లిడియా మోరావ్స్కా

లిడియా మొరావ్స్కా (జననం 10 నవంబర్1952, టార్నోవ్, పోలాండ్) పోలిష్-ఆస్ట్రేలియన్ భౌతిక శాస్త్రవేత్త, క్వీన్స్లాండ్ యూనివర్శిటీ ఆఫ్ టెక్నాలజీలో స్కూల్ ఆఫ్ ఎర్త్ అండ్ అట్మాస్ఫియరిక్ సైన్సెస్లో విశిష్ట ప్రొఫెసర్, క్యూయుటిలోని ఇంటర్నేషనల్ లేబొరేటరీ ఫర్ ఎయిర్ క్వాలిటీ అండ్ హెల్త్ (ఐఎల్ఏక్యూహెచ్) డైరెక్టర్. ఆమె ఆస్ట్రేలియా-చైనా సెంటర్ ఫర్ ఎయిర్ క్వాలిటీ సైన్స్ అండ్ మేనేజ్మెంట్ కో-డైరెక్టర్, చైనాలోని జినాన్ విశ్వవిద్యాలయంలో అసోసియేట్ ప్రొఫెసర్, యునైటెడ్ కింగ్డమ్లోని సర్రే విశ్వవిద్యాలయంలోని గ్లోబల్ సెంటర్ ఫర్ క్లీన్ ఎయిర్ రీసెర్చ్ (జికెఆర్ఇ) లో వైస్ ఛాన్సలర్ ఫెలోగా ఉన్నారు. ఆమె పని వాయు నాణ్యత ఇంటర్ డిసిప్లినరీ రంగంలో ప్రాథమిక, అనువర్తిత పరిశోధన, మానవ ఆరోగ్యంపై దాని ప్రభావంపై దృష్టి పెడుతుంది, వాతావరణ ఫైన్, అల్ట్రాఫైన్, నానోపార్టికల్స్పై నిర్దిష్ట దృష్టి పెడుతుంది. 2003 నుండి, ఆమె మానవ శ్వాసక్రియ కార్యకలాపాలు, గాలి ద్వారా సంక్రమణ వ్యాప్తి నుండి కణాలను కూడా చేర్చడానికి తన ఆసక్తులను విస్తరించింది.

2018 లో, ఆమె యురేకా ప్రైజ్ ఫర్ ఇన్ఫెక్షియస్ డిసీజెస్ రీసెర్చ్, అలాగే అమెరికన్ అసోసియేషన్ ఫర్ ఏరోసోల్ రీసెర్చ్ (ఎఎఎఆర్) 2017 డేవిడ్ సింక్లైర్ అవార్డును అందుకుంది. 2020 లో, కోవిడ్ -19 తో సహా వైరస్ల గాలి ద్వారా సంక్రమణ వ్యాప్తికి ఆమె దోహదం చేశారు. అదే సంవత్సరంలో ఆమె ఆస్ట్రేలియన్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్స్ (ఎఫ్ఎఎ) ఫెలో అయింది, ఎక్స్ట్రార్డినరీ అకడమిక్ లీడర్షిప్ కోసం 2021 ఇంటర్నేషనల్ సొసైటీ ఆఫ్ ఇండోర్ ఎయిర్ క్వాలిటీ అండ్ క్లైమేట్ స్పెషల్ 2020 అవార్డును అందుకుంది. 2021లో టైమ్ మ్యాగజైన్ విడుదల చేసిన ప్రపంచంలోని 100 మంది అత్యంత ప్రభావవంతమైన వ్యక్తుల జాబితాలో చోటు దక్కించుకున్నారు.

జీవితం, వృత్తి

ఆమె 1952 లో టార్నోవ్లో ఒక పడవ కార్మికుడు, సెయిలింగ్ కెప్టెన్ అయిన తండ్రి హెన్రిక్ జస్కులా, తల్లి జోఫియాకు జన్మించింది. రెండు సంవత్సరాల వయస్సులో, ఆమె తన కుటుంబంతో కలిసి ప్రిజెమిస్ల్కు మారింది, అక్కడ ఆమె పెరిగింది. ఆమె భౌతిక శాస్త్రాన్ని అభ్యసించింది, రేడాన్, దాని సంతతిపై పరిశోధన కోసం పోలాండ్ లోని క్రాకోవ్ లోని జాగిలోనియన్ విశ్వవిద్యాలయంలో 1982 లో డాక్టరేట్ పొందింది.^[1]

1982 నుండి 1987 వరకు, ఆమె ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఫిజిక్స్ అండ్ న్యూక్లియర్ టెక్నిక్స్, అకాడమీ ఆఫ్ మైనింగ్ అండ్ మెటలర్జీ, క్రాకోవ్, పోలాండ్లో రీసెర్చ్ ఫెలోగా ఉన్నారు.

