ขันทองพยาบาท

ขันทองพยาบาท
	ขันทองพยาบาท
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ:	Rosids
อันดับ:	Malpighiales
วงศ์:	Euphorbiaceae
วงศ์ย่อย:	Crotonoideae
เผ่า:	Gelonieae
สกุล:	Suregada
สปีชีส์:	S. multiflora
ชื่อทวินาม
	Suregada multiflora; (A.Juss.) Baill.

ขันทองพยาบาท (ชื่อวิทยาศาสตร์: Suregada multiflora) เป็นชื่อของสมุนไพรในวงศ์ยางพารา ประเภทไม้ยืนต้นขนาดกลาง กิ่งก้านกลม เปลือกเกลี้ยง สีเทา ใบเดี่ยวแข็งหนาดกทึบ เป็นดอกเล็ก ๆ เป็นช่อแผ่ออก ผลกลมเท่าลูกพุทรา มี 3 พู เมื่อผลแก่จะมีสีส้มและแตกออก สรรพคุณในการรักษา แก้ลมพิษ แก้โรคเรื้อน โรคผิวหนังทุกชนิด แก้ไข้ และแก้กามโรค

ขันทองพยาบาทมีชื่อสามัญอื่น ๆ ได้แก่ ขันทอง (พิษณุโลก) ดูกหิน (สระบุรี) ขนุนดง (หล่มสัก) กระดูก (ภาคใต้) ขุนทอง (ประจวบคีรีขันธ์) ดูกใส (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ) มะดูกเหลื่อม (ภาคเหนือ) มะดูกดง (ปราจีนบุรี) ข้าวตาก (กาญจนบุรี)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ต้น – เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูง 7-13 เมตร กิ่งก้านกลมสีเทา เปลือกสีน้ำตาลแก่ ผิวบางเรียบ เนื้อไม้ข้างในมีสีขาว
ใบ – เป็นใบเดี่ยวแบบเรียงสลับ ขอบขนานแกมรูปหอก กว้าง 3–8 เซนติเมตร กว้าง 9–22 เซนติเมตร เนื้อใบหนาทึบ หลังใบลื่นเป็นมัน ฐานใบรูปหัวใจ ปลายใบเป็นติ่งยาว ขอบใบฟัน ก้านใบยาว 9–16 มิลลิเมตร
ดอก – เป็นช่อกระจายตรงซอกใบ ช่อละ 5–10 ดอก ยาวประมาณ 16–18 เซนติเมตร มีสีเขียวอมเหลืองอ่อนมีกลิ่นหอมใบประดับเป็นรูปหอกยาว 1 มิลลิเมตร ตรงปลายแหลม ก้านดอกย่อยยาว 1–1.5 มิลลิเมตร กลีบรองกลีบดอกมี5กลีบเรียงซ้อนกันอยู่คล้ายรูปหอกยาว 1 มิลลิเมตร กลีบดอกมี 5 กลีบ รูปขอบขนาน กว้าง 6–7 มิลลิเมตร ยาว 3 มิลลิเมตร
ผล – ผลอ่อนมีสีเขียวเมื่อสุกมีสีเหลืองอมส้ม มีติ่งเล็ก ๆ ที่ยอด
เมล็ด – ค่อนข้างกลมมีสีน้ำตาลเข้ม มีเนื้อบาง ๆ สีขาวหุ้มเมล็ด

ถิ่นกำเนิด

เป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดอยู่ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แถบประเทศอินเดีย พม่า คาบสมุทรอินโดจีน และคาบสมุทรมลายู

การกระจายพันธุ์

ออกดอกช่วงเดือนมีนาคม–พฤษภาคม ติดผลเดือนเมษายน–มิถุนายน

สรรพคุณ

ราก รสเมาเบื่อร้อน แก้ลม แก้ประดง แก้พิษในกระดูก แก้โรคผิวหนัง รักษาน้ำเหลืองเสีย
เปลือกต้น รสเมาเบื่อ แก้ลมเป็นพิษ แก้ประดง แก้พิษในกระดูก ฆ่าพยาธิ แก้โรคเรื้อน มะเร็ง คุดทะราด กลาก เกลื้อน โรคผิวหนังทุกชนิด แก้กามโรค แก้โรคตับพิการ ทำให้ฟันทน ถ่ายน้ำเหลือง
เนื้อไม้ รสเมาเบื่อ แก้ลมพิษ แก้ไข้ แก้กามโรค

อ้างอิง