จีที200

จีที200 (GT200) คือ อุปกรณ์ตรวจสอบวัตถุระเบิดซึ่งสุดท้ายถูกเปิดโปงว่าเป็นกลฉ้อฉล บริษัท โกลบอลเทคนิค จำกัด ผู้ผลิตสัญชาติสหราชอาณาจักร อ้างว่าเครื่องสามารถตรวจจับวัตถุระเบิดและยาเสพติด โดยมีราคาจำหน่ายในแต่ละประเทศสูงกว่า 22,000 ปอนด์ต่อเครื่อง หากเครื่องนี้ได้รับการวิพากษ์วิจารณ์ว่าไม่ต่างจาก "ไม้ล้างป่าช้า" ปราศจากซึ่งหลักการคำอธิบายทางวิทยาศาสตร์ในการทำงาน^[1]

อุปกรณ์นี้ได้รับการตรวจสอบความสามารถในการตรวจจับอย่างละเอียด ตามด้วยการตรวจสอบอุปกรณ์ เอดีอี651 ซึ่งเป็นอีกเครื่องมือหนึ่งในการตรวจสอบวัตถุ จนกลายเป็นประเด็นการสอบสวนการหลอกลวงที่เกิดขึ้นในสหราชอาณาจักร^[1] รัฐบาลสหราชอาณาจักรมีคำสั่งห้ามการส่งอุปกรณ์นี้ออกไปยังประเทศอิรักและประเทศอัฟกานิสถานในคำสั่งซื้อของกองทัพในเดือนมกราคม พ.ศ. 2553^[2] และได้ส่งสารเตือนไปยังรัฐบาลในต่างประเทศว่าเครื่องจีที200 และ เอดีอี651 เป็นเครื่องที่ "ไร้ประสิทธิภาพโดยสิ้นเชิง" ในการตรวจสอบวัตถุระเบิด^[2]

ในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2556 ศาลอังกฤษได้พิพากษาให้จำคุกเจมส์ แมคคอร์มิค เป็นเวลา 10 ปีในข้อหาหลอกขายเครื่องตรวจจับวัตถุระเบิดปลอม หรือจีที200 ในหลายประเทศ รวมทั้งประเทศไทย^[3] ใน พ.ศ. 2565 ศาลยุติธรรมมีคำพิพากษาถึงที่สุดให้บริษัทเอวิเอ แซทคอมชำระเงินให้กับส่วนราชการต่าง ๆ ที่เสียหายแล้ว แต่ยังเป็นประเด็นต่อมาในเรื่องการตั้งงบประมาณเพื่อตรวจสอบอยู่^[4]

จีที200 ในประเทศไทย

การเรียกร้องให้ตรวจสอบโดยภาคประชาชน

จุดเริ่มต้นของการตรวจสอบจีที200 เริ่มต้นมาจากภาคประชาชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากการเคลื่อนไหวของ เครือข่ายสังคมบนโลกอินเทอร์เน็ต โดยการจุดประกายจากล็อกอิน Geneticist แห่งห้องหว้ากอ ของเว็บไซต์ พันทิป.คอม ที่ตามติดสถานการณ์มาโดยต่อเนื่อง และได้ ผศ.ว่าที่ร้อยตรี ดร.เจษฎา เด่นดวงบริพันธ์ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ในฐานะนักวิชาการอิสระ และนายจุฬา พิทยาภินันท์ นิสิตปริญญาเอก เข้ามาร่วม และใช้สถานะทางสังคมเข้าช่วยกดดันให้เกิดการตรวจสอบ ^[5]

ในกรณีการเรียกร้องให้ตรวจสอบนี้ยังมี ผศ. เจษฎา เด่นดวงบริพันธ์ และนายจุฬา พิทยาภินันท์ เป็นตัวแทนเข้ามาชี้แจงและตอบคำถามผ่านสื่อมวลชน ผศ. ดร.เจษฎาเองก็ได้รับเลือกให้เป็นหนึ่งในคณะกรรมการตรวจสอบจีที200 อีกด้วย

การตรวจสอบจีที200

ในวันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2553 คณะรัฐมนตรี ได้มีมติให้กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ตรวจสอบเครื่องตรวจวัตถุระเบิดจีที200 ^[6] หลังจากนั้นในวันที่ 3 กุมภาพันธ์ 2553 คุณหญิงกัลยา โสภณพนิช รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีได้แต่งตั้งคณะกรรมการตรวจสอบประสิทธิภาพเครื่องตรวจวัตถุระเบิดจีที200 คณะกรรมการได้จัดการตรวจสอบประสิทธิภาพการของเครื่องตรวจวัตถุระเบิด ที่บ้านวิทยาศาสตร์สิรินธร อุทยานวิทยาศาสตร์แห่งชาติ โดยใช้การตรวจสอบแบบตาบอดสองทาง (Double Blind Test) ในวันที่ 14 กุมภาพันธ์ 2553

ในวันที่ 16 กุมภาพันธ์ 2553 อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ นายกรัฐมนตรี ได้แถลงถึงผลการตรวจสอบประสิทธิภาพของจีที200 ว่าตรวจหาวัตถุระเบิดซีโฟร์ได้ถูกต้องเพียง 4 ครั้ง จาก 20 ครั้ง โดยแต่ละครั้งมีตัวเลือก 4 กล่อง ซึ่งไม่มีนัยทางสถิติ รัฐบาลจึงยกเลิกการจัดซื้อเพิ่มเติม และให้หน่วยงานที่ใช้อยู่ทบทวนเรื่องการใช้งานเครื่องตรวจสอบระเบิดจีที200 ต่อ^[7]

อย่างไรก็ตาม ในปี 2563–2564 ถึงแม้บริษัทเอวิเอ แซทคอมจะเป็นจำเลยในคดีฉ้อโกง แต่ยังได้รับงานจากกองทัพเรือและกองทัพอากาศ^[8]