మహారాజా సూరజ్ మాల్

మహారాజా సూరజ్ మాల్
భరత్‌పూర్‌ మహారాజా
మహారాజా సూరజ్ మాల్
లోహగర్ కోట
డీగ్ ప్యాలెస్
భరత్‌పూర్‌ మహారాజా
పరిపాలన1755, మే 23 – 1763, డిసెంబరు 25
పట్టాభిషేకండీగ్, 1755, మే 23
పూర్వాధికారిబదన్ సింగ్
ఉత్తరాధికారిజవహర్ సింగ్
జననం1707, ఫిబ్రవరి 13
భరత్‌పూర్‌
మరణం1763 డిసెంబరు 25(1763-12-25) (వయసు: 56)
ఢిల్లీ సమీపంలో
భార్యలుమహారాణి కిషోరి[1]
రాణి గౌరి[1]
వంశముజవహర్ సింగ్
నహర్ సింగ్
రతన్ సింగ్
నిహాల్ సింగ్
రంజిత్ సింగ్
రాజ్యంసిన్సిన్వార్ జాట్ రాజవంశం
తండ్రిబదన్ సింగ్ (జాట్)[2]
తల్లిమహారాణి దేవకి
మతంహిందూధర్మం

మహారాజా సూరజ్ మాల్ (1707, ఫిబ్రవరి 13 - 1763, డిసెంబరు 25) రాజస్థాన్ రాష్ట్రంలోని భరత్‌పూర్‌కు జాట్ పాలకుడు.[3][4] అతను తన సైనిక పరాక్రమం, పరిపాలనా చతురతకు ప్రసిద్ది చెందాడు, అతను రాజస్థాన్, ఉత్తరప్రదేశ్, హర్యానాలోని కొన్ని ప్రాంతాలను కలిగి ఉన్న ప్రాంతంలో సంపన్న రాజ్యాన్ని స్థాపించాడు. అతని ఆధ్వర్యంలో ఆగ్రా, అల్వార్, అలీఘర్, భరత్‌పూర్, ధోల్‌పూర్, ఇటావా, హత్రాస్, మైన్‌పురి, మీరట్, ఘజియాబాద్, మథుర, రోహ్‌తక్, సోనిపట్, ఝజ్జర్, నుహ్, పాల్వాల్, ఫరీదాబాద్ కాస్‌గంజ్, మెయిన్‌పురి, ఫిరోజాబాద్, బులంద్‌షహర్ జిల్లాలలో జాట్ పాలన ఉండేది.[5][6][7][8][9]

సూరజ్ మాల్ ఆధ్వర్యంలో ప్రజలు ఆగ్రాలోని మొఘల్ దండును ఆక్రమించారు.[10] అతని కోటల వద్ద ఉన్న దళాలతో పాటు, అతను 75,000 కంటే ఎక్కువ పదాతిదళం, 38,000 కంటే ఎక్కువ అశ్వికదళాన్ని కలిగి ఉన్నాడు.[10]

లోహగర్ కోట రాజస్థాన్‌లోని భరత్‌పూర్ నగరంలో ఉన్న ప్రసిద్ధ కోటలలో ఒకటి, దీనిని మహారాజా సూరజ్ మాల్ 1732లో కృత్రిమ ద్వీపంలో నిర్మించాడు. పూర్తి చేయడానికి ఎనిమిది సంవత్సరాలు పట్టింది. అతను తన రాజ్యంలో ఇతర కోటలు, రాజభవనాలను నిర్మించడంలో ప్రసిద్ధి చెందాడు. అటువంటి దుర్భేద్యమైన కోటను నిర్మించడానికి పెద్ద సంఖ్యలో మానవశక్తి, గణనీయమైన సంపద అవసరం, కోట పేరు చెప్పినట్లు - "లోహగర్", అంటే ఇనుప కోట (లోహా అంటే ఇనుము, గర్హ్ అంటే కోట).[11] లార్డ్ లేక్ నేతృత్వంలోని బ్రిటీష్ దళాలు భరత్పూర్ ముట్టడి సమయంలో అనేక దాడులు చేసినప్పటికీ దానిని స్వాధీనం చేసుకోలేకపోయినందున లోహగర్ కోట బలమైన కోటగా పరిగణించబడుతుంది. లార్డ్ లేక్ 1805లో ఆరు వారాల పాటు కోటను ముట్టడించాడు, అయితే అనేక దాడులు జరిగినప్పటికీ అతను దానిని కలుపుకోలేకపోయాడు.[12] తరువాత 1825 డిసెంబరు - 1826 జనవరి 1826 మధ్య, లార్డ్ కాంబెర్మెరే ఆధ్వర్యంలోని బ్రిటీష్ దళాలు మొదట్లో రాష్ట్ర రాజధానిని చుట్టుముట్టాయి. 1826 జనవరి 18 వరకు దాని కోటపై దాడి చేసి స్వాధీనం చేసుకున్నారు. ఈ ముట్టడి తరువాత, భరత్పూర్ బ్రిటిష్ రాజ్ నియంత్రణలో రాచరిక రాష్ట్రంగా మారింది.[13]

