భారత జౌళి మంత్రిత్వ శాఖ

టెక్స్‌టైల్స్ మంత్రిత్వ శాఖ అనేది భారతదేశంలోని వస్త్ర పరిశ్రమ పాలసీ, ప్రణాళిక, అభివృద్ధి, ఎగుమతి ప్రమోషన్ & నియంత్రణకు బాధ్యత వహించే భారత ప్రభుత్వ జాతీయ ఏజెన్సీ. ఇది వస్త్రాలు, దుస్తులు & హస్తకళల తయారీకి వెళ్ళే అన్ని సహజ, కృత్రిమ & సెల్యులోసిక్ ఫైబర్‌లను కలిగి ఉంటుంది.

ప్రస్తుత జౌళి శాఖ మంత్రి గిరిరాజ్ సింగ్.^[1]

మంత్రిత్వ శాఖ ప్రధాన విధులు

• టెక్స్‌టైల్ పాలసీ & కోఆర్డినేషన్
• మానవ నిర్మిత ఫైబర్/ ఫిలమెంట్ నూలు పరిశ్రమ
• పత్తి వస్త్ర పరిశ్రమ
• జనపనార పరిశ్రమ
• సిల్క్ & సిల్క్ టెక్స్‌టైల్ పరిశ్రమ
• ఉన్ని & ఉన్ని పరిశ్రమ
• వికేంద్రీకృత పవర్లూమ్ రంగం
• ఎగుమతి ప్రమోషన్
• ప్రణాళిక & ఆర్థిక విశ్లేషణ

సంస్థలు

అనుబంధ కార్యాలయాలు

• హ్యాండ్ లూమ్స్ డెవలప్‌మెంట్ కమీషనర్ కార్యాలయం
• హస్తకళల అభివృద్ధి కమీషనర్ కార్యాలయం

సబార్డినేట్ కార్యాలయాలు

• టెక్స్‌టైల్ కమీషనర్ కార్యాలయం
• జూట్ కమీషనర్ కార్యాలయం

కేంద్ర ప్రభుత్వ రంగ సంస్థలు (CPSUలు)^[2]

• నేషనల్ టెక్స్‌టైల్ కార్పొరేషన్ లిమిటెడ్ (NTC)
• బ్రిటిష్ ఇండియా కార్పొరేషన్ లిమిటెడ్ (BIC)
• కాటన్ కార్పొరేషన్ ఆఫ్ ఇండియా లిమిటెడ్ (CCI)
• జూట్ కార్పొరేషన్ ఆఫ్ ఇండియా (JCI)
• నేషనల్ జ్యూట్ మ్యానుఫ్యాక్చర్స్ కార్పొరేషన్ లిమిటెడ్ (NJMC)
• సెంట్రల్ కుటీర పరిశ్రమల కార్పొరేషన్ (CCIC)
• నేషనల్ హ్యాండ్లూమ్ డెవలప్‌మెంట్ కార్పొరేషన్ లిమిటెడ్ (NHDC)

చట్టబద్ధమైన సంస్థలు^[3]

• జనపనార తయారీదారుల అభివృద్ధి మండలి
• సెంట్రల్ సిల్క్ బోర్డ్
• టెక్స్‌టైల్ కమిటీ
• చెల్లింపుల కమిషనర్
• నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఫ్యాషన్ టెక్నాలజీ (NIFT)

సలహా సంస్థలు

• డెవలప్‌మెంట్ కౌన్సిల్ ఫర్ టెక్స్‌టైల్ ఇండస్ట్రీ
• కో-ఆర్డినేషన్ కౌన్సిల్ ఫర్ టెక్స్‌టైల్ రీసెర్చ్ అసోసియేషన్స్
• టెక్స్‌టైల్స్ ఎక్స్‌పోర్ట్ ప్రమోషన్ కౌన్సిల్ కో-ఆర్డినేషన్ కమిటీ

అటానమస్ బాడీస్

• సెంట్రల్ వుల్ డెవలప్‌మెంట్ బోర్డ్
• నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఫ్యాషన్ టెక్నాలజీ (NIFT)
• సర్దార్ వల్లభాయ్ పటేల్ ఇంటర్నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ టెక్స్‌టైల్స్ & మేనేజ్‌మెంట్, కోయంబత్తూరు
• ఇండియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ హ్యాండ్లూమ్ టెక్నాలజీ

కేబినెట్ మంత్రులు

• గమనిక: MoS, I/C – రాష్ట్ర మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత)