1991 లో క్వీన్స్లాండ్ యూనివర్శిటీ ఆఫ్ టెక్నాలజీ (క్యూటి) లో చేరడానికి ముందు, ఆమె మొదట హామిల్టన్లోని మెక్మాస్టర్ విశ్వవిద్యాలయంలో ఇంటర్నేషనల్ అటామిక్ ఎనర్జీ ఏజెన్సీ పోస్ట్ డాక్టోరల్ రీసెర్చ్ ఫెలోగా, తరువాత 1987, 1991 మధ్య టొరంటో విశ్వవిద్యాలయంలో పరిశోధన చేశారు.^[2]

ఆమె 1991 నుండి ఈ రంగంలో పరిశోధనలు చేశారు, క్యూయుటిలో ఎన్విరాన్మెంటల్ ఏరోసోల్ ప్రయోగశాలను స్థాపించారు, 2002 లో ఇంటర్నేషనల్ లేబొరేటరీ ఫర్ ఎయిర్ క్వాలిటీ అండ్ హెల్త్ అని పేరు మార్చారు. ఆ తర్వాత 2003లో క్యూయూటీలో అసోసియేట్ ప్రొఫెసర్ గా బాధ్యతలు చేపట్టారు.

ఆమె ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థకు దీర్ఘకాలిక సహకారి, సలహాదారు, గత రెండు దశాబ్దాలుగా డబ్ల్యూహెచ్ఓ వాయు నాణ్యత సంబంధిత మార్గదర్శకాలన్నింటికీ దోహదం చేశారు. డబ్ల్యూహెచ్ వో ఎయిర్ క్వాలిటీ గైడ్ లైన్స్ కు బాధ్యత వహించే బృందానికి ఆమె సహ అధ్యక్షత వహిస్తారు, దీని ఆధారంగా దేశాలు తమ గాలి నాణ్యతా ప్రమాణాలను ఆధారం చేసుకుంటాయి.

అదనంగా, ఆమె టోటల్ ఎన్విరాన్మెంట్ జర్నల్ సైన్స్ అసోసియేట్ ఎడిటర్, 2020.

పరిశోధన

ఆమె పరిశోధనా ఆసక్తులు, శాస్త్రీయ రచనలు ఎనిమిది ప్రధాన రంగాలలోకి వస్తాయి: (1) గాలిలో అల్ట్రాఫైన్ కణాన్ని గుర్తించడానికి ఉపకరణ పద్ధతులు; (ii) పట్టణ వాతావరణ కాలుష్యానికి మూలంగా దహనం; (iii) పరిసర కణ డైనమిక్స్ శాస్త్రం; (iv) ఇండోర్ ఎయిర్ క్వాలిటీ; (v) ఊపిరితిత్తుల నిక్షేపణ; (vi) రిస్క్ మదింపు, ఉపశమనం; (vii) గాలి నాణ్యత సెన్సింగ్, విశ్లేషణల కొరకు అధునాతన నెట్ వర్క్ లను అభివృద్ధి చేయడం, ఉపయోగించడం;, (viii) శ్వాసకోశ కార్యకలాపాలు, సంక్రమణ నియంత్రణ నుండి కణాలు.

మూలాలు

1. Salas, Javier (19 July 2020). "El mayor riesgo se da en espacios cerrados y abarrotados, salvo si la ventilación es eficiente" [The biggest risk occurs in closed and crowded spaces, unless ventilation is efficient]. El Pais (in spanish). Retrieved 26 June 2021.
2. Mlorawska, Lidia. "Distinguished Professor Lidia Morawska". Queensland University of Technology. Retrieved 2021-01-25.