డీగ్ ప్యాలెస్ అనేది భారతదేశంలోని రాజస్థాన్‌లోని జిల్లాలోని భరత్‌పూర్ నగరం నుండి 32 కి.మీ. దూరంలోని డీగ్ లోని ఒక ప్యాలెస్. మహారాజా సూరజ్ మాల్ భరత్‌పూర్ రాష్ట్ర పాలకుల కోసం ఒక విలాసవంతమైన వేసవి విడిదిగా దీనిని 1730లో నిర్మించారు.[14]

ప్రారంభ జీవితం

[మార్చు]

మహారాజా సూరజ్మల్ 1707 ఫిబ్రవరి 13న, భరత్‌పూర్ రాజ్యంలో (ప్రస్తుత రాజస్థాన్, భారతదేశం) అత్రి జాట్‌లకు చెందిన సిన్సిన్‌వార్ జాట్‌ల వంశానికి చెందిన హిందూ జాట్ కుటుంబంలో రాజా శ్రీ బదన్ సింగ్ - రాణి దేవ్‌కీ దంపతులకు జన్మించాడు. అతను బయానాకు చెందిన శోభా సింగ్ 21వ వారసుడు.[15] మహారాజా సూరజ్మల్ ఆధ్వర్యంలో హిందూ రాజ్యం దాని సంపన్న స్థితికి చేరుకుంది.[4][3]

మరణం

[మార్చు]

నజీబ్-ఉద్-దౌలా ఆధ్వర్యంలోని రోహిల్లా ఇప్పుడు యుద్ధం అనివార్యమైంది. సయ్యిదు ముహమ్మద్ ఖాన్, అఫ్జల్ ఖాన్, జైబితా ఖాన్‌లతో పాటు రోహిల్లా తమ దళాలను సమీకరించారు; ఇవి పెద్ద సంఖ్యలో ఉన్నప్పటికీ మహారాజా సూరజ్ మల్ సైన్యంపై వారికి నాసిరకం ఆయుధాలు ఉన్నాయి. తరువాతి సైన్యం అప్పుడు సమీకరించబడింది. దాని అధిక సంఖ్యతో రోహిల్లాను రెండు రోజుల్లో నాశనం చేయగలదు, కానీ హిండన్ నది దగ్గర సయ్యిడు చేసిన ఆకస్మిక దాడి మహారాజా సూరజ్ మాల్ సైన్యాన్ని ఆశ్చర్యానికి గురి చేసింది. సంఖ్యాపరంగా, మహారాజా సూరజ్ మాల్ 1763, డిసెంబరు 25న రాత్రి చంపబడ్డాడు.[16][17]

జనాదరణ పొందిన సంస్కృతిలో

[మార్చు]
  • 2019 హిందీ చిత్రం పానిపట్‌లో సూరజ్ మాల్ పాత్రను మనోజ్ బక్షి పోషించారు.
  • 1994 హిందీ టివి సిరీస్ ది గ్రేట్ మరాఠాలో, సూరజ్ మల్ పాత్రను అరుణ్ మాథుర్ పోషించాడు.

