to be first woman chief secretary of Uttarakhand". Deccan Herald (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2024-01-31.
  34. ↑ "1989-batch IAS officer B.P. Gopalika to take over as new chief secretary of Bengal". www.telegraphindia.com (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-12-29.
  35. ↑ "Naresh Kumar, 1987-batch IAS officer, to be Delhi's new chief secretary". Hindustan Times (in ఇంగ్లీష్). 2022-04-19. Retrieved 2022-04-20.
  36. ↑ Desk, GK Web (2023-11-29). "Atal Dulloo appointed as J&K chief secretary". Greater Kashmir (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-11-29. {{cite web}}: |last= has generic name (help)


ఉల్లేఖన లోపం: "lower-alpha" అనే గ్రూపులో <ref> ట్యాగులు ఉన్నాయి గానీ, దానికి సంబంధించిన <references group="lower-alpha"/> ట్యాగు కనబడలేదు