నం.	ఫోటో	మంత్రి (జనన-మరణ) నియోజకవర్గం	పదవీకాలం			పార్టీ	మంత్రిత్వ శాఖ	ప్రధాన మంత్రి
			నుండి	వరకు	కాలం
సరఫరా & జౌళి శాఖ మంత్రి
1		చంద్రశేఖర్ సింగ్ (1927–1986) బంకా (MoS, I/C) ఎంపీ	1985 మార్చి 30	1985 సెప్టెంబరు 25	179 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I)	రాజీవ్ II		రాజీవ్ గాంధీ
జౌళి శాఖ మంత్రి
2		ఖుర్షీద్ ఆలం ఖాన్ (1919–2013) ఫరూఖాబాద్ ఎంపీ (MoS, I/C)	1985 నవంబరు 15	1986 అక్టోబరు 22	341 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I)	రాజీవ్ II		రాజీవ్ గాంధీ
3		రామ్ నివాస్ మిర్ధా (1924–2010) బార్మర్ (MoS, I/C 1988 ఫిబ్రవరి 15 వరకు) ఎంపీ	1986 అక్టోబరు 22	1989 డిసెంబరు 2	3 సంవత్సరాలు, 41 రోజులు
4		శరద్ యాదవ్ (1947–2023) బదౌన్ ఎంపీ	1989 డిసెంబరు 6	1990 నవంబరు 10	339 రోజులు	జనతాదళ్	విశ్వనాథ్		విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్
5		హుక్మ్‌దేవ్ నారాయణ్ యాదవ్ (జననం 1939) సీతామర్హి ఎంపీ	1990 నవంబరు 21	1991 జూన్ 21	212 రోజులు	సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)	చంద్ర శేఖర్		చంద్ర శేఖర్
6		అశోక్ గెహ్లాట్ (జననం 1951) జోధ్‌పూర్ ఎంపీ (MoS, I/C)	1991 జూన్ 21	1993 జనవరి 18	1 సంవత్సరం, 211 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I)	రావు		పివి నరసింహారావు
7		గడ్డం వెంకటస్వామి (1929–2014) పెద్దపల్లి ఎంపీ (MoS, I/C 1995 ఫిబ్రవరి 10 వరకు)	1993 జనవరి 18	1995 సెప్టెంబరు 15	2 సంవత్సరాలు, 240 రోజులు
8		కమల్ నాథ్ (జననం 1946) చింద్వారా ఎంపీ (MoS, I/C)	1995 సెప్టెంబరు 15	1996 ఫిబ్రవరి 20	158 రోజులు
9		గడ్డం వెంకటస్వామి (1929–2014) పెద్దపల్లి ఎంపీ	1996 ఫిబ్రవరి 20	1996 మే 16	86 రోజులు
–		అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి (1924–2018) లక్నో ఎంపీ (ప్రధాని)	1996 మే 16	1996 జూన్ 1	16 రోజులు	భారతీయ జనతా పార్టీ	వాజ్‌పేయి ఐ		అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి
–		హెచ్‌డి దేవెగౌడ (జననం 1933) ఎన్నిక కాలేదు (ప్రధాని)	1996 జూన్ 1	1996 జూన్ 29	28 రోజులు	జనతాదళ్	దేవెగౌడ		హెచ్‌డి దేవెగౌడ
10		RL జాలప్ప (1925–2021) చిక్కబల్లాపూర్ ఎంపీ (MoS, I/C 1996 జూలై 6 వరకు)	1996 జూన్ 29	1997 ఏప్రిల్ 21	1 సంవత్సరం, 205 రోజులు
			1997 ఏప్రిల్ 21	1998 జనవరి 20			గుజ్రాల్		IK గుజ్రాల్
11		బొల్లా బుల్లి రామయ్య (1926–2018) ఏలూరు ఎంపీ (MoS, I/C)	1998 జనవరి 20	1998 మార్చి 19	58 రోజులు	తెలుగుదేశం పార్టీ
12	దస్త్రం:Kashiram Rana.jpg	కాశీరామ్ రాణా (1938–2012) సూరత్ ఎంపీ	1998 మార్చి 19	1999 అక్టోబరు 13	5 సంవత్సరాలు, 66 రోజులు	భారతీయ జనతా పార్టీ	వాజ్‌పేయి II		అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి
			1999 అక్టోబరు 13	2003 మే 24			వాజ్‌పేయి III
13		సయ్యద్ షానవాజ్ హుస్సేన్ (జననం 1968) కిషన్‌గంజ్ ఎంపీ	2003 మే 24	2004 మే 22	364 రోజులు
14		శంకర్‌సింగ్ వాఘేలా (జననం 1940) కపద్వాంజ్ ఎంపీ	2004 మే 23	2009 మే 22	4 సంవత్సరాలు, 364 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్	మన్మోహన్ ఐ		మన్మోహన్ సింగ్
15		దయానిధి మారన్ (జననం 1966) చెన్నై సెంట్రల్ ఎంపీ	2009 మే 28	2011 జూలై 12	2 సంవత్సరాలు, 45 రోజులు	ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం	మన్మోహన్ II
16		ఆనంద్ శర్మ (జననం 1953) రాజస్థాన్ రాజ్యసభ ఎంపీ	2011 జూలై 12	2013 జూన్ 17	1 సంవత్సరం, 340 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
17		కావూరి సాంబశివరావు (జననం 1943) ఏలూరు ఎంపీ	2013 జూన్ 17	2014 ఏప్రిల్ 3	290 రోజులు
(16)		ఆనంద్ శర్మ (జననం 1953) రాజస్థాన్ రాజ్యసభ ఎంపీ	2014 ఏప్రిల్ 3	2014 మే 26	53 రోజులు
18		సంతోష్ కుమార్ గంగ్వార్ (జననం 1948) బరేలీ ఎంపీ (MoS, I/C)	2014 మే 26	2016 జూలై 5	2 సంవత్సరాలు, 40 రోజులు	భారతీయ జనతా పార్టీ	మోదీ ఐ		నరేంద్ర మోదీ
19		స్మృతి ఇరానీ (జననం 1976) గుజరాత్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ, 2019 నుంచి అమేథీ ఎంపీగా 2019 వరకు ఎంపీగా ఉన్నారు.	2016 జూలై 5	2019 మే 30	5 సంవత్సరాలు, 2 రోజులు
			2019 మే 31	2021 జూలై 7			మోడీ II
20		పీయూష్ గోయల్ (జననం 1964) మహారాష్ట్రకు రాజ్యసభ ఎంపీ	2021 జూలై 7	2024 జూన్ 9	2 సంవత్సరాలు, 338 రోజులు
21		గిరిరాజ్ సింగ్ (జననం 1957) బెగుసరాయ్ ఎంపీ	2024 జూన్ 10				మోడీ III