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ 1.0 1.1 Dwivedi, Girish Chandra (1989). The Jats, Their Role in the Mughal Empire. Arnold Publishers. p. 238. ISBN 978-81-7031-150-8. ... (i) Rani Kishori, the daughter of Chowdhari Kashi Ram of Hodal. She was issueless. ... (v) Rani Gauri, she originated from Gori Rajput clan of Amahand and was the mother of Jawahar and Ratan Singh.
  2. ↑ Sarkar, Jadunath (1950). Fall of the Mughal Empire, volume 2. p. 43.
  3. ↑ 3.0 3.1 Nandakumar, Sanish (2020). Rise and Fall of The Maratha Empire 1750-1818. Notion Press. ISBN 9781647839611.
  4. ↑ 4.0 4.1 Yadav, Jyoti (2023-04-25). "Ambedkar vs Jat king Surajmal, a battle of two statues — why a sleepy Rajasthan town is on the boil". ThePrint. Retrieved 2024-05-26.
  5. ↑ Chaudhuri, J. N. (1977). "Disruption of the Mughal Empire: The Jats". In Majumdar, R. C. (ed.). The History and Culture of the Indian People. Vol. 8: The Maratha Supremacy. Bharatiya Vidya Bhavan. p. 157. OCLC 1067771105. During his regime the Jāt State reached its highest extent. Besides the original Bharatpur principality, it embraced the districts of Āgra, Dholpur, Mainpuri, Hathras, Aligarh, Etawa, Mirat, Rohtak, Farrukhnagar, Mewāt, Rewari, Gurgaon, Ghaziabad and Mathurā.
  6. ↑ Sharma, Gautam (1990). Valour and Sacrifice: Famous Regiments of the Indian Army (in ఇంగ్లీష్). Allied Publishers. ISBN 978-81-7023-140-0. Archived from the original on 15 February 2024. Retrieved 15 February 2024.
  7. ↑ Ahmad, Dr Aijaz (2021-07-09). History of Mewat (in ఇంగ్లీష్). Alina Books. ISBN 978-81-933914-2-6. Archived from the original on 15 February 2024. Retrieved 15 February 2024.
  8. ↑ Mehta, Jaswant Lal (2005-01-01). Advanced Study in the History of Modern India 1707-1813 (in ఇంగ్లీష్). Sterling Publishers Pvt. Ltd. ISBN 978-1-932705-54-6.
  9. ↑ "Maharaja Surajmal Jat : राजस्थान के अजेय जाट महाराज जिन्होने अकबर की कब्र को खोद दिया था". Zee News. Retrieved 2024-05-11.
  10. ↑ 10.0 10.1 Chaudhuri, J. N. (1977). "Disruption of the Mughal Empire: The Jats". In Majumdar, R. C. (ed.). The History and Culture of the Indian People. Vol. 8: The Maratha. Bharatiya Vidya Bhavan. p. 157. OCLC 1067771105. Retrieved 20 December 2019.
  11. ↑ "Lohagarh Fort". 10 February 2024.
  12. ↑ "Lohagarh Fort: कोई नहीं जीत पाया ये किला, 13 बार हमले के बाद अंग्रेज भी हो गए थे असफल". 5 February 2024.
  13. ↑ "Siege of Bharatpur, 1825-1826". 5 May 2024.
  14. ↑ History of Deeg Palace in Bharatpur
  15. ↑ Dwivedi, Girish Chandra; Prasad, Ishwari (1989). The Jats, Their Role in the Mughal Empire (in ఇంగ్లీష్). Arnold Publishers. ISBN 978-81-7031-150-8. Archived from the original on 14 August 2023. Retrieved 15 February 2024.
  16. ↑ Journal of Haryana Studies Volume 17. Kurukshetra University. 1985. Archived from the original on 3 October 2023. Retrieved 11 July 2023.
  17. ↑ Sir Jadunath Sarkar · (1966). Fall of the Mughal Empire: 1754-1771 (Panipat). Archived from the original on 3 October 2023. Retrieved 11 July 2023.

మరింత చదవడానికి

[మార్చు]
  • కె. నట్వర్-సింగ్, మహారాజా సూరజ్ మాల్, 1707-1763. అతని లైఫ్ అండ్ టైమ్స్ (జార్జ్ అలెన్ & అన్విన్, 1981

బాహ్య లింకులు

[మార్చు]