กัลปพฤกษ์

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ กัลปพฤกษ์ (แก้ความกำกวม)

กัลปพฤกษ์
Cassia bakeriana
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	พืช Plantae
เคลด:	พืชมีท่อลำเลียง Tracheophyta
เคลด:	พืชดอก Angiosperms
เคลด:	พืชใบเลี้ยงคู่แท้ Eudicots
เคลด:	โรสิด Rosids
อันดับ:	ถั่ว Fabales
วงศ์:	ถั่ว Fabaceae
วงศ์ย่อย:	วงศ์ย่อยราชพฤกษ์
สกุล:	Cassia Craib
สปีชีส์:	Cassia bakeriana
ชื่อทวินาม
Cassia bakeriana Craib
ชื่อพ้อง
Cassia bakerana Craib

กัลปพฤกษ์^[1][2] (ชื่อวิทยาศาสตร์: Cassia bakeriana ชื่อสามัญ: Pink Shower^[3], Wishing tree) เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง พบได้มากในประเทศพม่า และทางเหนือของประเทศไทย^[4] พุ่มใบแบนกว้าง ดอกสีชมพูอ่อน ออกเป็นช่อระหว่างทิ้งใบหรือผลิใบใหม่ ชื่อเรียกอื่น ๆ เช่น ชัยพฤกษ์ (ภาคเหนือ), กานล์ (เขมร-สุรินทร์), เปลือกขม (ปราจีนบุรี), กาลพฤกษ์ เป็นต้น

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

กัลปพฤกษ์เป็นพรรณไม้ยืนต้นขนาดกลาง ความสูงประมาณ 10–15 เมตร เปลือกนอกสีเทาลำต้นมีรอยเป็นเส้นเล็กน้อยแตกกิ่งก้านพุ่งสู่ด้านบนไม่ค่อยเป็นระเบียบ ใบเป็นแผงมีใบย่อยประมาณ 5–6 คู่ออกเรียงตรงกันตามก้านใบเป็นคู่ๆใบบางเรียบปลายใบแหลม ขนาดของใบกว้างประมาณ 2–4 เซนติเมตร ใบยาวประมาณ 4–7 เซนติเมตร

ดอกออกเป็นช่อตามกิ่งก้านมีกลิ่นหอมมีสีชมพูแกมขาวดอกบานจะมีความกว้างประมาณ 2–3 เซนติเมตร มีกลีบดอก 5 กลีบ ตรงกลางดอกจะมีเกสรตัวผู้สีเหลืองผลเป็นฝักกลม ยาว มีสีดำ เมื่อแก่เนื้อในฝักมีสีขาวกั้นเป็นชั้น ๆ แต่ละชั้นจะมีเมล็ดเรียงอยู่ภายใน ฝักหนึ่งยาวประมาณ 15–30 เซนติเมตร มีลักษณะใบ เป็นพุ่มใบแบนกว้าง

ประโยชน์

• เนื้อในฝักเป็นยาระบายอ่อน ๆ เปลือกฝักและเมล็ดทำให้อาเจียน ลดไข้
• ปลูกเป็นไม้ประดับ

การดูแล

• แสง ต้องการแสงแดดจัด หรือกลางแจ้ง
• น้ำ ต้องการปริมาณน้ำน้อยถึงปานกลาง ควรให้น้ำ 7–10 วัน/ครั้ง
• ดิน ชอบดินร่วนซุย ดินปนทราย
• ปุ๋ย ใช้ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก อัตรา 1.2 กิโลกรัม/ต้น ควรใส่ปีละ 3–4 ครั้ง

การปลูก

นิยมปลูกในแปลงปลูกเพื่อประดับบริเวณบ้านและสวนควรปลูกให้ห่างบริเวณบ้านพอสมควรเพราะเป็นไม้ที่มีการแตกกิ่งก้าน สาขากว้างใหญ่ขนาดหลุมปลูก 50 x 50 x 50 เซนติเมตร ใช้ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก : ดินร่วน อัตรา 1: 2 ผสมดินปลูก

การขยายพันธุ์

การเพาะเมล็ด การตอน วิธีที่นิยมและได้ผลดี คือ การเพาะเมล็ด

โรคและศัตรู

ไม่ค่อยมีปัญหาเรื่องโรค เพราะเป็นไม้ที่ทนทานต่อโรคพอสมควร

ในวรรณกรรม

นานาทุมาผลธา		ผกากอบเป็นอาจิณ
รายรอบสโรทกคือนิล		ฉัตรกั้นกำบังสูรย์

เกิดกัลปพฤกษ์พฤกษอุฬาร		ธนาสารก็สมบูรณ์
ประสงค์ใดปนโดยจิตนุกูล		ทุกสิ่งสรรพโภคา
— สมุทรโฆษคำฉันท์

ภาพ

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

ดูเพิ่ม

• รายชื่อพันธุ์ไม้มงคลพระราชทานประจำจังหวัด

อ้างอิง

1. ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556.
2. เต็ม สมิตินันทน์. ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย เต็ม สมิตินันทน์ ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2557.
3. Pink Shower Tree (Cassia bakeriana), สืบค้นเมื่อ 2021-04-01
4. กัลปพฤกษ์ (Cassia bakeriana Craib.) (PDF), สืบค้นเมื่อ 2021-04-01

• พระยาวินิจวนันดร (2553). ไม้ประดับที่เป็นของไทย และ ตำนานไม้ต่างประเทศบางชะนิดในเมืองไทย. ใน อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพคุณวิไล อมาตยกุล ท.จ.ว., ภ.ป.ร. ๔ (หน้า 99) กรุงเทพฯ : พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน.
• http://www.maipradabonline.com/maimongkol/kunrapapouk.htm เก็บถาวร 2007-10-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• http://www.itis.usda.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=500059 เก็บถาวร 2004-10-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ITIS 500059

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ Cassia bakeriana