సహాయ మంత్రులు

నం.	ఫోటో	మంత్రి (జనన-మరణ) నియోజకవర్గం	పదవీకాలం			పార్టీ	మంత్రిత్వ శాఖ	ప్రధాన మంత్రి
			నుండి	వరకు	కాలం
1		రఫీక్ ఆలం (1929–2011) బీహార్ రాజ్యసభ ఎంపీ	1988 జూన్ 25	1989 జూలై 4	1 సంవత్సరం, 9 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I)	రాజీవ్ II		రాజీవ్ గాంధీ
2		సరోజ్ ఖాపర్డే మహారాష్ట్రకు రాజ్యసభ ఎంపీ	1989 జూలై 4	1989 డిసెంబరు 2	151 రోజులు
3		జింగీ ఎన్. రామచంద్రన్ (జననం 1944) తిండివనం ఎంపీ	1999 అక్టోబరు 13	2000 సెప్టెంబరు 30	353 రోజులు	మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం	వాజ్‌పేయి III		అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి
4		వి.ధనంజయ్ కుమార్ (1951–2019) మంగళూరు ఎంపీ	2000 సెప్టెంబరు 30	2002 జూలై 1	1 సంవత్సరం, 274 రోజులు	భారతీయ జనతా పార్టీ
5		బసనగౌడ పాటిల్ యత్నాల్ (జననం 1963) బీజాపూర్ ఎంపీ	2002 జూలై 1	2003 సెప్టెంబరు 8	1 సంవత్సరం, 69 రోజులు
(3)		జింగీ ఎన్. రామచంద్రన్ (జననం 1944) తిండివనం ఎంపీ	2003 సెప్టెంబరు 8	2003 డిసెంబరు 30	113 రోజులు	మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం
6		EVKS ఇలంగోవన్ (జననం 1948) గోబిచెట్టిపాళయం ఎంపీ	2006 జనవరి 29	2009 మే 22	3 సంవత్సరాలు, 113 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్	మన్మోహన్ ఐ		మన్మోహన్ సింగ్
7		పనబాక లక్ష్మి (జననం 1958) బాపట్ల ఎంపీ	2009 మే 28	2012 అక్టోబరు 31	3 సంవత్సరాలు, 156 రోజులు		మన్మోహన్ II
8		అజయ్ తమ్తా (జననం 1972) అల్మోరా ఎంపీ	2016 జూలై 5	2019 మే 30	2 సంవత్సరాలు, 329 రోజులు	భారతీయ జనతా పార్టీ	మోదీ ఐ		నరేంద్ర మోదీ
9		దర్శన జర్దోష్ (జననం 1961) సూరత్ ఎంపీ	2021 జూలై 7	2024 జూన్ 9	2 సంవత్సరాలు, 338 రోజులు	భారతీయ జనతా పార్టీ	మోడీ II
10		పబిత్ర మార్గరీటా (జననం 1974) అస్సాంకు రాజ్యసభ ఎంపీ	2024 జూన్ 10				మోడీ III

మూలాలు

1. Desk, Internet (5 July 2016). "Javdekar gets HRD, Irani shifted to Textiles". The Hindu – via www.thehindu.com. {{cite news}}: |last= has generic name (help)
2. "Public Sector Undertakings". Ministry of Textiles. Archived from the original on 22 February 2014. Retrieved 2013-09-16.
3. "STATUTORY BODIES". Ministry of Textiles. Archived from the original on 22 February 2014. Retrieved 2013-09-16.