విజయదాన్ దేత
విజయ్దన్ దేత | |
|---|---|
 విజయదన్ దేత | |
| జననం | 1926 సెప్టెంబరు 1 బోరుండా, జోధ్పూర్ రాష్ట్రం, బ్రిటిష్ భారతదేశం (ఇప్పుడు రాజస్థాన్, భారతదేశంలో ఉంది) |
| మరణం | 2013 నవంబరు 10 (వయసు: 87) జోధ్పూర్, రాజస్థాన్, భారతదేశం |
| కలం పేరు | బిజ్జి |
| వృత్తి | రచయిత |
| భాష | రాజస్థానీ |
| సాహిత్య ప్రక్రియ | వ్యంగ్యం, జానపదం |
| విషయం | సోషలిజం, భూస్వామ్య వ్యతిరేకత, స్త్రీవాదం |
| ప్రసిద్ధ పురస్కారాలు | పద్మశ్రీ
సాహిత్య అకాడమీ ఫెలోషిప్ |
| దాంపత్యభాగస్వామి | సాయర్ కన్వర్ |
| పిల్లలు | 5 (కైలాష్ కబీర్‌తో సహా) |
విజయదాన్ దేతా (సెప్టెంబర్ 1, 1926 - నవంబర్ 10, 2013) రాజస్థానీ సాహిత్యంలో సుప్రసిద్ధ భారతీయ రచయిత. పద్మశ్రీ, సాహిత్య అకాడమీ అవార్డుతో పాటు పలు అవార్డులు అందుకున్నారు.[1][2]
ఆంగ్లం, ఇతర భాషల్లోకి అనువదించిన 800కు పైగా లఘు కథలను 'దేతా' తన ఖాతాలో వేసుకున్నారు. కోమల్ కొఠారితో కలిసి రాజస్థానీ జానపదాలు, కళలు, సంగీతాన్ని డాక్యుమెంట్ చేసే రూపయాన్ సంస్థాన్ అనే సంస్థను స్థాపించాడు. రాజస్థాన్ మాట్లాడే మాండలికాలలో జానపద కథలను ఆకర్షించే 14 సంపుటాల కథల సంకలనం బటాన్ రి ఫుల్వారీ (తోట ఆఫ్ టేల్స్) అతని సాహిత్య రచనలలో ఉన్నాయి. అతని అనేక కథలు, నవలలు రంగస్థలం, తెర కోసం స్వీకరించబడ్డాయి: అనుసరణలలో మణి కౌల్ యొక్క దువిధ (1973), హబీబ్ తన్వీర్, శ్యామ్ బెనగల్ యొక్క చరణ్దాస్ చోర్ (1975), ప్రకాష్ ఝా యొక్క పరిణతి (1986), అమోల్ పాలేకర్ యొక్క పహేలీ (2005), పుష్పేంద్ర సింగ్ యొక్క ది హానర్ కీపర్ (2014), దేదీప్యా జోషి యొక్క లైఫ్ 2 (2014), దేదీప్యా జోషి యొక్క లైఫ్ 2 (2014) ఉన్నాయి.[3][4][5][6][7][8][9]
దేథా, "నా భూమి (రాజస్థాన్) కథలతో నిండి ఉంది, నేను రాసినవన్నీ సముద్రపు చుక్క మాత్రమే" అని అన్నాడు. దేథా, రాజస్థానీ భాషలో రాయడానికి షా గోవర్ధన్ లాల్ కబ్రా నుండి ప్రేరణ పొందింది, "ఈ రోజు వరకు నేను మరే ఇతర భాషలో వ్రాయలేదు", అని ఆ భాష పట్ల తనకున్న ప్రేమ గురించి ఆయన చెప్పారు. అతను తన రచనలలో పేదల బాధలను చిత్రీకరించాడు, 2011 లో సాహిత్యంలో నోబెల్ బహుమతి ఎంపికయ్యాడు, అది చివరికి టోమస్ ట్రాన్స్ట్రోమర్కు వెళ్ళింది.[10]
రచనలు
[మార్చు]రాజస్థానీ
[మార్చు]- బటాన్ రి ఫుల్వారీ, వాల్యూమ్. 1-14,1960-1975, రాజస్థానీ గ్రంథగర్, జోధ్పూర్ ప్రచురించిన జానపద కథలు
- 1953లో కోమల్ కొఠారీతో కలిసి ప్రేరణ సంపాదకీయం చేశారు.
- సోరతా, 1956-1958
- పరంపర, జానపద పాటలు, గోరా హట్జా, జేఠవా రా అనే మూడు ప్రత్యేక సంచికలను సవరించారు.
