จ่ามงกุฎ เป็นชื่อขนมไทยชนิดหนึ่ง มีลักษณะคล้ายกะละแมสีขาว[1] ไม่ใส่สี ทำจากแป้งข้าวเจ้าหรือแป้งข้าวเหนียวนวดผสมกับแป้งถั่วเขียว นำไปกวนกับกะทิและน้ำตาลทรายขาวจนเหนียว โรยเมล็ดถั่วลิสงคั่วซอยหรือเมล็ดแตงโมกะเทาะเปลือกเป็นไส้ในตัวขนม (สูตรโบราณจะโรยแป้งทอดตัดเป็นชิ้นเล็ก ๆ เท่าเมล็ดข้าวสุก ซึ่งใช้เวลาทำนานกว่า)[2] จากนั้นตัดขนมเป็นก้อนพอคำ ห่อด้วยตองกล้วยเพสลาด[3] ที่นาบไว้แล้ว
จ่ามงกุฎเป็นขนมชนิดหนึ่งที่ได้รับการกล่าวถึงในกาพย์เห่เรือชมเครื่องคาวหวานและงานนักขัตฤกษ์ซึ่งเป็นพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย โดยเป็นตำรับดั้งเดิมในสมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี[2]
อย่างไรก็ตาม ในปัจจุบัน หลายคนนำชื่อขนมนี้ไปเรียกขนมไทยอีกชนิดนึงที่มีลักษณะคล้ายมงกุฎ นั้นก็คือขนมดาราทองหรือทองเอกกระจัง[4]