మఖన్‌లాల్ చతుర్వేది
పండిట్ మఖన్‌లాల్ చతుర్వేది | |
|---|---|
 | |
| జననం | 1889 ఏప్రిల్ 4 బాబాయ్, సెంట్రల్ ప్రావిన్సులు, బ్రిటిష్ ఇండియా |
| మరణం | 1968 జనవరి 30 (వయసు: 78) భోపాల్, మధ్యప్రదేశ్, భారతదేశం |
| వృత్తి | రచయిత, వ్యాసకర్త, కవి, నాటక రచయిత, జర్నలిస్ట్ |
| జాతీయత | భారతీయ |
| కాల వ్యవధి | చాయావాద్ |
| విషయం | హిందీ |
| ప్రసిద్ధ పురస్కారాలు | 1955: సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు 1963: పద్మభూషణ్ |
పండిట్ మఖన్‌లాల్ చతుర్వేదిని (1889 ఏప్రిల్ 4-1968 జనవరి 30) పండిట్ జీ అని కూడా పిలుస్తారు. ఇతను ఒక భారతీయ కవి, రచయిత, వ్యాసకర్త , నాటక రచయిత, జర్నలిస్ట్ . భారతదేశ స్వాతంత్ర్యం కోసం జాతీయ పోరాటంలో పాల్గొన్నందుకు ఛాయావాద్‌కు అతను చేసిన హిందీ సాహిత్యం నియో-రొమాంటిసిజం ఉద్యమం కృషికి ప్రత్యేకంగా గుర్తుండిపోయాడు. 1955లో హిమ్ తారిణిగిని చేసినందుకు గాను అతనికి హిందీలో మొదటి కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీఅవార్డు లభించింది.[1] భారతప్రభుత్వం అతనికి 1963లో పద్మభూషణ్ పౌర గౌరవాన్ని ప్రదానం చేసింది [2]
జీవితం తొలిదశ
[మార్చు]చతుర్వేది మధ్యప్రదేశ్‌లోని హోషంగాబాద్ జిల్లాలో, బాబాయ్ గ్రామంలో 1889 ఏప్రిల్ 4న జన్మించాడు. అతను 16 ఏళ్ళ వయసులో పాఠశాల అధ్యాపకుడు అయ్యాడు.[3][4] తరువాత ప్రభా, ప్రతాప్, కర్మవీర్ జాతీయవాద పత్రికల ఎడిటర్‌గా పలుమార్లు బ్రిటిష్ రాజ్ సమయంలో పదేపదే జైలుపాలయ్యాడు. భారత స్వాతంత్ర్యం తరువాత, అతను ప్రభుత్వంలో స్థానం పొందడం మానేశాడు. దానికి బదులుగా సామాజిక దురాచారాలకు వ్యతిరేకంగా మాట్లాడటం, వ్రాయడం కొనసాగించాడు.మహాత్మా గాంధీ ఊహించిన దోపిడీ రహిత, సమాన సమాజానికి మద్దతుపలికాడు
సాహిత్య వృత్తి
[మార్చు]అతని ప్రసిద్ధ రచనలు హిందీలో హిమ్ కీర్తిని , హిమ్ తరంగిణి , యుగ్ చరణ్ , సాహిత్య దేవత , అతని అత్యంత ప్రసిద్ధ కవితలు వేణు లో గుంజే ధర , దీప్ సే దీప్ జాలే , కైసా చంద్ బనా దేతి హై , అగ్నిపథ్ ఇటాలిక్ టెక్స్ట్, పుష్ప్ కి అభిలాషా మొదలగునవి ఉన్నాయి.[5]
వారసత్వం
[మార్చు]అతని జ్ఞాపకార్థం, మధ్యప్రదేశ్ సాహిత్య అకాడమీ (మధ్యప్రదేశ్ సాంస్కృతిక మండలి) 1987 నుండి వార్షిక "మఖన్‌లాల్ చతుర్వేది సమారో" ను నిర్వహిస్తుంది. అంతే కాకుండా ఒక భారతీయ కవి కవితలలో ప్రతిభ కోసం వార్షిక "మఖన్‌లాల్ చతుర్వేది పురస్కార్" ను ప్రదానం చేస్తుంది.[6]
అతని గౌరవార్థం మధ్యప్రదేశ్‌లోని భోపాల్‌లో మఖన్‌లాల్ చతుర్వేది రాష్ట్రీయ పత్రకారిట విశ్వవిద్యాలయానికి అతని పేరును పెట్టారు.[7]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Sahitya Akademi Awards 1955–2007 Archived 4 జూలై 2007 at the Wayback Machine Sahitya Akademi Award Official website.
- ↑ "Padma Awards" (PDF). Ministry of Home Affairs, Government of India. 2015. Archived from the original (PDF) on 15 November 2014. Retrieved 21 July 2015.
- ↑ Personalities Of District PANDIT MAKHANLAL CHATURVEDI at Official website of Khandwa district.
- ↑ Profile Archived 2007-10-15 at the Wayback Machine www.shayeri.net.
- ↑ "Poems by Makhanlal". Archived from the original on 2010-07-02. Retrieved 2021-09-25.
- ↑ Madhya Pradesh Sahitya Academi Archived 16 అక్టోబరు 2007 at the Wayback Machine Department of Culture, Madhya Pradesh Government website.
- ↑ Foundation day speech G.N. Ray, Official website of Press Council of India.