- రాజస్థానీ లోకగీత్, రాజస్థాన్ జానపద పాటలు, ఆరు సంపుటాలు, 1958
- టిడో రావు, 1965లో రాజస్థానీ భాషలో మొదటి పాకెట్ బుక్
- ఉల్జాన్, 1984, నవల
- అలెఖున్ హిట్లర్, 1984, చిన్న కథలు
- రూన్ఖ్, 1987
- కాబూ రాణి, 1989, పిల్లల కథలు
హిందీ
[మార్చు]తన మాతృభాష రాజస్థానీ పట్ల గౌరవం కారణంగా, బిజ్జీ మరే ఇతర భాషలో రాయలేదు, అతని రచనలలో ఎక్కువ భాగం అతని కుమారులలో ఒకరైన కైలాష్ కబీర్ హిందీలోకి అనువదించారు.
- బటాన్ కి బాగియా వాల్యూ. 1–14, 2019, (బటాన్ రి ఫుల్వారీ యొక్క హిందీ అనువాదం రాజస్థానీ గ్రంథగర్, జోధ్పూర్ ప్రచురించింది
- ఉషా, 1946, కవిత్వం
- బాపూ కే తీన్ హట్యారే, 1948, విమర్శకులు
- జ్వాలా వీక్లీలోని కాలమ్, 1949-1952
- సాహిత్య ఔర్ సమాజ్, 1960, వ్యాసాలు
- అనోఖా పెడ్, సచిత్ర పిల్లల కథలు, 1968
- ఫూల్వారీ, హిందీ అనువాదం కైలాష్ కబీర్, 1992
- చౌధరైన్ కీ చతురాయి, చిన్న కథలు, 1996
- అంతారల్, 1997, చిన్న కథలు
- సపన్ ప్రియా, 1997, చిన్న కథలు
- మేరో దరాద్ నా జేన్ కోయ్, 1997, వ్యాసాలు
- అతిరిక్త, 1997, విమర్శకులు
- మహామిలన్, నవల, 1998
- ప్రియా మృణాల్, చిన్న కథలు, 1998
ఈ క్రింది రచనలను సవరించిన ఘనత కూడా దేథా కు దక్కింది
- సాహిత్య అకాడమీ కోసం గణేషి లాల్ వ్యాస్ పూర్తి పని
- రాజస్థానీ-హిందీ కహావత్ కోష్
అవార్డులు, గౌరవాలు
[మార్చు]- 1974లో రాజస్థానీకి సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు
- 1992లో భారతీయ భాషా పరిషత్ అవార్డు
- 1995లో మరుధర పురస్కార్
- 2002లో బిహారీ పురస్కార్
- 2006లో సాహిత్య చూడామణి అవార్డు
- 2007లో పద్మశ్రీ
- మెహ్రాన్గఢ్ మ్యూజియం ట్రస్ట్ రచించిన రావు సిహా 2011
- కవి కాగ్ అవార్డు, 2011 [11]
- 2012లో రాజస్థాన్ రత్న
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "Padma Awards" (PDF). Ministry of Home Affairs, Government of India. 2015. Archived from the original (PDF) on 15 October 2015. Retrieved 21 July 2015.
- ↑ Debnath, Sayari (2023-05-06). "'A challenge of translating from Rajasthani is to keep its orality alive in English': Vishes Kothari". Scroll.in (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2024-02-03.
- ↑ "Film flashback, The ghost in the tree, from 1973". TheGuardian.com. 14 July 2011.
- ↑ "Moviebuff".
- ↑ "Fate and Greed in Rajasthan A Long Time Ago". 19 April 2019.
- ↑ "'Paheli' is a whim of mine, says Shah Rukh". 20 May 2005.
- ↑ "A love story out of a folk take about a woman who claims her freedom in timeless Rajasthan". The Hollywood Reporter. 11 February 2014.
- ↑ "Kaanchli Life in a Slough movie review: Raw, bold & probing". 7 February 2020.
- ↑ "The Whole Idea of borders redundant: Laila aur satt geet director Pushpendra Singh". 5 March 2020.
- ↑ "Rajasthan's Vijaydan Detha in race for Nobel Prize". Archived from the original on 9 September 2012. Retrieved 14 November 2011.
- ↑ "Books by Vijaydan Detha - Prabhat Prakashan". www.prabhatbooks.com. Retrieved 2023-05-03.
బాహ్య లింకులు
[మార్చు]- ఇంటర్నెట్ మూవీ డేటాబేసు లో విజయదాన్ దేత పేజీ
- దేథా రాసిన రెండు కథలు 'వరల్డ్ వితౌట్ బోర్డర్' నుండి ఆంగ్లంలోకి అనువదించబడ్డాయి.
- ది ఎపిక్ ఆఫ్ స్ట్రా యొక్క ఆంగ్ల అనువాదం
- తెహల్కా దేథా ఇంటర్వ్యూ Archived 2007-09-30 at the Wayback Machine
- దేథా యొక్క రచయితల పుస్తకం, చిత్రం
- విజయదన్ దేథా, బిబిసి హిందీ, 10 నవంబర్ 2013